Samenvatting Verbintenissenrecht

Verbintenissenrecht – Week 1
Basis verbintenissenrecht
- Vermogensrecht
 Verbintenissenrecht: regelt relatie van mens tot mens
o Boek 3 BW
o Boek 6 BW
o Boek 7 BW
- Gelaagde structuur BW
 Boek 7 BW: bijzondere overeenkomsten
 Boek 6 BW: algemeen gedeelte verbintenissenrecht
 Boek 3 BW: vermogensrecht in het algemeen
- De verbintenis
 Een verbintenis is een rechtsverhouding tussen twee partijen, krachtens welke een der
partijen, de schuldenaar of debiteur, een op het terrein van het vermogen liggende
prestatie verschuldigd is aan de andere partij, de schuldeiser of crediteur, die deze van
haar te vorderen heeft
- Afdwingbaarheid van de verbintenis
 Kenmerk van de verbintenis is dat de nakoming daarvan in rechte kan worden
afgedwongen (art. 3:296 lid 1 BW)

Precontractuele fase
- De precontractuele fase
 De fase voordat er een overeenkomst is, waarin soms kosten vergoed moeten worden
 Stappenplan
o Is er een rompovereenkomst of een voorovereenkomst? (blijkt duidelijk uit de
casus)
 Wellicht kan de kostenvergoeding daarop gebaseerd worden
 Rompovereenkomst: er zijn afspraken over de belangrijkste punten, maar over
ondergeschikte punten moet nog door onderhandeld worden
 Voorovereenkomst: partijen maken de afspraak (een overeenkomst) om in de
toekomst overeenkomst te sluiten
o Drie arresten van belang bij het afbreken onderhandelingen in precontractuele fase
 HR Baris/Riezenkamp
 Degenen die met elkaar in onderhandelingen treden, zijn verplicht hun
gedrag mede te laten bepalen door de gerechtvaardigde belangen van de
ander
 Verhouding tussen partijen wordt dus beheerst door de goede trouw
(thans: redelijkheid en billijkheid)
 HR Plas/Valburg
 Binnen proces van onderhandelingen zijn 3 stadia te onderscheiden
1. Afbreken onderhandelingen is zonder meer geoorloofd; men kan zich
nog terugtrekken uit de onderhandelingen, zonder enig – financieel –
gevolg
 Volledige contractsvrijheid: je mag ook zelf kiezen met wie je geen
contract sluit
 Nog niet concreet, er moet nog een ontwerp worden ingediend
2. Afbreken onderhandelingen is geoorloofd, maar dan dient het negatief
contractbelang te worden vergoed
 Kosten die de andere partij heeft gemaakt voor het onderhandelen;
‘alsof niet is onderhandeld’

,  Er is al een ontwerp en dat moet bijvoorbeeld worden aangepast
 Mogelijke vergoeding kosten in fase 2 hangen af van de feiten en
omstandigheden van het geval
 Mogelijke grondslag: ongerechtvaardigde verrijking (art.
6:212 BW)
 HR Afgebroken onderhandelingen
3. Afbreken onderhandelingen is niet geoorloofd (strijd met redelijkheid
en billijkheid). Hiervan is sprake wanner ‘men bij de andere partij het
gerechtvaardigde vertrouwen heeft gewekt dat in ieder geval enigerlei
contract tot stand zal komen’. Als in deze fase wel wordt afgebroken,
dient het positief contractbelang te worden vergoed
 Kosten en gederfde winst; ‘alsof het contract wel tot stand was
gekomen’ (zie hiervoor nader HR CBB/JPO)
 Je weet de inhoud al duidelijk en weet al wanneer de
overeenkomst gesloten zal worden
 Partijen kunnen echter tijdens onderhandelingen tussen stadia heen en
weer schieten
 HR CBB/JPO
 Nuanceert het derde stadium (r.o. 3.6 en 3.7)
 Contractsvrijheid staat voorop
 Uitzonderingskarakter derde fase; terughoudendheid bij aannemen
derde fase
 Afbreken moet onaanvaardbaar zijn
 Gerechtvaardigd totstandkomingsvertrouwen of andere
omstandigheden van het geval
 Het belang dat is gemoeid met de totstandkoming van de
overeenkomst (andere omstandigheden)
 De mate waarin en de wijze waarop de partij die de
onderhandelingen afbreekt tot het ontstaan van dat
vertrouwen heeft bijgedragen

Rechtshandelingen
- Rechtshandelingen
 Totstandkoming overeenkomst
o Aanbod en aanvaarding daarvan (art. 6:217 BW) (rechtshandelingen)
 Wilsovereenstemming
 Totstandkoming rechtshandelingen (art. 3:33 jo. art. 3:35 BW)
o Art. 3:33 BW: een rechtshandeling vereist een op rechtsgevolg gerichte wil die zich
door een verklaring heeft geopenbaard
 Wil = verklaring  rechtshandeling komt tot stand
 Wil = niet verklaring  geen rechtshandeling komt tot stand
o Kan de rechtshandeling ook nog op grond van een andere bepaling tot stand
komen?
 Art. 3:35 BW: gerechtvaardigd vertrouwen
 Verklaring/gedraging van een ander
 Die is opgevat als verklaring of gedraging van bepaalde strekking (subjectief)
 Opgevat als een (rechtsgeldig) aanbod/aanvaarding
 En in de gegeven omstandigheden redelijkerwijs zo mocht worden opgevat
(objectief)
 Als hieraan wordt voldaan, komt er alsnog een rechtshandeling tot stand. Er kan
dan geen beroep meer worden gedaan op het ontbreken van de wil.

,  Ontvangsttheorie
o Een overeenkomst komt tot stand wanneer de aanvaarding wordt ontvangen (art.
3:37 lid 3 BW): wanneer het de geadresseerde heeft bereikt
 Bij een e-mail is dit op dezelfde dag als waarop die wordt verzonden
- Grondbeginselen overeenkomstenrecht
 Contractsvrijheid
o Uitzondering inhoud in strijd met goede zeden/openbare orde (art. 3:40 BW)
 Vormvrijheid (consensualisme; art. 3:37 lid 1 BW)
o In de regel kunnen overeenkomsten in elke vorm worden gesloten
o Uitzondering vormvoorschriften (art. 3:39 BW)
 Verbindende kracht (pacta sunt servanda)
 Aanvullende en beperkende werking: redelijkheid en billijkheid (art. 6:2 resp. art. 6:248
BW)

Algemene voorwaarden
- Algemene voorwaarden
 Algemene voorwaarden (ex art. 6:231 BW): een of meer voorwaarden die zijn opgesteld
om in een aantal overeenkomsten te worden opgenomen en die niet de kern van de
prestatie aangeven
 Ten aanzien van de vraag of algemene voorwaarden van toepassing zijn, moeten de
regels van art. 6:217, 3:33 en 3:35 VW worden toegepast
 Snelle gebondenheid (art. 6:232 BW)
 Twee grondslagen vernietiging algemene voorwaarden
o Art. 6:233 sub a en sub b BW
 Onredelijke bezwaring (inhoudstoets) (sub a)
 Informatieplicht (sub b)
 De gebruiker en de wederpartij
o Gebruiker: degene die algemene voorwaarden hanteert (gebruikt)
o Wederpartij: degene die de algemene voorwaarden heeft aanvaard (zie art. 6:231
BW)
 Algemene voorwaarden worden vaak gebruikt om
o Af te wijken van onwelgevallig regelend recht (bijv. onbeperkte aansprakelijkheid)
 Regelend recht: je kan ervan afwijken
o Gebruik te maken van wettelijke mogelijkheden om bedingen op te nemen (bijv.
boete)
o Wettelijke bepalingen te concretiseren (bijv. ‘redelijke termijn’ in gebrekestelling
(art. 6:82 BW))
- Stappenplan: zijn er algemene voorwaarden van toepassing?
 Is er sprake van een overeenkomst, oftewel komen aanbod en aanvaarding overeen (art.
6:217 BW)
o Wat betreft de kern van prestaties
 Waar de overeenkomst om draait
o Wat betreft de algemene voorwaarden
 Indien aanbod en aanvaarding niet overeenkomen, geldt de “battle of forms”
 Welke algemene voorwaarden zijn van toepassing?
o “Battle of forms” (art. 6:225 lid 3 BW)
 Aan de tweede verwijzing komt geen werking toe indien de toepasselijkheid
van de eerste verwijzing niet uitdrukkelijk uit de hand wordt gewezen
 Als de eerste verwijzing wordt afgewezen, ontstaat een nieuw aanbod (art.
6:225 lid 1 BW)
 Dan ben je dus weer bij stap 1 (aanbod en aanvaarding)

,  Maar als de algemene voorwaarden niet veel van elkaar verschillen, is
het geen nieuw aanbod, maar een soort aanvaarding met de
algemene voorwaarden van de tweede partij, tenzij de eerste partij
hier bezwaar tegen maakt (art. 6:225 lid 2 BW)
 Snelle gebondenheid
o Art. 6:232 BW
 Ook als je de algemene voorwaarden niet hebt gelezen, zijn ze in hun geheel
van toepassing
- Stappenplan: beding in algemene voorwaarden – beroep op vernietigbaarheid
 Een beding in algemene voorwaarden is vernietigbaar (art. 6:233 sub b BW;
informatieplicht)
o Indien de gebruiker aan de wederpartij niet een redelijke mogelijkheid heeft
geboden om van de algemene voorwaarden kennis te nemen
 Redelijke mogelijkheid (art. 6:234 BW; regelt de informatieplicht)
 Hoofdregel: terhandstelling (art. 6:234 lid 1 BW)
 Overhandigen, toesturen
 Speciale regels dienstverrichter (art. 6:230a BW), dan wordt de informatieplicht
ex art. 6:230b lid 6 BW nader uitgewerkt in art. 6:230c en 6:230e BW
 Arrest Slachtafval van Haas
 Groothandelaar is dienstverrichter, dus dan kijken naar art. 6:230c BW
 4 mogelijkheden voor verstrekken algemene voorwaarden door
dienstverrichter
1. Eigen initiatief dienstverrichter
2. Voor afnemer gemakkelijk toegankelijk op de plaats waar de dienst
wordt verricht of de overeenkomst wordt gesloten
3. Voor afnemer gemakkelijk elektronisch toegankelijk op een door de
dienstverrichter meegedeeld adres
 Arrest Slachtafval van Haas
 Zonder noemenswaardige inspanning gevonden kunnen worden
op of via de website
4. Opnemen in alle door de dienstverrichter aan de afnemer verstrekte
documenten
 Art. 6:230e BW
 Alle informatie moet correct, helder, ondubbelzinnig en tijdig worden
medegedeeld/beschikbaar zijn
 Sanctie niet-naleving informatieplicht (art 6:230c jo. art. 6:230b sub 6 BW)
o Niet-naleving maakt de betrokken (gehele set) algemene voorwaarden vernietigbaar
op grond van art. 6:233 sub b BW
 Uitzondering
o Een redelijke en op de praktijk afgestemde uitleg
 Arrest Geurtzen/Kampstaal
 Art. 6:234 BW is limitatief, maar aan strekking is voldaan als wederpartij met
beding bekend was of geacht kon worden daarmee bekend te zijn
 Bijv. omdat in een eerder stadium ter hand is gesteld of bij een
exoneratiebeding
 Dan mag je je niet beroepen op het schenden van de informatieplicht


Verbintenissenrecht – Week 2
Ongeoorloofde rechtshandelingen/overeenkomsten