Oftalmo
1 inleiding
Fysio en anatomie
3 oogrokken:
- Buitenste
o Cornea: parallelle organisatie col vezels > refractie (2/3) en transparantie
o Sclera bescherming en aanhechting peri-oculaire spieren (rigiditeit pas na 3j)
- Middenste
o Iris: diafragma, scheiding voorste en achterste oogkamers
o Corpus ciliare (straallichaam): accommodatie, productie VOK vocht
§ Zonulae van zinn: 360° rond lenskapsel (stugger met leeftijd)
o Choroidea: B buitenste netvlieslagen, thermoregulatie, schokabsorptie
- Binnenste:
o Retina: fototransductie (licht -> elektrische prikkel), B binnenste netvlieslagen
§ Retina = lichtgevoelige film
• 120milj staafjes -> nachtzicht, zeer lichtgevoelig
• 6milj kegeltjes -> scherpzicht, kleurzicht, vereisen veel licht
• Bipolaire en horizontale cellen > outer retina
B door choroid
• Ganglion en amacriene cellen > inner retina
B door retinale circulatie
§ Macula lutea = gele vlek (meer geel pigment in centrale zone)
• Fovea centraal
§ Papil = blinde vlek (nasaal vd fovea) > kop oogzenuw
Corpus vitrium = gel van 98% water, vastgegrepen op binnenkant netvlies
Visualisatietechniek: fluorescine angiografie > oranje kleurstof in arm gespoten
Visualisatie met monochromatisch licht
- Reflectantie: licht teruggestuurd = enkel reflectie anatomie
- Autofluorescentie: licht geëxciteerd met bep golflengte -> hogere energiestatus van
chromofoor -> terug naar basistoestand = emitting light opgevangen met filters
Chromofoor = lipofuscine: afvalstoffen geaccumuleerd in pigmentepitheel
N opticus -> overkruising in chiasma opticum
Boven hypofyse > tumor = drup op chiasma -> bitemporale hemianopsie
Anamnese
Visusklachten:
- Centrale visus of gezichtsveld?
- Nacht of dag
- Nachtblindheid of lichtschuwheid (fotofobie) > aangeboren kegelproblematiek
- Monoculair > cataract; binoculair > probleem positionering
- Snelheid optreden
o Hyperacuut > vasculair
, o Dagen > NLL of neuritis optica
- Geassocieerde problemen: lichtflitsen, zwarte puntjes, floaters, verblinding,
kleurafw, hoofdpijn, systemische problematiek
- Impact op dagelijks leven, zorgen,…
Oftalmologisch oz
- Uitwendige inspectie
- Gezichtsscherpte > leeskaarten
- Gezichtsveldoz
- Pupilreacties
- Oogstand en oogbewegingen
- …
No mens
- Ziet goed overdag > kegeltjes
- Kan navigeren snachts > staafjes
- Voelt ogen niet
- Bulbaire conjunctiva = wit, B nauwelijks zichtbaar
- Iris scherp afgetekend
- Pupil = zwart cave: leukocorie -> alarmteken retinoblastoom!
Gezichtsscherpte = visus
- LogMAR Chart -> telkens x1,2589 grootte
‘1/10 zicht’ = wat iem no op 10m ziet, zie jij op 1m
Geometrie = meetkunde
- Verlaten techniek: Snellen -> versch in grootte verschillen = geen statistiek mogelijk
Arithmetic = getallenleer
- …
No visual Acuity = min hoek te onderscheiden (1/60e van een graad) in arcmin
Pinhole visus = kijken door stenopeïsch gaatje
> verschil bij mensen met oppasiteiten van media
Media = heldere dingen waardoor je moet kunnen kijken
Cornea, voorkamervocht, lens, corpus vitrium
Gezichtsveld
Meet voor globale integriteit vh netvlies en visuele banen (kegeltjes)
- Perifeer gezichtsveld > confrontatie-techniek (kijk naar neus, vinger ernaast)
- Centraal gezichtsveld > Amsler rooster
Oogarts: goldmann perimetrie, automatische perimetrie, microperimetrie
Visuele banen:
Retina -> n opticus -> chiasma opticum (50% overkruising) -> tractus opticus -> corpus
geniculatum lat -> radiata optica -> visuele cortex (occipitaal rond fissura calcarina)
,Papil -> nasaal van fovea in fundus
Blinde vlek -> temporaal van fixatiepunt op gezichtsveldoz
Blinde vlekken v beide ogen overlappen niet -> geen last van
Confrontatie gezichtsveld (Vlijn)
Type defect afh van lokalisatie letsel
- Defect boven temporaal > letsel onder nasaal in retina of oogzenuw
- Boogvormig defect boven of onder fixatiepunt > fasciculair defect
- Bitemporale hemianopsie > chiasma letsel (hypofysetumor)
- Homonieme hemianopsie > letsel tractus opticus of radiatio optica
Pupils
Equal
Round
Reactive
Light
Accommodatie
Pupilreflexen en accomodatie
M sphincter pupillae Kringspier > miose
> iris PS inn
M dilatator pupillae Radiaire spier > mydriases
> iris OS inn (grote pupil = alert)
M ciliaris Kringspier > accomodatie
> Corpus ciliare
Miosis / constrictie = PS = ggl ciliare > edinger westfal nucleus nIII
Aff: signaal oog -> hersenen via n opticus
Eff: signal hersenen -> m sphincter papillae (nIII)
Indirecte/consensueel reflex door 2x overkruising (chiasma + pretectale Edinger-
westfal nucleus)
Mydriase / dilatatie = OS = ggl cervicale sup > RM
Reflexen :
- Directe lichtreflex
- Indirecte lichtreflex
- Near / convergentie reflex : vernauwing pupil bij fixatie op traag naderend object
o Miosis > m sfincter pupillae
o Accommodatie > m ciliaris ex!!!
o Convergentie > m rectus med
Swinging flashlight test = Marcus Gunn test:
opsporen relatief aff pupildefect RAPD > discrete n opticuspathologie
Relatief = tov ander oog
Aff = bij belichten
Defect = pupil gaat minder in miosis
, Belichting gezonde kant -> beide ogen no
Belichting aangetaste kant -> beide ogen pupildilatatie
Afwijkende pupilreflexen
- N III laesie -> geen consensuele lichtreflex
- N II laesie -> geen directe lichtreflex
- Horner syndroom: miosis (OS kapot), milde ptosis (Muller spier kapot)
Vaak associatie met longtop carcinoma
- N III paralyse: uitval alle perioculaire spieren behalve m rectus lat en m obliq sup
Oog naar buiten en onder + ptosis (m levator palpebrae)
o Zonder pupilaantasting > DM, hypertensie
o Mydriasis > intracranieel letsel door trauma
Oogstand en oogbewegingen
M obliq sup > beneden en intorsie
M obliq inf > boven en extorsie
- Nystagmus
- Strabisme / scheelzien: opsoren dmv corneale reflet en (alternating) covertest
Tropie = feitelijke stand
Forie = neiging tot die stand
- Paralyse oogspieren
o N III: divergentie, depressie, ptosis
o N IV: moeilijke convergentie
o N VI: beperkte of afwezige abductie
- Systemisch: myasthenia graves, graves orbitopathie
Testen:
- Corneale reflet
- (alternating) covertest
- Oogvolgbewegingen: 9 blikrichtingen
- Inspectie uitwendige oog: oogleden, conjunctiva, scler, cornea, voorste oogkamer
Rood oog / geïnjecteerd oog (conjunctivaal, ciliair, partiëel, sectorieel) = abno
Ooglid omklappen op tarsus > palpebrale conjunctiva
- Evaluatie cornea erosie: fluoresceïne mbv fluostrip op onsterste bulbaire conjunctiva
Ev onder corneale anaesthesie
Belichten met blauw-paars licht: erosie = geel-groen
Cave: herpetische keratitis = takvormig !! => geen corticosteroïden
- Inspectie voorste oogkamer: inschatting diepte met spleetvormig licht
o Hyphema: bloeding voorste oogkamer
o Hypopyon: pus in voorste oogkamer
Intra-oculaire druk
- Digitale palpatie met 2 vingers > onnauwkeurig, gwn klinisch idee
- Non-contact air puff tonometrie > gevoelig voor screening, minder exact, soms
overschatting
- Schiotz tonometrie: oude techniek > gouden standaard
1 inleiding
Fysio en anatomie
3 oogrokken:
- Buitenste
o Cornea: parallelle organisatie col vezels > refractie (2/3) en transparantie
o Sclera bescherming en aanhechting peri-oculaire spieren (rigiditeit pas na 3j)
- Middenste
o Iris: diafragma, scheiding voorste en achterste oogkamers
o Corpus ciliare (straallichaam): accommodatie, productie VOK vocht
§ Zonulae van zinn: 360° rond lenskapsel (stugger met leeftijd)
o Choroidea: B buitenste netvlieslagen, thermoregulatie, schokabsorptie
- Binnenste:
o Retina: fototransductie (licht -> elektrische prikkel), B binnenste netvlieslagen
§ Retina = lichtgevoelige film
• 120milj staafjes -> nachtzicht, zeer lichtgevoelig
• 6milj kegeltjes -> scherpzicht, kleurzicht, vereisen veel licht
• Bipolaire en horizontale cellen > outer retina
B door choroid
• Ganglion en amacriene cellen > inner retina
B door retinale circulatie
§ Macula lutea = gele vlek (meer geel pigment in centrale zone)
• Fovea centraal
§ Papil = blinde vlek (nasaal vd fovea) > kop oogzenuw
Corpus vitrium = gel van 98% water, vastgegrepen op binnenkant netvlies
Visualisatietechniek: fluorescine angiografie > oranje kleurstof in arm gespoten
Visualisatie met monochromatisch licht
- Reflectantie: licht teruggestuurd = enkel reflectie anatomie
- Autofluorescentie: licht geëxciteerd met bep golflengte -> hogere energiestatus van
chromofoor -> terug naar basistoestand = emitting light opgevangen met filters
Chromofoor = lipofuscine: afvalstoffen geaccumuleerd in pigmentepitheel
N opticus -> overkruising in chiasma opticum
Boven hypofyse > tumor = drup op chiasma -> bitemporale hemianopsie
Anamnese
Visusklachten:
- Centrale visus of gezichtsveld?
- Nacht of dag
- Nachtblindheid of lichtschuwheid (fotofobie) > aangeboren kegelproblematiek
- Monoculair > cataract; binoculair > probleem positionering
- Snelheid optreden
o Hyperacuut > vasculair
, o Dagen > NLL of neuritis optica
- Geassocieerde problemen: lichtflitsen, zwarte puntjes, floaters, verblinding,
kleurafw, hoofdpijn, systemische problematiek
- Impact op dagelijks leven, zorgen,…
Oftalmologisch oz
- Uitwendige inspectie
- Gezichtsscherpte > leeskaarten
- Gezichtsveldoz
- Pupilreacties
- Oogstand en oogbewegingen
- …
No mens
- Ziet goed overdag > kegeltjes
- Kan navigeren snachts > staafjes
- Voelt ogen niet
- Bulbaire conjunctiva = wit, B nauwelijks zichtbaar
- Iris scherp afgetekend
- Pupil = zwart cave: leukocorie -> alarmteken retinoblastoom!
Gezichtsscherpte = visus
- LogMAR Chart -> telkens x1,2589 grootte
‘1/10 zicht’ = wat iem no op 10m ziet, zie jij op 1m
Geometrie = meetkunde
- Verlaten techniek: Snellen -> versch in grootte verschillen = geen statistiek mogelijk
Arithmetic = getallenleer
- …
No visual Acuity = min hoek te onderscheiden (1/60e van een graad) in arcmin
Pinhole visus = kijken door stenopeïsch gaatje
> verschil bij mensen met oppasiteiten van media
Media = heldere dingen waardoor je moet kunnen kijken
Cornea, voorkamervocht, lens, corpus vitrium
Gezichtsveld
Meet voor globale integriteit vh netvlies en visuele banen (kegeltjes)
- Perifeer gezichtsveld > confrontatie-techniek (kijk naar neus, vinger ernaast)
- Centraal gezichtsveld > Amsler rooster
Oogarts: goldmann perimetrie, automatische perimetrie, microperimetrie
Visuele banen:
Retina -> n opticus -> chiasma opticum (50% overkruising) -> tractus opticus -> corpus
geniculatum lat -> radiata optica -> visuele cortex (occipitaal rond fissura calcarina)
,Papil -> nasaal van fovea in fundus
Blinde vlek -> temporaal van fixatiepunt op gezichtsveldoz
Blinde vlekken v beide ogen overlappen niet -> geen last van
Confrontatie gezichtsveld (Vlijn)
Type defect afh van lokalisatie letsel
- Defect boven temporaal > letsel onder nasaal in retina of oogzenuw
- Boogvormig defect boven of onder fixatiepunt > fasciculair defect
- Bitemporale hemianopsie > chiasma letsel (hypofysetumor)
- Homonieme hemianopsie > letsel tractus opticus of radiatio optica
Pupils
Equal
Round
Reactive
Light
Accommodatie
Pupilreflexen en accomodatie
M sphincter pupillae Kringspier > miose
> iris PS inn
M dilatator pupillae Radiaire spier > mydriases
> iris OS inn (grote pupil = alert)
M ciliaris Kringspier > accomodatie
> Corpus ciliare
Miosis / constrictie = PS = ggl ciliare > edinger westfal nucleus nIII
Aff: signaal oog -> hersenen via n opticus
Eff: signal hersenen -> m sphincter papillae (nIII)
Indirecte/consensueel reflex door 2x overkruising (chiasma + pretectale Edinger-
westfal nucleus)
Mydriase / dilatatie = OS = ggl cervicale sup > RM
Reflexen :
- Directe lichtreflex
- Indirecte lichtreflex
- Near / convergentie reflex : vernauwing pupil bij fixatie op traag naderend object
o Miosis > m sfincter pupillae
o Accommodatie > m ciliaris ex!!!
o Convergentie > m rectus med
Swinging flashlight test = Marcus Gunn test:
opsporen relatief aff pupildefect RAPD > discrete n opticuspathologie
Relatief = tov ander oog
Aff = bij belichten
Defect = pupil gaat minder in miosis
, Belichting gezonde kant -> beide ogen no
Belichting aangetaste kant -> beide ogen pupildilatatie
Afwijkende pupilreflexen
- N III laesie -> geen consensuele lichtreflex
- N II laesie -> geen directe lichtreflex
- Horner syndroom: miosis (OS kapot), milde ptosis (Muller spier kapot)
Vaak associatie met longtop carcinoma
- N III paralyse: uitval alle perioculaire spieren behalve m rectus lat en m obliq sup
Oog naar buiten en onder + ptosis (m levator palpebrae)
o Zonder pupilaantasting > DM, hypertensie
o Mydriasis > intracranieel letsel door trauma
Oogstand en oogbewegingen
M obliq sup > beneden en intorsie
M obliq inf > boven en extorsie
- Nystagmus
- Strabisme / scheelzien: opsoren dmv corneale reflet en (alternating) covertest
Tropie = feitelijke stand
Forie = neiging tot die stand
- Paralyse oogspieren
o N III: divergentie, depressie, ptosis
o N IV: moeilijke convergentie
o N VI: beperkte of afwezige abductie
- Systemisch: myasthenia graves, graves orbitopathie
Testen:
- Corneale reflet
- (alternating) covertest
- Oogvolgbewegingen: 9 blikrichtingen
- Inspectie uitwendige oog: oogleden, conjunctiva, scler, cornea, voorste oogkamer
Rood oog / geïnjecteerd oog (conjunctivaal, ciliair, partiëel, sectorieel) = abno
Ooglid omklappen op tarsus > palpebrale conjunctiva
- Evaluatie cornea erosie: fluoresceïne mbv fluostrip op onsterste bulbaire conjunctiva
Ev onder corneale anaesthesie
Belichten met blauw-paars licht: erosie = geel-groen
Cave: herpetische keratitis = takvormig !! => geen corticosteroïden
- Inspectie voorste oogkamer: inschatting diepte met spleetvormig licht
o Hyphema: bloeding voorste oogkamer
o Hypopyon: pus in voorste oogkamer
Intra-oculaire druk
- Digitale palpatie met 2 vingers > onnauwkeurig, gwn klinisch idee
- Non-contact air puff tonometrie > gevoelig voor screening, minder exact, soms
overschatting
- Schiotz tonometrie: oude techniek > gouden standaard
