Inhoudsopgave
Inleiding strafrechtelijk sanctierecht .................................................................................... 8
Strafwetboek 1867 – nu ........................................................................................................ 8
Wat de bestraffing voorafgaat ............................................................................................... 9
Strafbegrip in het algemeen.................................................................................................. 9
Straf is punitieve sanctie, maar punitieve sanctie is geen straf .......................................... 11
Kenmerken van een straf.................................................................................................... 12
Legaliteitsbeginsel: vormelijke vereisten van de wet .......................................................... 13
Indeling straffen in het nieuwe Strafwetboek ...................................................................... 15
Uitvoering van de straf in het algemeen ............................................................................. 15
Opgeheven straffen......................................................................................................... 15
Doelen van de straf............................................................................................................. 16
Doelstellingen van de straf in het nieuwe Strafwetboek.................................................. 16
Proportionaliteit van de straf .............................................................................................. 17
Moderne straftheorieën....................................................................................................... 17
Toepassingsgebied proportionaliteitsvereiste ..................................................................... 21
Proportionaliteit van de straf en het EVRM......................................................................... 22
Proportionaliteit ter bescherming van mensenrechten tegen het strafrecht .................... 23
Proportionaliteit ter bescherming van de mensenrechten door het strafrecht ................ 26
Proportionaliteit van de straf in Belgische strafrecht........................................................... 26
Selectiviteit in de strafrechtsketen: vreemdeling zonder verblijf .................................... 28
Sepot bij vreemdelingen ..................................................................................................... 28
Voorlopige hechtenis bij vreemdelingen ............................................................................. 30
Straftoemeting bij vreemdelingen ....................................................................................... 32
Uitvoering van de gevangenisstraf bij vreemdelingen ........................................................ 34
Uitzonderingsstrafuitvoeringsrecht voor vreemdelingen ................................................. 35
Strafuitvoering in buitenland............................................................................................ 37
Uitvoering interneringsmaatregel bij vreemdelingen........................................................... 38
Straffen in het nieuwe strafwetboek ................................................................................... 39
Sarah Thys 1
, Bestraffingspijlers ............................................................................................................... 39
Indeling straffen .................................................................................................................. 42
Gevangenisstraf (artikel 41 Sw.) ..................................................................................... 49
ET (artikel 43 Sw.) ........................................................................................................... 49
Probatiestraf (artikel 44 Sw.) ........................................................................................... 50
Werkstraf (artikel 45 Sw.) ................................................................................................ 51
Dienstverleningsstraf ten gunste gemeenschap (artikel 56 Sw.) .................................... 52
Veroordeling bij schuldigverklaring (artikel 51 Sw.) ......................................................... 52
Geldboete (artikel 52 Sw.) ............................................................................................... 53
Als hoofdstraf............................................................................................................... 53
Als bijkomende straf .................................................................................................... 53
Als vervangende straf .................................................................................................. 54
Verbeurdverklaring (artikel 53 en 54 Sw.) ....................................................................... 54
Te verbeurdverklaren zaken ........................................................................................ 55
Verplichte straf met neutralisatie-effect ....................................................................... 55
Waardeconfiscatie/ verbeurdverklaring bij equivalent ................................................. 56
Gedeelde bewijslast bij voordeelsontneming .............................................................. 56
Rechten derden op verbeurdverklaarde zaak ............................................................. 57
Teruggave van illegale vermogensvoordelen .............................................................. 57
Geldstraf op basis van het verwachte of uit het misdrijf behaalde voordeel (art. 55 Sw.)
........................................................................................................................................ 57
Spiegelstraffen ................................................................................................................ 58
Verbod om activiteit die deel uitmaakt van voorwerp uit te oefenen (artikel 57 Sw.) ...... 59
Straffen bij de wet bepaalde gevallen ............................................................................. 59
Bestraffingsmodaliteiten ..................................................................................................... 59
Straftoemetingsfase ............................................................................................................. 60
Onderzoeksvraag ............................................................................................................... 61
Burgerlijke partij .............................................................................................................. 62
Driepartijen verhouding op bestraffingsniveau ................................................................... 63
Sarah Thys 2
, Verdediging ..................................................................................................................... 63
Laatste woord van de verdediging............................................................................... 63
Geen verplichting tot het nemen van het laatste woord .............................................. 64
Zwijgrecht en verbod op zelfincriminatie ..................................................................... 64
Openbaar Ministerie ........................................................................................................ 65
Als filterorgaan............................................................................................................. 65
Als strafreductor .......................................................................................................... 66
Bevoegdheden fase terechtzitting ............................................................................... 66
Toch rol van de verdediging als aangever....................................................................... 66
Rechtspositie gedetineerden .............................................................................................. 68
De externe rechtspositie ..................................................................................................... 68
Strafuitvoeringsmodaliteiten toegekend door de minister ............................................... 69
Uitgaansvergunning..................................................................................................... 69
Penitentiair verlof ......................................................................................................... 69
Plaatsing in transitiehuis .............................................................................................. 69
Onderbreking van de strafuitvoering ........................................................................... 69
Invrijheidsstelling met oog op het verwijderen en overbrengen naar plaats in het kader
van imminente verwijdering van vreemdelingen.......................................................... 69
Strafuitvoeringsmodaliteiten toegekend door SURB ....................................................... 69
Voorwaardelijke invrijheidstelling (VIV)........................................................................ 69
Beperkte detentie en elektronisch toezicht (ET) .......................................................... 69
VIV m.o.o. verwijdering grond ..................................................................................... 70
Strafuitvoeringsmodaliteiten toegekend door SUVR ....................................................... 70
Maatregelen ter bestrijding van overbevolking................................................................ 71
Verlengd penitentiair verlof .......................................................................................... 71
Opschorting van de uitvoering van de straffen (Minister van Justitie richtlijn) ............. 72
Beleidsverklaring Verlinden ............................................................................................. 72
De interne rechtspositie ...................................................................................................... 73
Artikel 3 EVRM ................................................................................................................ 73
Sarah Thys 3
, Overbevolking en celruimte............................................................................................. 74
Andere relevante detentieomstandigheden .................................................................... 74
Hygiëne en sanitaire voorzieningen ................................................................................ 75
Bewijsvoering .................................................................................................................. 75
Gezondheidszorgen ........................................................................................................ 75
Gedetineerde moet bekwaam zijn om straf te ondergaan (verenigbaar met gezondheid)
..................................................................................................................................... 76
Noodzakelijke medische zorgen verstrekken .............................................................. 76
Aanpassen van de detentieomstandigheden aan de gezondheidstoestand ............... 76
Psychiatrische aandoening ............................................................................................. 76
Afzonderingsmaatregelen ............................................................................................... 77
Communicatieverbod met andere gedetineerden ........................................................... 77
Behandeling door personeel en medegedetineerden ..................................................... 77
Handboeien ................................................................................................................. 78
Gebruik neutraliserende middelen............................................................................... 78
Onmenselijke/vernederende behandeling door medegedetineerde ............................ 78
Naaktfouillering ............................................................................................................... 78
Recidive en recidiverisico in het straf(proces)recht ......................................................... 79
Beleidsverklaring Justitie 2025 ........................................................................................... 79
Recidivemonitor .................................................................................................................. 80
Afschaffing recidiveregels? ................................................................................................. 81
Begrenzing wettelijk systeem van recidive ......................................................................... 81
Herhaling ............................................................................................................................ 82
Wettelijke herhaling ............................................................................................................ 84
Herhaling: strafverzwaring .................................................................................................. 85
Strafwetboek 1867 .............................................................................................................. 86
Risicotaxatie ....................................................................................................................... 89
Wettelijke toetsingsmaatstaf recidiverisico of recidivegevaar ............................................. 89
Voorlopige hechtenis: algemeen ..................................................................................... 90
Sarah Thys 4
Inleiding strafrechtelijk sanctierecht .................................................................................... 8
Strafwetboek 1867 – nu ........................................................................................................ 8
Wat de bestraffing voorafgaat ............................................................................................... 9
Strafbegrip in het algemeen.................................................................................................. 9
Straf is punitieve sanctie, maar punitieve sanctie is geen straf .......................................... 11
Kenmerken van een straf.................................................................................................... 12
Legaliteitsbeginsel: vormelijke vereisten van de wet .......................................................... 13
Indeling straffen in het nieuwe Strafwetboek ...................................................................... 15
Uitvoering van de straf in het algemeen ............................................................................. 15
Opgeheven straffen......................................................................................................... 15
Doelen van de straf............................................................................................................. 16
Doelstellingen van de straf in het nieuwe Strafwetboek.................................................. 16
Proportionaliteit van de straf .............................................................................................. 17
Moderne straftheorieën....................................................................................................... 17
Toepassingsgebied proportionaliteitsvereiste ..................................................................... 21
Proportionaliteit van de straf en het EVRM......................................................................... 22
Proportionaliteit ter bescherming van mensenrechten tegen het strafrecht .................... 23
Proportionaliteit ter bescherming van de mensenrechten door het strafrecht ................ 26
Proportionaliteit van de straf in Belgische strafrecht........................................................... 26
Selectiviteit in de strafrechtsketen: vreemdeling zonder verblijf .................................... 28
Sepot bij vreemdelingen ..................................................................................................... 28
Voorlopige hechtenis bij vreemdelingen ............................................................................. 30
Straftoemeting bij vreemdelingen ....................................................................................... 32
Uitvoering van de gevangenisstraf bij vreemdelingen ........................................................ 34
Uitzonderingsstrafuitvoeringsrecht voor vreemdelingen ................................................. 35
Strafuitvoering in buitenland............................................................................................ 37
Uitvoering interneringsmaatregel bij vreemdelingen........................................................... 38
Straffen in het nieuwe strafwetboek ................................................................................... 39
Sarah Thys 1
, Bestraffingspijlers ............................................................................................................... 39
Indeling straffen .................................................................................................................. 42
Gevangenisstraf (artikel 41 Sw.) ..................................................................................... 49
ET (artikel 43 Sw.) ........................................................................................................... 49
Probatiestraf (artikel 44 Sw.) ........................................................................................... 50
Werkstraf (artikel 45 Sw.) ................................................................................................ 51
Dienstverleningsstraf ten gunste gemeenschap (artikel 56 Sw.) .................................... 52
Veroordeling bij schuldigverklaring (artikel 51 Sw.) ......................................................... 52
Geldboete (artikel 52 Sw.) ............................................................................................... 53
Als hoofdstraf............................................................................................................... 53
Als bijkomende straf .................................................................................................... 53
Als vervangende straf .................................................................................................. 54
Verbeurdverklaring (artikel 53 en 54 Sw.) ....................................................................... 54
Te verbeurdverklaren zaken ........................................................................................ 55
Verplichte straf met neutralisatie-effect ....................................................................... 55
Waardeconfiscatie/ verbeurdverklaring bij equivalent ................................................. 56
Gedeelde bewijslast bij voordeelsontneming .............................................................. 56
Rechten derden op verbeurdverklaarde zaak ............................................................. 57
Teruggave van illegale vermogensvoordelen .............................................................. 57
Geldstraf op basis van het verwachte of uit het misdrijf behaalde voordeel (art. 55 Sw.)
........................................................................................................................................ 57
Spiegelstraffen ................................................................................................................ 58
Verbod om activiteit die deel uitmaakt van voorwerp uit te oefenen (artikel 57 Sw.) ...... 59
Straffen bij de wet bepaalde gevallen ............................................................................. 59
Bestraffingsmodaliteiten ..................................................................................................... 59
Straftoemetingsfase ............................................................................................................. 60
Onderzoeksvraag ............................................................................................................... 61
Burgerlijke partij .............................................................................................................. 62
Driepartijen verhouding op bestraffingsniveau ................................................................... 63
Sarah Thys 2
, Verdediging ..................................................................................................................... 63
Laatste woord van de verdediging............................................................................... 63
Geen verplichting tot het nemen van het laatste woord .............................................. 64
Zwijgrecht en verbod op zelfincriminatie ..................................................................... 64
Openbaar Ministerie ........................................................................................................ 65
Als filterorgaan............................................................................................................. 65
Als strafreductor .......................................................................................................... 66
Bevoegdheden fase terechtzitting ............................................................................... 66
Toch rol van de verdediging als aangever....................................................................... 66
Rechtspositie gedetineerden .............................................................................................. 68
De externe rechtspositie ..................................................................................................... 68
Strafuitvoeringsmodaliteiten toegekend door de minister ............................................... 69
Uitgaansvergunning..................................................................................................... 69
Penitentiair verlof ......................................................................................................... 69
Plaatsing in transitiehuis .............................................................................................. 69
Onderbreking van de strafuitvoering ........................................................................... 69
Invrijheidsstelling met oog op het verwijderen en overbrengen naar plaats in het kader
van imminente verwijdering van vreemdelingen.......................................................... 69
Strafuitvoeringsmodaliteiten toegekend door SURB ....................................................... 69
Voorwaardelijke invrijheidstelling (VIV)........................................................................ 69
Beperkte detentie en elektronisch toezicht (ET) .......................................................... 69
VIV m.o.o. verwijdering grond ..................................................................................... 70
Strafuitvoeringsmodaliteiten toegekend door SUVR ....................................................... 70
Maatregelen ter bestrijding van overbevolking................................................................ 71
Verlengd penitentiair verlof .......................................................................................... 71
Opschorting van de uitvoering van de straffen (Minister van Justitie richtlijn) ............. 72
Beleidsverklaring Verlinden ............................................................................................. 72
De interne rechtspositie ...................................................................................................... 73
Artikel 3 EVRM ................................................................................................................ 73
Sarah Thys 3
, Overbevolking en celruimte............................................................................................. 74
Andere relevante detentieomstandigheden .................................................................... 74
Hygiëne en sanitaire voorzieningen ................................................................................ 75
Bewijsvoering .................................................................................................................. 75
Gezondheidszorgen ........................................................................................................ 75
Gedetineerde moet bekwaam zijn om straf te ondergaan (verenigbaar met gezondheid)
..................................................................................................................................... 76
Noodzakelijke medische zorgen verstrekken .............................................................. 76
Aanpassen van de detentieomstandigheden aan de gezondheidstoestand ............... 76
Psychiatrische aandoening ............................................................................................. 76
Afzonderingsmaatregelen ............................................................................................... 77
Communicatieverbod met andere gedetineerden ........................................................... 77
Behandeling door personeel en medegedetineerden ..................................................... 77
Handboeien ................................................................................................................. 78
Gebruik neutraliserende middelen............................................................................... 78
Onmenselijke/vernederende behandeling door medegedetineerde ............................ 78
Naaktfouillering ............................................................................................................... 78
Recidive en recidiverisico in het straf(proces)recht ......................................................... 79
Beleidsverklaring Justitie 2025 ........................................................................................... 79
Recidivemonitor .................................................................................................................. 80
Afschaffing recidiveregels? ................................................................................................. 81
Begrenzing wettelijk systeem van recidive ......................................................................... 81
Herhaling ............................................................................................................................ 82
Wettelijke herhaling ............................................................................................................ 84
Herhaling: strafverzwaring .................................................................................................. 85
Strafwetboek 1867 .............................................................................................................. 86
Risicotaxatie ....................................................................................................................... 89
Wettelijke toetsingsmaatstaf recidiverisico of recidivegevaar ............................................. 89
Voorlopige hechtenis: algemeen ..................................................................................... 90
Sarah Thys 4
