H1: OM TE BEGINNEN
INLEIDING: WHAT’S IN A NAME?
→ ingaan op verschillen tssn wetenschappelijke pscychologie & psychologie zoals we die kennen uit dagelijks leven
MYTHES & MISVATTINGEN
• Niet uitsluitend diagnose & therapie v mentale stoornissen & problemen bij patiënten: ook positieve psy.
• Positieve psy. = cliënten geholpen om v. nrml functioneren nr nog beter functioneren/welzijn te evolueren
o Vb. sportpsychologie, prestatiepsychologie, …
• Slechts een kleine minderheid beoefent (nog) pyschoanalyse (cfr. Freud)
• ≠ Psychiatrie
VERSCHILLENDE DEFINITIES:
Henry Roediger → psychologie is de wetenschappelijke studie vd mentale processen & vh gedrag.
→ definities in tabel vd American Psychological Association (APA) → toont aan dat termen ‘gedrag’ & ‘mentale processen’ in brede betekenis opgevat moeten worden
Psychologie (psyche + logos = zielkunde / geestkunde)
= WETENSCHAPPELIJKE STUDIE VD MENTALE PROCESSEN & VH GEDRAG (V. INDIVIDUEN)(DUS ZWL INTERN ALS EXTERN)
→ breed veld met vele specialismen. De gebruikte methode eerder dan het onderwerp, binden die specialismen in
vgl met andere disciplines.
BEELD OVER DE PSYCHOLOGIE
Vaak verkeerd ingeschat:
Onderschatting Overschatting
(“oude wij in nieuwe zakken, dat weet toch iedereen”) (“jij kunt zien wat ik denk, hé?”)
CORRECTER PERSPECTIEF OP y IS
• Via wet. methoden inzichten verwerven over gedrag & mentale procssen die soms, niet altijd het ‘gezond
verstand’ tegenspreken
• Denkfouten (‘biases”) , illusies doorprikken & mensen handvaten geven om ‘beter’ te leven
FUNDAMENTELE ATTRIBUTIEFOUT
• = neiging het gedrag sneller aan intern factoren toe schrijven & minder aan externe factoren
• Vb. “hij beweegt niet genoeg, hij zal dan wel lui zijn’
1
,PSYCHOLOGIE ↔ PSEUDOWETENSCHAP
Begrip Verklaring
Psychologie Betwijfelt ongefundeerde beweringe v. pseudowet.
(vb. astrologie, handlezen, homeopathie,…)
Pseudowetenschap Elke benadering om fenomenen uit de werkelijkheid te verklaren die geen beroep doet op de
wet. methode.
Wetenschappelijke Kennis komt voort uit SYSTEMATISCHE, EMPIRISCHE OBSERVATIES die PUBLIEK
methode VERIFIEERBAAR zijn, met als basishouding nieuwsgierigheid, scepsis/kritische houding &
FALSIFIEERBAARHEID.
3 BELANGRIJKE KENMERKEN V.D. WETENSCHAPPELIJKE METHODE
systematisch publiek verifieerbare toetsbare, falsifieerbare
empirisme kennis hypothesen/theorieën
1. SYSTEMATISCH EMPIRISME
Þ Vertrekt v. sensorische ervaringen & systematische ( = niet-anekdotische) observaties als OZ gegevens
Þ Vertrouwt niet op gezagsargumenten
2. PUBLIEK VERIFIEERBARE KENNIS
Þ Eis v repliceerbaarheid: zelfde procedure → zelfde resultaten
Þ Clarity first!
Þ Peer review
3. TOETSBARE, FALSIFIEERBARE HYPOTHESEN/THEORIEËN
Þ Stelling Popper: ‘zwarte zwanen bestaan niet’ / ‘alle zwanen zijn wit’
o Kan je niet bewijzen door telkens een witte zwaan als bewijs aan te dragen
o Wel kan de observatie v 1 zwarte zwaan, ‘alle zwanen zijn wit’ ontkrachten.
Wetenschap richt zich op uitspraken waarvan het principieel mogelijk moet zijn om ze te
ontkrachten (zie ook nulhypothesen in statistiek). Post-hoc verklaringen voldoen vaak niet aan dit
criterium. Je wil als wetenschapper iets in de toekomst voorspellen (en je via hypothesen kwetsbaar
opstellen om tegengesproken te kunnen worden door de data)!
2
,BELANG VAN KRITISCH DENKEN
Kritisch denken nodig om psychologie te onderscheiden v andere kennis
FREUD & DE PYCHOLOGIE
Freud & psychoanalyse als misleidende stereotypen
• Freud , Jung → geneesheren & geen psychologen
• < 10% vd leden APA onderschrijft de ideëen vd psychoanalyse (Stanovich, 2010)
• Freuds methode v. oz (afleiden v wetmatigheden uit klinische gevalstudies) = niet representatief vr de
gangbare psychologische oz-methoden.
• De associatie v psychologie met psychoanalyse = Freudprobleem
• Nobelprijs → Hubel & Wiesel, Simon, Sperry, Khaneman (examenvraag?)
EEN BEKNOPT HISTORISCH OVERZICHT
Wilhelm Wundt & co → 1879 → Leipzig → ‘1ste’ psychologisch labo als start vd psychologie als zelfstandige wetenschap
WETENSCHAPPELIJKE PSYCHOLOGIE
• Wortels id filosofie & fysiologie/neurologie
• Illustreert het tweevoudige karakter v psychologische kennis
TWEEVOUDIGE KARAKTER PSYCHOLOGISCHE KENNIS
1. Geesteswetenschappelijke oz-methoden (verklaring staat centraal)
2. Positief-wetenschappelijke oz-methoden (predictie staat centraal)
2 STREKKINGEN TE ONDERSCHEIDEN BINNEN DE FILOSOFISCHE TRADITIE
1. Rationalisme
a. → ratio enige toelaatbare criterium vr geldige kennis
b. Dualistische visie → lichaam & geest gescheiden
c. Geest kan principieel niet objectief worden bestudeerd
2. Empirisme & associationsime
a. Geldige kennis alleen via onbevooroordeelde zintuiglijke kennis
WETENSCHAPPELIJKE PSYCHOLOGIE
• 1ste experimentele psychologen → beschouwen bewustzijn als principale object vd psychologie
• Na WO II → psy. gedefinieerd als ‘gedragswetenschap’ → enkel objectief gedrag mag bestudeerd worden
• Behaviorisme → psy. Gereduceerd tot achterhalen v verbanden tssn stimulus & reactie
o Studie mentale processen = ‘onwetenschappelijk’
• Cognitieve psy → studie vd manier waarop we info verwerken
3
, METHODOLOGISCHE EISEN VOOR WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK (P. 24-26)
3 belangrijke kenmerken v. wetenschappelijke kennis
1. Systematisch empirisme 2. Verifieerbare kennis 3. Toetsbare theorieën & uitspraken
SYSTEMATISCH EMPIRISME
• Wet. kennis laat zich leiden door het waarnemen vd werkelijkheid
• Er bestaan geen gezegsargumenten vr wet. kennis
• Gebrek aan systematisch empirisch oz leidt tot wetenschappelijke dwalingen
VERIFIEERBARE KENNIS
• Kennis moet repliceebaar zijn
• Anderen moeten het kunnen repliceren & tot dezelfde bevindingen komen
• Systeem v peer-review inbouwen bij verspreiden v wet. kennis
• Peer review = anonieme gekwalificeerde medewerkers die je inzending nalezen & commentaar geven zodat we
ingaan op hun suggesties & info toevoegen / oz opnieuw doen
TOETSBARE THEORIEËN & UITSPRAKEN
• Enkel oplosbare problemen onderzoeken
• Wet. theorieën moeten toetsbaar zijn & uitspraken moeten falsifieerbaar zijn
• Toetsbaarheid kan variëren
o Nixons oeidpale drang nr falen
o Syndroom v Gilles de la tourette
VAN KENNIS TOT WETENSCHAPPELIJKE WET
Wet. kennis overstijgt de ‘common sense’
Vertrekken vanuit systematische observaties → Wet. vooruitgang adhv nieuwe theorieën over observeerbare
fenomenen
Begrip Verklaring
Theorie Geeft relatie tssn set v concepten die gebruikt worden om data of gegevens te verklaren &
predicities te maken over resultaten v.e. empirische studie
Hypothese Specifieke predictie, afgeleid v.e. theorie & toegepast id context v.e. concreet onderzoek.
Als de data de hypothese tegenspreekt → nieuw theorie ontwikkelen, die de data wel kan verklaren
Dergelijke gefalsifieerde hypothese, kunnen zeer waardevol zijn → dr aanpassing theorie dichter wij WH komen.
Wnr relatie tssn verschillende variabelen frequent geconfirmeerd is → spreken v.e. wetenschappelijke wet
4
INLEIDING: WHAT’S IN A NAME?
→ ingaan op verschillen tssn wetenschappelijke pscychologie & psychologie zoals we die kennen uit dagelijks leven
MYTHES & MISVATTINGEN
• Niet uitsluitend diagnose & therapie v mentale stoornissen & problemen bij patiënten: ook positieve psy.
• Positieve psy. = cliënten geholpen om v. nrml functioneren nr nog beter functioneren/welzijn te evolueren
o Vb. sportpsychologie, prestatiepsychologie, …
• Slechts een kleine minderheid beoefent (nog) pyschoanalyse (cfr. Freud)
• ≠ Psychiatrie
VERSCHILLENDE DEFINITIES:
Henry Roediger → psychologie is de wetenschappelijke studie vd mentale processen & vh gedrag.
→ definities in tabel vd American Psychological Association (APA) → toont aan dat termen ‘gedrag’ & ‘mentale processen’ in brede betekenis opgevat moeten worden
Psychologie (psyche + logos = zielkunde / geestkunde)
= WETENSCHAPPELIJKE STUDIE VD MENTALE PROCESSEN & VH GEDRAG (V. INDIVIDUEN)(DUS ZWL INTERN ALS EXTERN)
→ breed veld met vele specialismen. De gebruikte methode eerder dan het onderwerp, binden die specialismen in
vgl met andere disciplines.
BEELD OVER DE PSYCHOLOGIE
Vaak verkeerd ingeschat:
Onderschatting Overschatting
(“oude wij in nieuwe zakken, dat weet toch iedereen”) (“jij kunt zien wat ik denk, hé?”)
CORRECTER PERSPECTIEF OP y IS
• Via wet. methoden inzichten verwerven over gedrag & mentale procssen die soms, niet altijd het ‘gezond
verstand’ tegenspreken
• Denkfouten (‘biases”) , illusies doorprikken & mensen handvaten geven om ‘beter’ te leven
FUNDAMENTELE ATTRIBUTIEFOUT
• = neiging het gedrag sneller aan intern factoren toe schrijven & minder aan externe factoren
• Vb. “hij beweegt niet genoeg, hij zal dan wel lui zijn’
1
,PSYCHOLOGIE ↔ PSEUDOWETENSCHAP
Begrip Verklaring
Psychologie Betwijfelt ongefundeerde beweringe v. pseudowet.
(vb. astrologie, handlezen, homeopathie,…)
Pseudowetenschap Elke benadering om fenomenen uit de werkelijkheid te verklaren die geen beroep doet op de
wet. methode.
Wetenschappelijke Kennis komt voort uit SYSTEMATISCHE, EMPIRISCHE OBSERVATIES die PUBLIEK
methode VERIFIEERBAAR zijn, met als basishouding nieuwsgierigheid, scepsis/kritische houding &
FALSIFIEERBAARHEID.
3 BELANGRIJKE KENMERKEN V.D. WETENSCHAPPELIJKE METHODE
systematisch publiek verifieerbare toetsbare, falsifieerbare
empirisme kennis hypothesen/theorieën
1. SYSTEMATISCH EMPIRISME
Þ Vertrekt v. sensorische ervaringen & systematische ( = niet-anekdotische) observaties als OZ gegevens
Þ Vertrouwt niet op gezagsargumenten
2. PUBLIEK VERIFIEERBARE KENNIS
Þ Eis v repliceerbaarheid: zelfde procedure → zelfde resultaten
Þ Clarity first!
Þ Peer review
3. TOETSBARE, FALSIFIEERBARE HYPOTHESEN/THEORIEËN
Þ Stelling Popper: ‘zwarte zwanen bestaan niet’ / ‘alle zwanen zijn wit’
o Kan je niet bewijzen door telkens een witte zwaan als bewijs aan te dragen
o Wel kan de observatie v 1 zwarte zwaan, ‘alle zwanen zijn wit’ ontkrachten.
Wetenschap richt zich op uitspraken waarvan het principieel mogelijk moet zijn om ze te
ontkrachten (zie ook nulhypothesen in statistiek). Post-hoc verklaringen voldoen vaak niet aan dit
criterium. Je wil als wetenschapper iets in de toekomst voorspellen (en je via hypothesen kwetsbaar
opstellen om tegengesproken te kunnen worden door de data)!
2
,BELANG VAN KRITISCH DENKEN
Kritisch denken nodig om psychologie te onderscheiden v andere kennis
FREUD & DE PYCHOLOGIE
Freud & psychoanalyse als misleidende stereotypen
• Freud , Jung → geneesheren & geen psychologen
• < 10% vd leden APA onderschrijft de ideëen vd psychoanalyse (Stanovich, 2010)
• Freuds methode v. oz (afleiden v wetmatigheden uit klinische gevalstudies) = niet representatief vr de
gangbare psychologische oz-methoden.
• De associatie v psychologie met psychoanalyse = Freudprobleem
• Nobelprijs → Hubel & Wiesel, Simon, Sperry, Khaneman (examenvraag?)
EEN BEKNOPT HISTORISCH OVERZICHT
Wilhelm Wundt & co → 1879 → Leipzig → ‘1ste’ psychologisch labo als start vd psychologie als zelfstandige wetenschap
WETENSCHAPPELIJKE PSYCHOLOGIE
• Wortels id filosofie & fysiologie/neurologie
• Illustreert het tweevoudige karakter v psychologische kennis
TWEEVOUDIGE KARAKTER PSYCHOLOGISCHE KENNIS
1. Geesteswetenschappelijke oz-methoden (verklaring staat centraal)
2. Positief-wetenschappelijke oz-methoden (predictie staat centraal)
2 STREKKINGEN TE ONDERSCHEIDEN BINNEN DE FILOSOFISCHE TRADITIE
1. Rationalisme
a. → ratio enige toelaatbare criterium vr geldige kennis
b. Dualistische visie → lichaam & geest gescheiden
c. Geest kan principieel niet objectief worden bestudeerd
2. Empirisme & associationsime
a. Geldige kennis alleen via onbevooroordeelde zintuiglijke kennis
WETENSCHAPPELIJKE PSYCHOLOGIE
• 1ste experimentele psychologen → beschouwen bewustzijn als principale object vd psychologie
• Na WO II → psy. gedefinieerd als ‘gedragswetenschap’ → enkel objectief gedrag mag bestudeerd worden
• Behaviorisme → psy. Gereduceerd tot achterhalen v verbanden tssn stimulus & reactie
o Studie mentale processen = ‘onwetenschappelijk’
• Cognitieve psy → studie vd manier waarop we info verwerken
3
, METHODOLOGISCHE EISEN VOOR WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK (P. 24-26)
3 belangrijke kenmerken v. wetenschappelijke kennis
1. Systematisch empirisme 2. Verifieerbare kennis 3. Toetsbare theorieën & uitspraken
SYSTEMATISCH EMPIRISME
• Wet. kennis laat zich leiden door het waarnemen vd werkelijkheid
• Er bestaan geen gezegsargumenten vr wet. kennis
• Gebrek aan systematisch empirisch oz leidt tot wetenschappelijke dwalingen
VERIFIEERBARE KENNIS
• Kennis moet repliceebaar zijn
• Anderen moeten het kunnen repliceren & tot dezelfde bevindingen komen
• Systeem v peer-review inbouwen bij verspreiden v wet. kennis
• Peer review = anonieme gekwalificeerde medewerkers die je inzending nalezen & commentaar geven zodat we
ingaan op hun suggesties & info toevoegen / oz opnieuw doen
TOETSBARE THEORIEËN & UITSPRAKEN
• Enkel oplosbare problemen onderzoeken
• Wet. theorieën moeten toetsbaar zijn & uitspraken moeten falsifieerbaar zijn
• Toetsbaarheid kan variëren
o Nixons oeidpale drang nr falen
o Syndroom v Gilles de la tourette
VAN KENNIS TOT WETENSCHAPPELIJKE WET
Wet. kennis overstijgt de ‘common sense’
Vertrekken vanuit systematische observaties → Wet. vooruitgang adhv nieuwe theorieën over observeerbare
fenomenen
Begrip Verklaring
Theorie Geeft relatie tssn set v concepten die gebruikt worden om data of gegevens te verklaren &
predicities te maken over resultaten v.e. empirische studie
Hypothese Specifieke predictie, afgeleid v.e. theorie & toegepast id context v.e. concreet onderzoek.
Als de data de hypothese tegenspreekt → nieuw theorie ontwikkelen, die de data wel kan verklaren
Dergelijke gefalsifieerde hypothese, kunnen zeer waardevol zijn → dr aanpassing theorie dichter wij WH komen.
Wnr relatie tssn verschillende variabelen frequent geconfirmeerd is → spreken v.e. wetenschappelijke wet
4
