Samenvatting ontwikkelingspsychopathologie bij kinderen en jeugdigen

1



Hoofdstuk 1: Ontwikkelingspsychopathologie

Ontwikkelingspsychopathologie – wetenschap die onderzoekt hoe psychische stoornissen ontstaan en
zich ontwikkelen.

1. Uitgangspunt: het gebruiken van inzichten van verschillende disciplines
VB: sociologie, antropologie, ontw.pychologie, klinische psychologie, pedagogie, biologie

Stoornis – vastgelopen ontwikkeling met verschillende oorzaken;
 Kenmerken stoornis:
- Persoonlijk lijden
- Onbegrijpelijk voor buitenwereld
- Disfunctioneren
- Onvoorspelbaar/controleverlies/tijdrovend
- Opvallend gedrag
- Geeft andere mensen een ongemakkelijk gevoel

Psychiatrie – houdt zich bezig met onderzoek, diagnose en behandeling van psychische stoornissen. Ook
binnen hulpverleningspraktijk.
Psychologie – beschrijft en verklaart menselijk gedrag
Psychopathologie – wil het beloop van psychische stoornissen onderzoeken
- Uitgangspunt: door bepaalde gebeurtenissen is de normale ontwikkeling niet goed gegaan.

Drie belangrijke thema’s binnen de ontwikkelingspsychopathologie
1. Vroeger en nu:
- Actuele verwachtingen hoe je je hoort te gedragen en vroegere negatieve ervaringen
- Ontwikkelingsopgaven en opvoedingstaken
2. Dynamisch gezichtspunt:
- Gedrag is leeftijdsgebonden
3. Factoren beïnvloeden gedrag
- Kind gebonden factoren: sekse, leeftijd, intelligentie, impulsbeheersing
- Ouder- en gezin factoren: opleiding, inkomen, opvoeding, gezondheid
- Maatschappij factoren: sociale (on)gelijkheid, welvaart, onderwijs, media, normen en waarden

Begrippen die ieder hoofdstuk terug zullen komen;
Differentiaaldiagnose: op welke stoornissen lijkt ze?
Comorbiditeit: met welke stoornissen gaat de betreffende stoornis samen?
Prevalentie: hoe vaak komt deze stoornis voor?

Maatschappelijke en culturele invloeden
 Cultuur heeft op twee manieren invloed op de psychopathologie namelijk:
- Cultuur en maatschappelijke omstandigheden kunnen de kans vergroten of verkleinen dat
kinderen zich op een bepaalde manier gedragen.

, 2


- Culturele normen en waarden kunnen de opvattingen van volwassenen over het gedrag van
kinderen beïnvloeden en daarmee hun psychopathologie.

Risico- en beschermende factoren
Een risicofactor heeft een negatieve invloed op de ontwikkeling en vergroot de kans op een stoornis,
een beschermende factor kaatst dit af. Risico- en beschermende factoren kunnen op biologisch niveau
liggen en in de omgeving.
- Risicofactoren: Armoede, lage opleiding, huwelijks- en gezinsproblemen, onveilige
leefomgeving, psychische problemen zijn veelvoorkomende
- Beschermende factoren: Intelligentie, goede gezondheid, makkelijk temperament,
zelfvertrouwen en sociale steun

Hulpverlening
Preventie en behandeling: binnen de ontwikkelingspathologie wordt de nadruk gelegd op het vroegtijdig
herkennen van risicofactoren om zo te proberen problemen en stoornissen te voorkomen.
Behandelingen kunnen bestaan uit ouderbegeleiding of -training, gezinstherapie, individuele therapie
voor het kind residentiële hulpverlening en medicatie.

, 3


Hoofdstuk 2: Inleiding

Classificeren: verschijnselen van elkaar onderscheiden/herkennen of rangschikken symptomen
Diagnostiek: hoe is een stoornis ontstaan/verklaren gedrag?
Epidemiologie: hoeveel kinderen ervaren dit probleem?

Epidemiologische onderzoekers proberen een samenhang te vinden tussen het voorkomen van een
stoornis en specifieke factoren door iemand naar bepaalde ervaringen en/of gedrag te vragen.
Onderzoek naar de oorzaken van een stoornis is veel ingewikkelder. Omdat er bij het ontstaan van een
stoornis veel factoren in het spel zijn

Classificatie
Via een classificiatiesysteem kan er onderscheid worden gemaakt tussen verschijnselen, kunnen
overeenkomsten worden gesignaleerd en wordt de indeling van nieuwe verschijnselen toegepast

Classificeren kan gevaarlijk zijn
1. Noodzaak: preventie en behandelingsstrategieën toe kunnen passen
2. Gevaar: slechte classificatie leidt tot ongelijke en schadelijke interventies voor kind

DSM 5: handboek voor psychische stoornissen
- Soort en aantal symptomen
- Vanaf wanneer zijn symptomen aanwezig?
- Welk termijn; hoe lang?
- Welke mate: ervaart iemand veel of weinig last

DSM verdeelt alle stoornissen via classificatiesystemen in groepen:
Dimensionale indeling: ernst symptomen en hoeveelheid symptomen
Categoriale indeling: symptomen zijn wel of niet aanwezig
1. Zo kan er gemeten worden in welke mate iemand hier last van heeft en in welke mate de
stoornis speelt.
2. Child behavior checklist is een lijst die vragen opstelt voor elke leeftijdscategorie (kind vanaf 11
jr, ouders en opvoeders) waarin zij aan kunnen geven in hoeverre zij last hebben van bepaalde
klachten. Na de vragenlijst wordt de score bepaald en kan men aan de hand hiervan bepalen
hoe ernstig bepaalde klachten zijn. De vragen zijn verdeeld over 8 probleemgebieden.

Voordeel cbcl ten opzichte van dsm-5:
- Sluit beter aan bij opp-ideeen, omdat de dimensionale aanpak de door de tijd veranderde
psychische problematiek van kinderen beter in kaart kan brengen.
- Er bestaat geen harde criteria voor het hebben van een stoornis; hulpverleners vergelijken de
vragenlijsten met leeftijd- en seksegenoten.
- Er worden gegevens uit drie bronnen gebruikt; ouders, leerkracht, kind zelf