Pedagogiek van de voorschoolse
voorzieningen
Inleiding
- Veel in media
o Crèches, peuterscholen
- Tendens naar individualiserende visie op ouders en geen
systemische vragen die gesteld worden
o Verantwoordelijkheid voor kleuters worden bij ouders gelegd,
is dat wel hun verantwoordelijkheid?
- Voorschoolse voorzieningen verwijzen naar de kinderopvang én de
kleuterschool (0-6 jaar).
- Samenkomen van het private (ouders delen er hun kinderen, zorg en
opvoeding) en het publieke (onderwijs van debat, beleid en politiek)
- Bij uitstek sociaal-pedagogische praktijken waar debat is over het
individu én de gemeenschap en over de relatie hiertussen
o Voorschoolse voorzieningen is waar het meeste intieme en
private van de ouders en het gezin samenkomt met een heel
publiek debat over onderwijs
Genealogie
“We are surrounded by a pragmatic discourse that would have us
adapt to the facts of reality. Dreams, and utopia, are called not
only useless, but positively impeding” (Freire)
Normatieve wetenschap
- Pedagogiek (van de voorschoolse voorzieningen) gaat niet enkel
over feiten, maar ook over welke samenleving we wensen, welke
toekomst we willen voor onze kinderen.
- Utopisch denken als central concept (cfr. onderzoek Lobke Van
Lombergen)
o Split kinderopvang en kleuterschool
1
,Dominant discours
Debatten worden gedomineerd cijfers, feiten en tabellen
- PISA
o Programme for International Student Assessment (PISA) test
15-jarigen op hun leesvaardigheid, wiskundige geletterdheid
en wetenschappelijke geletterdheid.
- TIMMS
o Trends in International Mathematics and Science Study
(TIMSS): internationaal vergelijkend onderzoek
naar leerlingenprestaties in wiskunde en wetenschappen uit
4de leerjaar lager onderwijs.
Schuld wordt gelegd bij het kleuteronderwijs
Geen vraag gesteld over het moment waarop kinderen
naar school gestuurd worden
cijfers in ppt les 1
Return of investment
kinderopvang
o waar willen we met
onze VV naartoe?
Dominant discours:
- TIMMS resultaten gaven aanleiding tot discussie over kwaliteit van
het kleuteronderwijs.
- “Er moet meer geleerd worden in de kleuterschool, en minder
gezorgd worden voor kleuters”.
- Debatten over zindelijkheid, kinderen met migratie-achtergrond,
meertaligheid et cetera.
- ROI-onderzoek verengt kinderopvang tot louter economisch
discours. Quid pedagogische en sociale functie?
Inschrijvingsgraad is niet gelijk aan participatiegraad
Gaat vaak over kinderen uit kwetsbare situaties of met
migratieachtergrond
2
,2 opties:
- Regeerakkoord, sancties…
- In dialoog gaan, hoe komt dit en begrijpen
o Vaak bezorgde ouders over welzijn kind in grote groep
o Deze discussies zijn nodig want dit haal je niet uit PISA of
TIMSS
Dominant discours:
- Op internationale testen scoren kinderen met meertalige
achtergrond minder goed dan kinderen met uitsluitend
Nederlandstalige achtergrond
- Meertaligheid wordt gezien als een probleem, maar niet als het om
Engels of Frans gaat, wel als het over Berbers of andere taal gaat.
hoe komt dit?
o Waarden worden gereproduceerd in VV
“Pedagogiek moet zich bezig houden met de vraag wat waar is,
maar ook met de vraag wat waardevol is”
“Waarom moet een professional in de kleuterschool een
bachelordiploma hebben en in de kinderopvang niet?”
- Dominant: kinderopvang = zorg, kleuterschool = leren
Belang van genealogie
- Genealogie is een lens om kritisch te kijken naar actuele
ontwikkelingen en dominante discours op die manier in vraag te
durven stellen
- Voorschoolse voorzieningen worden ontwikkeld en vormgegeven in
hun historische, sociale, culturele, ethische en maatschappelijke
context
Beelden doorheen de geschiedenis
“De manier waarop de samenleving naar kinderen kijkt
(kindbeelden), waarop ze ouderlijke/moederlijke
verantwoordelijkheid zit (ouderbeelden) en de functies die ze aan
voorschoolse voorzieningen toeschrijft situeert zich in een
maatschappelijke context”
3
, EINDE 19E EEUW EN BEGIN 20E EEUW
INDUSTRIËLE REVOLUTIE
- Torenhoge armoede:
o Ongeveer 15 mensen per woning
o Geen 38-uren, maar 70-uren werkweek
o 1 kilo vlees staat gelijk aan 87% dagloon, 1 kilo brood staat
gelijk aan 12%
- Het frêle of kwetsbare kind als kapitaal voor de natie als gevolg van
industrialisering (nood aan arbeidskrachten)
- Hygiënisch discours met aandacht voor gezond lichaam
KWETSBARE KIND
- Beleidsbeslissingen als gevolg van dit beeld:
o Verbod op kinderarbeid (1889)
o Eerste wet op de kinderbescherming (1912)
o Invoering van leerplicht (1914)
- Groeiende legitimatiegronden om ‘het publieke’ te laten ingrijpen in
‘het private’, en zeker in arbeidsmilieu met onhygiënische
omstandigheden
PATER FAMILIAS AAN HET HOOFD VAN HET GEZIN
- Het burgerlijk kerngezin als ideaal en als normaal, geïnspireerd door
goddelijke sfeer
- Moederschapsideaal als centraal beeld, aangestuurd door
eugenetica (verband tussen kindersterfte en vrouwelijke
tewerkstelling)
- Het ideaalbeeld staat in contract met realiteit van die tijd
- Grote kindersterfte: helft van de kinderen haalt hun tiende
verjaardag niet en 35/1000 geboorten eindigen in doodgeboorte
(vandaag 5/1000)
- 1844
o Eerste West-Europese crèche in Frankrijk
- 1845
o Eerste Belgische crèche in Brussel
- 1869
o Eerste crèche in Gent
- 1909
o Plaats voor 3500 kinderen in gans België
4
voorzieningen
Inleiding
- Veel in media
o Crèches, peuterscholen
- Tendens naar individualiserende visie op ouders en geen
systemische vragen die gesteld worden
o Verantwoordelijkheid voor kleuters worden bij ouders gelegd,
is dat wel hun verantwoordelijkheid?
- Voorschoolse voorzieningen verwijzen naar de kinderopvang én de
kleuterschool (0-6 jaar).
- Samenkomen van het private (ouders delen er hun kinderen, zorg en
opvoeding) en het publieke (onderwijs van debat, beleid en politiek)
- Bij uitstek sociaal-pedagogische praktijken waar debat is over het
individu én de gemeenschap en over de relatie hiertussen
o Voorschoolse voorzieningen is waar het meeste intieme en
private van de ouders en het gezin samenkomt met een heel
publiek debat over onderwijs
Genealogie
“We are surrounded by a pragmatic discourse that would have us
adapt to the facts of reality. Dreams, and utopia, are called not
only useless, but positively impeding” (Freire)
Normatieve wetenschap
- Pedagogiek (van de voorschoolse voorzieningen) gaat niet enkel
over feiten, maar ook over welke samenleving we wensen, welke
toekomst we willen voor onze kinderen.
- Utopisch denken als central concept (cfr. onderzoek Lobke Van
Lombergen)
o Split kinderopvang en kleuterschool
1
,Dominant discours
Debatten worden gedomineerd cijfers, feiten en tabellen
- PISA
o Programme for International Student Assessment (PISA) test
15-jarigen op hun leesvaardigheid, wiskundige geletterdheid
en wetenschappelijke geletterdheid.
- TIMMS
o Trends in International Mathematics and Science Study
(TIMSS): internationaal vergelijkend onderzoek
naar leerlingenprestaties in wiskunde en wetenschappen uit
4de leerjaar lager onderwijs.
Schuld wordt gelegd bij het kleuteronderwijs
Geen vraag gesteld over het moment waarop kinderen
naar school gestuurd worden
cijfers in ppt les 1
Return of investment
kinderopvang
o waar willen we met
onze VV naartoe?
Dominant discours:
- TIMMS resultaten gaven aanleiding tot discussie over kwaliteit van
het kleuteronderwijs.
- “Er moet meer geleerd worden in de kleuterschool, en minder
gezorgd worden voor kleuters”.
- Debatten over zindelijkheid, kinderen met migratie-achtergrond,
meertaligheid et cetera.
- ROI-onderzoek verengt kinderopvang tot louter economisch
discours. Quid pedagogische en sociale functie?
Inschrijvingsgraad is niet gelijk aan participatiegraad
Gaat vaak over kinderen uit kwetsbare situaties of met
migratieachtergrond
2
,2 opties:
- Regeerakkoord, sancties…
- In dialoog gaan, hoe komt dit en begrijpen
o Vaak bezorgde ouders over welzijn kind in grote groep
o Deze discussies zijn nodig want dit haal je niet uit PISA of
TIMSS
Dominant discours:
- Op internationale testen scoren kinderen met meertalige
achtergrond minder goed dan kinderen met uitsluitend
Nederlandstalige achtergrond
- Meertaligheid wordt gezien als een probleem, maar niet als het om
Engels of Frans gaat, wel als het over Berbers of andere taal gaat.
hoe komt dit?
o Waarden worden gereproduceerd in VV
“Pedagogiek moet zich bezig houden met de vraag wat waar is,
maar ook met de vraag wat waardevol is”
“Waarom moet een professional in de kleuterschool een
bachelordiploma hebben en in de kinderopvang niet?”
- Dominant: kinderopvang = zorg, kleuterschool = leren
Belang van genealogie
- Genealogie is een lens om kritisch te kijken naar actuele
ontwikkelingen en dominante discours op die manier in vraag te
durven stellen
- Voorschoolse voorzieningen worden ontwikkeld en vormgegeven in
hun historische, sociale, culturele, ethische en maatschappelijke
context
Beelden doorheen de geschiedenis
“De manier waarop de samenleving naar kinderen kijkt
(kindbeelden), waarop ze ouderlijke/moederlijke
verantwoordelijkheid zit (ouderbeelden) en de functies die ze aan
voorschoolse voorzieningen toeschrijft situeert zich in een
maatschappelijke context”
3
, EINDE 19E EEUW EN BEGIN 20E EEUW
INDUSTRIËLE REVOLUTIE
- Torenhoge armoede:
o Ongeveer 15 mensen per woning
o Geen 38-uren, maar 70-uren werkweek
o 1 kilo vlees staat gelijk aan 87% dagloon, 1 kilo brood staat
gelijk aan 12%
- Het frêle of kwetsbare kind als kapitaal voor de natie als gevolg van
industrialisering (nood aan arbeidskrachten)
- Hygiënisch discours met aandacht voor gezond lichaam
KWETSBARE KIND
- Beleidsbeslissingen als gevolg van dit beeld:
o Verbod op kinderarbeid (1889)
o Eerste wet op de kinderbescherming (1912)
o Invoering van leerplicht (1914)
- Groeiende legitimatiegronden om ‘het publieke’ te laten ingrijpen in
‘het private’, en zeker in arbeidsmilieu met onhygiënische
omstandigheden
PATER FAMILIAS AAN HET HOOFD VAN HET GEZIN
- Het burgerlijk kerngezin als ideaal en als normaal, geïnspireerd door
goddelijke sfeer
- Moederschapsideaal als centraal beeld, aangestuurd door
eugenetica (verband tussen kindersterfte en vrouwelijke
tewerkstelling)
- Het ideaalbeeld staat in contract met realiteit van die tijd
- Grote kindersterfte: helft van de kinderen haalt hun tiende
verjaardag niet en 35/1000 geboorten eindigen in doodgeboorte
(vandaag 5/1000)
- 1844
o Eerste West-Europese crèche in Frankrijk
- 1845
o Eerste Belgische crèche in Brussel
- 1869
o Eerste crèche in Gent
- 1909
o Plaats voor 3500 kinderen in gans België
4
