Historische context
Duitsland 1871 – 1945
,2.1 Wat betekende de vorming van het Duitse keizerrijk voor het
machtsevenwicht tussen de Europese grootmachten?
1871 – 1918
[ Jaartal verklaring ]
- 1871: Tijdens de Frans-Duitse oorlog wordt in Versaille het Duitse Keizerrijk
uitgeroepen. Hierdoor verandert het machtsevenwicht in Europa.
- 1918: Einde van WOI
[ Beantwoording leidende vraag ]
Twee gevolgen
1. Groot-Brittannië is in de 19e eeuw het machtigste land in de wereld. op het
vasteland van Europa is Frankrijk het machtigst. Door de vorming en snelle
industrialisatie van het Duitse Rijk na 1871 komen er grote veranderingen in
het machtsevenwicht in Europa (ten gunste van Duitsland)
2. Met de troonsbestijging van keizer Wilhelm II in 1888 verandert de
buitenlandse politiek van het Duitse Keizerrijk. Zijn Weltpolitik heeft grote
gevolgen voor de politieke verhoudingen tussen de Europese staten. Er
ontstaan tussen de Europese staten een toenemende rivaliteit, groeiend
nationalisme en meer politieke, militaire en economische spanningen die
uitlopen tot WOI.
[ Duitse eenheid ]
- Tot 1871 bestaat Duitsland uit tientallen losse staatjes met wel allemaal
dezelfde taal, cultuur en geschiedenis.
- De grootste staat is Pruisen, dit komt doordat:
● Congres van Wenen: Pruisen kreeg er grote gebieden bij
● Sterke industrialisatie & bevolkingsgroei
● Sterk leger
- Verandering: Onder leiding van Otto von Bismarck (de Pruisische kanselier) en
door opkomend nationalisme wordt er steeds meer gedacht aan een grote
Duitse staat.
- Eenheid bereiken door middel van oorlog
1. Denemarken → er ontstaat een Noord-Duitse Bond (1867) alleen het zuiden
van Duitsland hoort hier nog niet bij.
2. Frankrijk → Oorlog met Frankrijk om de twee Duitse delen te verenigen =
Frans-Duitse oorlog.
[ Congres van Wenen, 1814-1815 ]
- Restauratie: Terugkeer naar politieke toestand van 1792 (Voor FR revolutie) →
o.a. door herstel van oude machtsevenwicht (Balance of Power), door o.a.
het herstel van de oude vorstenhuizen.
- Legitimiteit: Rechtvaardiging van de aanspraken van de dynastieën van het
Ancien Régime.
- Solidariteit: Wederzijdse bescherming van vorstelijke belangen tegen
revolutionaire ideeën en bewegingen.
, Uitkomst
- Congres van Wenen → Koninkrijk Pruisen krijgt uitbreiding van grondgebied +
sterke bevolkingsgroei en industrie → economisch sterker dan Frankrijk.
- 1815-1866 Duitse Bond → Ondertekend door 34 Duitse staten (waaronder
Oostenrijk en Luxemburg) en 4 vrije steden.
- Oostenrijk probeert Groot-Duitse en/of Klein-Duitse oplossing te voorkomen.
- 1866 Pruisisch-Oostenrijkse oorlog (o.l.v. Bismarck); gevolg → Duitse Bond valt
uiteen.
- 1867-1871 Noord-Duitse Bond → Ondertekend door 25 Duitse staten →
gevolg: Frankrijk maakt zich ernstige zorgen over deze ontwikkeling.
[ De Frans-Duitse oorlog 1870 - 1871]
- 1870: Frankrijk forceert een oorlog om de macht van de Noord-Duitse Bond te
verminderen.
- Duitsland daagt Frankrijk uit door middel van een ‘gelekt’ telegram dat gaat
over wie de troonopvolger wordt in Spanje.
● De Duitse prins Leopold van Hohenzollern maakt kans, maar koning
Napoleon III (FR) ziet dit niet zitten en vraagt Wilhelm I om van de
benoeming af te zien → Wilhelm I gaat akkoord.
● Napoleon III wil nu een verklaring dat de prins nu maar ook nooit meer
een opvolger wordt → Wilhelm I vindt dit te ver gaan en Bismarck ziet
een mogelijkheid voor oorlog.
- Hierna verklaart Frankrijk aan Duitsland de oorlog.
- Duitsland wint deze oorlog makkelijk door:
1. Betere organisatie & infrastructuur (Duitsland kende spoorwegen richting de
Franse grens)
2. Leger met betere wapens (Pruisen is militair sterk)
- De Franse keizer Napoleon III geeft zich over alleen de bevolking van Parijs
niet → Het Duitse leger omsingelt Parijs en hongert de bevolking uit.
- In 1871 wordt in de Spiegelzaal in Versailles Koning Wilhelm II uitgeroepen tot
Keizer Wilhelm I van het Duitse Keizerrijk (eenheid) en wordt Bismarck
rijkskanselier.
● Zuid-Duitse staten sluiten zich bij het Duitse Keizerrijk aan.
- Frankrijk moet Elzas-Lotharingen afstaan aan Duitsland (industriegebied).
→ ontstaan van sterke wraakgevoelens.
[ Nieuw Europa ]
Het Duitse Keizerrijk wordt al snel een grootmacht (vanaf 1871)
1. Politiek: het is een grote staat met veel inwoners
2. Militair: groot en sterk leger & goed georganiseerde infrastructuur
3. Economie: snelle industrialisatie
Hoe gaan andere landen hiermee om?
- Het Duitse Keizerrijk zorgt voor een verstoring in het machtsevenwicht. De
andere Europese mogendheden (FR/EN/RUS/OH) keken met spanning naar
het nieuwe Duitsland.
Duitsland 1871 – 1945
,2.1 Wat betekende de vorming van het Duitse keizerrijk voor het
machtsevenwicht tussen de Europese grootmachten?
1871 – 1918
[ Jaartal verklaring ]
- 1871: Tijdens de Frans-Duitse oorlog wordt in Versaille het Duitse Keizerrijk
uitgeroepen. Hierdoor verandert het machtsevenwicht in Europa.
- 1918: Einde van WOI
[ Beantwoording leidende vraag ]
Twee gevolgen
1. Groot-Brittannië is in de 19e eeuw het machtigste land in de wereld. op het
vasteland van Europa is Frankrijk het machtigst. Door de vorming en snelle
industrialisatie van het Duitse Rijk na 1871 komen er grote veranderingen in
het machtsevenwicht in Europa (ten gunste van Duitsland)
2. Met de troonsbestijging van keizer Wilhelm II in 1888 verandert de
buitenlandse politiek van het Duitse Keizerrijk. Zijn Weltpolitik heeft grote
gevolgen voor de politieke verhoudingen tussen de Europese staten. Er
ontstaan tussen de Europese staten een toenemende rivaliteit, groeiend
nationalisme en meer politieke, militaire en economische spanningen die
uitlopen tot WOI.
[ Duitse eenheid ]
- Tot 1871 bestaat Duitsland uit tientallen losse staatjes met wel allemaal
dezelfde taal, cultuur en geschiedenis.
- De grootste staat is Pruisen, dit komt doordat:
● Congres van Wenen: Pruisen kreeg er grote gebieden bij
● Sterke industrialisatie & bevolkingsgroei
● Sterk leger
- Verandering: Onder leiding van Otto von Bismarck (de Pruisische kanselier) en
door opkomend nationalisme wordt er steeds meer gedacht aan een grote
Duitse staat.
- Eenheid bereiken door middel van oorlog
1. Denemarken → er ontstaat een Noord-Duitse Bond (1867) alleen het zuiden
van Duitsland hoort hier nog niet bij.
2. Frankrijk → Oorlog met Frankrijk om de twee Duitse delen te verenigen =
Frans-Duitse oorlog.
[ Congres van Wenen, 1814-1815 ]
- Restauratie: Terugkeer naar politieke toestand van 1792 (Voor FR revolutie) →
o.a. door herstel van oude machtsevenwicht (Balance of Power), door o.a.
het herstel van de oude vorstenhuizen.
- Legitimiteit: Rechtvaardiging van de aanspraken van de dynastieën van het
Ancien Régime.
- Solidariteit: Wederzijdse bescherming van vorstelijke belangen tegen
revolutionaire ideeën en bewegingen.
, Uitkomst
- Congres van Wenen → Koninkrijk Pruisen krijgt uitbreiding van grondgebied +
sterke bevolkingsgroei en industrie → economisch sterker dan Frankrijk.
- 1815-1866 Duitse Bond → Ondertekend door 34 Duitse staten (waaronder
Oostenrijk en Luxemburg) en 4 vrije steden.
- Oostenrijk probeert Groot-Duitse en/of Klein-Duitse oplossing te voorkomen.
- 1866 Pruisisch-Oostenrijkse oorlog (o.l.v. Bismarck); gevolg → Duitse Bond valt
uiteen.
- 1867-1871 Noord-Duitse Bond → Ondertekend door 25 Duitse staten →
gevolg: Frankrijk maakt zich ernstige zorgen over deze ontwikkeling.
[ De Frans-Duitse oorlog 1870 - 1871]
- 1870: Frankrijk forceert een oorlog om de macht van de Noord-Duitse Bond te
verminderen.
- Duitsland daagt Frankrijk uit door middel van een ‘gelekt’ telegram dat gaat
over wie de troonopvolger wordt in Spanje.
● De Duitse prins Leopold van Hohenzollern maakt kans, maar koning
Napoleon III (FR) ziet dit niet zitten en vraagt Wilhelm I om van de
benoeming af te zien → Wilhelm I gaat akkoord.
● Napoleon III wil nu een verklaring dat de prins nu maar ook nooit meer
een opvolger wordt → Wilhelm I vindt dit te ver gaan en Bismarck ziet
een mogelijkheid voor oorlog.
- Hierna verklaart Frankrijk aan Duitsland de oorlog.
- Duitsland wint deze oorlog makkelijk door:
1. Betere organisatie & infrastructuur (Duitsland kende spoorwegen richting de
Franse grens)
2. Leger met betere wapens (Pruisen is militair sterk)
- De Franse keizer Napoleon III geeft zich over alleen de bevolking van Parijs
niet → Het Duitse leger omsingelt Parijs en hongert de bevolking uit.
- In 1871 wordt in de Spiegelzaal in Versailles Koning Wilhelm II uitgeroepen tot
Keizer Wilhelm I van het Duitse Keizerrijk (eenheid) en wordt Bismarck
rijkskanselier.
● Zuid-Duitse staten sluiten zich bij het Duitse Keizerrijk aan.
- Frankrijk moet Elzas-Lotharingen afstaan aan Duitsland (industriegebied).
→ ontstaan van sterke wraakgevoelens.
[ Nieuw Europa ]
Het Duitse Keizerrijk wordt al snel een grootmacht (vanaf 1871)
1. Politiek: het is een grote staat met veel inwoners
2. Militair: groot en sterk leger & goed georganiseerde infrastructuur
3. Economie: snelle industrialisatie
Hoe gaan andere landen hiermee om?
- Het Duitse Keizerrijk zorgt voor een verstoring in het machtsevenwicht. De
andere Europese mogendheden (FR/EN/RUS/OH) keken met spanning naar
het nieuwe Duitsland.
