INLEIDING IN DE CRIMINOLOGIE
Inleidend deel: wat is criminaliteit en wat is criminologie?
- Studie van criminaliteit was ooit: de studie van de misdaad en de
misdadiger.
Nu: criminologen zijn met tal van studieobjecten bezig en beperken zich
niet alleen tot de criminaliteit.
Nu: een mix van disciplines en van onderzoeksobjecten, vanuit
verschillende denkbeelden.
Hoofdstuk 1: criminologie als ‘een huis met vele kamers’
- Bij studie van wetenschapsdomeinen wordt onderscheid gemaakt tss
materieel en formeel voorwerp van een wetenschap
Materieel: onderwerp of studiematerie vd wetenschappelijke analyse
Formeel: wijze waarop de wetenschap wordt bedreven
Een wetenschap kan pas een discipline genoemd worden als zij over
eigen materieel en formeel voorwerp beschikken.
1. HET MATERIËLE VOORWERP VAN DE CRIMINOLOGIE: ‘CRIMINALITEIT’
- David Garland (1997): criminologie heeft 2 hoofdkenmerken:
1) Crimi wordt gekenmerkt door empirisch gegronde, wetenschappelijke
aanpak die haar onderscheidt vh strafrecht
2) Crimi is gericht op de door de staat gedefinieerde criminaliteit
(onderwerp is dus kleiner dan bv dat vd sociologie)
- Goethals: 3 hoofdthema’s in criminologisch onderzoek:
1) De fenomenen criminaliteit
2) De processen van benoeming van criminaliteit
3) De wijze waarop de samenleving op deze criminaliteit reageert via
preventie, repressie, bestraffing en nazorg
- Deelaspecten van de criminologie vormen criminologische deeldomeinen
Bv: criminografie (geeft statistische en kwalitatieve beschrijving van
criminaliteit)
Bv: etiologische criminologie (oorzaken van criminaliteit en
onveiligheid bestuderen en zoeken naar verklaringen)
Bv: penologie (toepassing van straffen als antwoord op crimi
bestuderen)
Bv: …
- Criminologie bestudeert dus criminaliteit en de reactie daarop
,1.1 ‘Criminaliteit’ in wezen betwist?
- Academici raken het niet eens over hoe ze criminaliteit exact zouden
moeten definiëren.
- In 1 vd weinige boeken gewijd aan conceptualisering van het begrip
‘criminaliteit’ wordt gezegd dat de invulling vh concept “in wezen betwist”
wordt.
Normatief: niet te vermijden dat crimi verbonden is met morele
waarden
Complex: mensen en stellingen praten over crimi op verschillende
manieren
- De meeste hedendaagse samenlevingen gebruiken criminaliteit als term
om hun wantrouwen en afkeuring uit te drukken
Normativiteit van criminaliteit kan niet genegeerd worden
- Het concept criminaliteit en het type strafrechtsbedeling dat een
samenleving voortbrengt moet voortvloeien uit politieke en morele keuzes.
Men moet ook het beeld dat de media ophangen over criminaliteit
doorworstelen om het complexe karakter te verklaren.
1.2 De legalistische definities van criminaliteit, de beperkingen ervan, en de
constructivistische reacties erop
- De legalistische definities vormen een ‘anker’, maar wel op mechanische
wijze.
Ze vatten crimi samen als een inbreuk op de (straf)wetten.
Als het gedrag dat door het strafwetboek en door andere
strafwetten strafbaar wordt gesteld.
Deze definities het voordeel van helderheid, maar voldoen NIET!
Ze gaan niet dieper in op de ware aard van crimi: ze geeft
enkel aan dat een misdrijf een misdrijf is omdat het strafrecht
dat zegt
Ze zijn dynamisch: verschillen over tijd en gedragingen
kunnen worden gecriminaliseerd (verkrachting in de wet
uitbreiden) of gedecriminaliseerd (bepaalde misdrijven
verdwijnen uit strafwetboek).
Niet duidelijk: dezelfde feiten kunnen zowel via
strafrechtelijke als burgerrechtelijke procedure w behandeld.
Verschillen tss landen
Bestraft soms gedragingen die voordelig kunnen zijn voor
sociale vooruitgang
Ondanks tekortkomingen vertrekken veel criminologische theorieën en
analyses uit deze legalistische definities.
,- Criminaliteit is een daad die een inbreuk vormt op een morele regel die
omschreven staat in het recht
Deze def toont de moeilijkheden van legalistische definities: ze
maken geen verschil tss strafrecht en andere rechtsdomeinen.
- Constructivistische opvattingen over crimi hebben de grenzen vd
legalistische definities uitgedaagd en tot het uiterste gedreven.
Bv: crimi kent geen ontologische realiteit: ligt niet aan de basis vh
strafrechtelijk beleid, maar is een product ervan.
Er wordt met een kritischere blik gekeken nr legalistische def
- SUTHERLAND: ‘the study of the process of law-making, law-breaking and
law-enforcement’
Is volgens sommigen te smal en te breed:
Te breed: maakt geen verschil tss strafrecht en andere
maatschappelijke reacties
Te smal: geeft geen aandacht aan informele/privé
maatschappelijke reacties
- Postmodernisten (meest extreme groep van constructivisten) leggen
nadruk op discursieve creatie van crimi. Ze twijfelen of we de waarheid wel
kunnen weten.
Ze gaan ervanuit dat percepties gevormd worden door iemands
culturele en sociale achtergrond.
- Snelle tempo waarin nieuwe strafbaarstellingen uitgevaardigd worden
(criminalisering) dragen bij tot de onduidelijkheden.
- Strafrecht omvat 2 onderdelen:
1) Een beperkt aantal kernmisdrijven (diefstal, moord,…)
2) Al de rest
- Door de snelle groei van het strafrecht is het onmogelijk om hét strafrecht
op inhoudelijke wijze concreet te definiëren.
“Strafrecht is een verloren zaak vanuit principieel oogpunt”
Europees Hof vd Rechten vd Mens gebruikt enkel formele en
procedurele bepalingen om strafrecht vh burgerlijk recht te
onderscheiden
- Crimi is niet altijd gepaste beginpunt voor criminologisch onderzoek: heel
wat gedragingen die strikt niet crimineel zijn, zijn mogelijks relevant voor
criminologische analyse, omdat ze bv bedreigend overkomen en
onveiligheidsgevoelens aanwakkeren.
, - Deviant gedrag = afwijkend gedrag = gedragingen die strikt genomen niet
door het strafrecht als misdrijf worden gezien.
1.3 Alternatieve definities en concepten
- Sellin (1938): crimi is het gevolg van conflicterende gedragsregels.
In maatschappij ontstaan verschillende groepen met verschillende
waarden, de gedragingen verwisselen en zo ontstaan conflicten.
- Sommige criminologen hebben formele definities van crimi genegeerd bij
opzetten van onderzoek vanuit de motivering dat het hun
wetenschappelijk recht is om specifieke aard van misdrijf te bepalen
onafhankelijk vd politieke besluitvorming.
- Crimi = daden van geweld of fraude die worden ondernomen uit
eigenbelang
- Verschillende academici wilden komaf maken met de term ‘crimi’ en
gebruik te maken van ‘deviantie’. (sociale schade ipv criminaliteit)
Vooral kritische criminologen willen dit (voor hun is crimi een geschil
tss aanwijsbare partijen)
Sommige positivisten pleitten hier ook voor (vb crime-free
criminology)
Zemiologen (nieuwe groep van kritische criminologen) willen crimi
vervangen door schade
Greenfield en Paoli kiezen middenweg: strafrechtelijke
definities + erkenning centraliteit schade + pleidooi voor
beleidsevaluatie (ze pleiten adhv de criteria van schade voor
een evaluatie vh criminaliteitsbeleid)
Ze pleiten voor een systematische en empirische inschatting
van de verschillende soorten schade die voortvloeien uit
verschillende gecriminaliseerde gedragingen.
2. HET FORMELE VOORWERP VAN DE CRIMINOLOGIE
- Formele voorwerp verwijst nr de wijze waarop de wetenschap wordt
bedreven
- Manier van onderzoek kan verschillen:
De keuze van onderzoeksaanpak
Kwantitatieve onderzoeksaanpak: gestandaardiseerde
instrumenten gebruiken
Kwalitatieve aanpak
Welk waardenschema of perspectief een onderzoeker hanteert
Bepalen de keuze van het object van studie én de wijze
waarop dit object zal worden bestudeerd
3. DE CRIMINOLOGIE ALS ZELFSTANDIGE DISCIPLINE
Inleidend deel: wat is criminaliteit en wat is criminologie?
- Studie van criminaliteit was ooit: de studie van de misdaad en de
misdadiger.
Nu: criminologen zijn met tal van studieobjecten bezig en beperken zich
niet alleen tot de criminaliteit.
Nu: een mix van disciplines en van onderzoeksobjecten, vanuit
verschillende denkbeelden.
Hoofdstuk 1: criminologie als ‘een huis met vele kamers’
- Bij studie van wetenschapsdomeinen wordt onderscheid gemaakt tss
materieel en formeel voorwerp van een wetenschap
Materieel: onderwerp of studiematerie vd wetenschappelijke analyse
Formeel: wijze waarop de wetenschap wordt bedreven
Een wetenschap kan pas een discipline genoemd worden als zij over
eigen materieel en formeel voorwerp beschikken.
1. HET MATERIËLE VOORWERP VAN DE CRIMINOLOGIE: ‘CRIMINALITEIT’
- David Garland (1997): criminologie heeft 2 hoofdkenmerken:
1) Crimi wordt gekenmerkt door empirisch gegronde, wetenschappelijke
aanpak die haar onderscheidt vh strafrecht
2) Crimi is gericht op de door de staat gedefinieerde criminaliteit
(onderwerp is dus kleiner dan bv dat vd sociologie)
- Goethals: 3 hoofdthema’s in criminologisch onderzoek:
1) De fenomenen criminaliteit
2) De processen van benoeming van criminaliteit
3) De wijze waarop de samenleving op deze criminaliteit reageert via
preventie, repressie, bestraffing en nazorg
- Deelaspecten van de criminologie vormen criminologische deeldomeinen
Bv: criminografie (geeft statistische en kwalitatieve beschrijving van
criminaliteit)
Bv: etiologische criminologie (oorzaken van criminaliteit en
onveiligheid bestuderen en zoeken naar verklaringen)
Bv: penologie (toepassing van straffen als antwoord op crimi
bestuderen)
Bv: …
- Criminologie bestudeert dus criminaliteit en de reactie daarop
,1.1 ‘Criminaliteit’ in wezen betwist?
- Academici raken het niet eens over hoe ze criminaliteit exact zouden
moeten definiëren.
- In 1 vd weinige boeken gewijd aan conceptualisering van het begrip
‘criminaliteit’ wordt gezegd dat de invulling vh concept “in wezen betwist”
wordt.
Normatief: niet te vermijden dat crimi verbonden is met morele
waarden
Complex: mensen en stellingen praten over crimi op verschillende
manieren
- De meeste hedendaagse samenlevingen gebruiken criminaliteit als term
om hun wantrouwen en afkeuring uit te drukken
Normativiteit van criminaliteit kan niet genegeerd worden
- Het concept criminaliteit en het type strafrechtsbedeling dat een
samenleving voortbrengt moet voortvloeien uit politieke en morele keuzes.
Men moet ook het beeld dat de media ophangen over criminaliteit
doorworstelen om het complexe karakter te verklaren.
1.2 De legalistische definities van criminaliteit, de beperkingen ervan, en de
constructivistische reacties erop
- De legalistische definities vormen een ‘anker’, maar wel op mechanische
wijze.
Ze vatten crimi samen als een inbreuk op de (straf)wetten.
Als het gedrag dat door het strafwetboek en door andere
strafwetten strafbaar wordt gesteld.
Deze definities het voordeel van helderheid, maar voldoen NIET!
Ze gaan niet dieper in op de ware aard van crimi: ze geeft
enkel aan dat een misdrijf een misdrijf is omdat het strafrecht
dat zegt
Ze zijn dynamisch: verschillen over tijd en gedragingen
kunnen worden gecriminaliseerd (verkrachting in de wet
uitbreiden) of gedecriminaliseerd (bepaalde misdrijven
verdwijnen uit strafwetboek).
Niet duidelijk: dezelfde feiten kunnen zowel via
strafrechtelijke als burgerrechtelijke procedure w behandeld.
Verschillen tss landen
Bestraft soms gedragingen die voordelig kunnen zijn voor
sociale vooruitgang
Ondanks tekortkomingen vertrekken veel criminologische theorieën en
analyses uit deze legalistische definities.
,- Criminaliteit is een daad die een inbreuk vormt op een morele regel die
omschreven staat in het recht
Deze def toont de moeilijkheden van legalistische definities: ze
maken geen verschil tss strafrecht en andere rechtsdomeinen.
- Constructivistische opvattingen over crimi hebben de grenzen vd
legalistische definities uitgedaagd en tot het uiterste gedreven.
Bv: crimi kent geen ontologische realiteit: ligt niet aan de basis vh
strafrechtelijk beleid, maar is een product ervan.
Er wordt met een kritischere blik gekeken nr legalistische def
- SUTHERLAND: ‘the study of the process of law-making, law-breaking and
law-enforcement’
Is volgens sommigen te smal en te breed:
Te breed: maakt geen verschil tss strafrecht en andere
maatschappelijke reacties
Te smal: geeft geen aandacht aan informele/privé
maatschappelijke reacties
- Postmodernisten (meest extreme groep van constructivisten) leggen
nadruk op discursieve creatie van crimi. Ze twijfelen of we de waarheid wel
kunnen weten.
Ze gaan ervanuit dat percepties gevormd worden door iemands
culturele en sociale achtergrond.
- Snelle tempo waarin nieuwe strafbaarstellingen uitgevaardigd worden
(criminalisering) dragen bij tot de onduidelijkheden.
- Strafrecht omvat 2 onderdelen:
1) Een beperkt aantal kernmisdrijven (diefstal, moord,…)
2) Al de rest
- Door de snelle groei van het strafrecht is het onmogelijk om hét strafrecht
op inhoudelijke wijze concreet te definiëren.
“Strafrecht is een verloren zaak vanuit principieel oogpunt”
Europees Hof vd Rechten vd Mens gebruikt enkel formele en
procedurele bepalingen om strafrecht vh burgerlijk recht te
onderscheiden
- Crimi is niet altijd gepaste beginpunt voor criminologisch onderzoek: heel
wat gedragingen die strikt niet crimineel zijn, zijn mogelijks relevant voor
criminologische analyse, omdat ze bv bedreigend overkomen en
onveiligheidsgevoelens aanwakkeren.
, - Deviant gedrag = afwijkend gedrag = gedragingen die strikt genomen niet
door het strafrecht als misdrijf worden gezien.
1.3 Alternatieve definities en concepten
- Sellin (1938): crimi is het gevolg van conflicterende gedragsregels.
In maatschappij ontstaan verschillende groepen met verschillende
waarden, de gedragingen verwisselen en zo ontstaan conflicten.
- Sommige criminologen hebben formele definities van crimi genegeerd bij
opzetten van onderzoek vanuit de motivering dat het hun
wetenschappelijk recht is om specifieke aard van misdrijf te bepalen
onafhankelijk vd politieke besluitvorming.
- Crimi = daden van geweld of fraude die worden ondernomen uit
eigenbelang
- Verschillende academici wilden komaf maken met de term ‘crimi’ en
gebruik te maken van ‘deviantie’. (sociale schade ipv criminaliteit)
Vooral kritische criminologen willen dit (voor hun is crimi een geschil
tss aanwijsbare partijen)
Sommige positivisten pleitten hier ook voor (vb crime-free
criminology)
Zemiologen (nieuwe groep van kritische criminologen) willen crimi
vervangen door schade
Greenfield en Paoli kiezen middenweg: strafrechtelijke
definities + erkenning centraliteit schade + pleidooi voor
beleidsevaluatie (ze pleiten adhv de criteria van schade voor
een evaluatie vh criminaliteitsbeleid)
Ze pleiten voor een systematische en empirische inschatting
van de verschillende soorten schade die voortvloeien uit
verschillende gecriminaliseerde gedragingen.
2. HET FORMELE VOORWERP VAN DE CRIMINOLOGIE
- Formele voorwerp verwijst nr de wijze waarop de wetenschap wordt
bedreven
- Manier van onderzoek kan verschillen:
De keuze van onderzoeksaanpak
Kwantitatieve onderzoeksaanpak: gestandaardiseerde
instrumenten gebruiken
Kwalitatieve aanpak
Welk waardenschema of perspectief een onderzoeker hanteert
Bepalen de keuze van het object van studie én de wijze
waarop dit object zal worden bestudeerd
3. DE CRIMINOLOGIE ALS ZELFSTANDIGE DISCIPLINE
