Samenvatting
Introduction to Auditing
EBB049A05
28-05-2025
,Hoofdstuk 1 Betekenis van accountantscontrole
1.1 Ontstaan van het accountantsberoep
Naleving van maatschappelijke verkeersregels vraagt om controle. Ook
bedrijven hebben steeds vaker te maken met regelgeving en controle.
Aantal ontwikkelingen:
Voortgaande internationalisatie: steeds meer internationaal opereren
door ondernemingen en de bijbehorende behoefte aan beheersing,
risicoreductie en verantwoording
Groeiende mogelijkheden met ICT: in staat zijn ontwikkelingen op dit
gebied bij te houden en zo mogelijk te anticiperen, is kritische
succesfactor geworden. ICT heeft grote invloed op zowel
informatiesystemen als verslaggeving en controle.
Accentverschuivingen in regelgeving: trend tot internationale
harmonisatie van wet- en regelgeving. Van nationale regelgeving
naar internationaal. Voorbeelden zijn invloed van EU, evenals de
opmars van de IFAC en de IAASB (Int. Auditing & Assurance Standard
Board)
Trends in verslaggeving: Belanghebbenden willen op kortere
termijnen financiële informatie ontvangen. Ook scala van
onderwerpen waarover heeft de neiging zich uit te breiden.
Groeiende maatschappelijke behoefte aan toezicht: door o.a.
kredietcrisis groeit de maatschappelijke behoefte aan toezicht en
controle namens overheid.
1.2 Pincoffs-affaire
Het ontstaan van het accountantsberoep houdt verband met twee
belangrijke ontwikkelingen in het economische leven in de westerse
wereld, allereest de groei van ondernemingen door de industriële
revolutie. Hierdoor ontstond bij de opdrachtgever (de bedrijfsleiding) de
behoefte om zekerheid te verkrijgen of de gedelegeerde taken werden
uitgevoerd conform de verstrekte opdracht. In de tweede plaats was er in
de loop van de twintigste eeuw een opmars te zien van de naamloze
vennootschap en een scheiding van eigendom en beheer.
De directe aanleiding voor het ontstaan van het accountantsberoep is te
vinden in de grootschalige fraude die in 1879 aan het licht kwam: de
Rotterdamse Pincoffs-affaire. Lodewijk Pincoffs was zakenman en heeft
meerdere politieke functies bekleed. Zijn Afrikaanse Handelsvereniging
deelde goede dividenden uit en had veel krediet. Alleen had Pincoffs 8 à
10 jaar lang valse balansen laten opmaken, wat niet te controleren was
toentertijd. Deze affaire vormt een mijlpaal door zijn omvang en vooral
,door de nasleep ervan. Van een daadwerkelijk, kritisch toezicht was geen
sprake. In de sfeer van waardigheid, fatsoen en vriendschap werd het toen
niet nodig geacht te controleren.
1.3 Vraag naar accountantscontrole
Historisch gezien is de vraag naar accountantscontrole vooral ontstaan
door scheiding tussen eigendom en beheer van vermogensbestanddelen.
Dit kwam in verre verleden al voor bij privévermogens van de adel, die
voor het beheer daarvan rentmeesters aanstelde. Deze dienden zich te
verantwoorden en werden soms gecontroleerd door externe deskundigen.
Na de industriële revolutie kwam scheiding tussen eigendom en beheer op
grotere schaal voor. In de periode na de tweede wereldoorlog is onderkend
dat andere groepen uit de samenleving een belang konden krijgen in een
onderneming.
Ondernemingen geven met een jaarrekening een zodanig inzicht dat
anderen een verantwoord oordeel kunnen vormen over de financiële
situatie en ondernemingen leggen daarmee ook financiële verantwoording
af. Deze verantwoording wordt gecontroleerd door de accountant, die
hiervoor een controleverklaring maakt. Hierdoor certificeert de accountant
de verantwoording en bevestigt daarmee dat de verantwoording voldoet
aan de eraan gestelde eisen. De controle richt zich op de vraag of de
jaarrekening ‘een getrouw beeld’ geeft.
Voor het verklaren en analyseren van de behoefte aan
accountantscontrole bestaan diverse wetenschappelijke theorieën:
De informatietheorie, verklaart de behoefte aan accountantscontrole
vanuit het informatierisico, dat wil zeggen het risico dat onjuiste
informatie is verschaft. Oorzaken kunnen zijn:
1. De afstand van gebruiker tot het te beoordelen object;
2. Het bestaan van tegengestelde belangen;
3. De toenemende omvang van de te verwerken gegevens;
4. De complexiteit van de transacties
Informatierisico beperken door middel van:
1. Zelf de informatie gaan controleren
2. Risico beperken door het eisen van schadevergoeding bij het
verstrekken van onjuiste informatie
3. Controle van de informatie eisen door een onafhankelijke
deskundige (mits de kosten hiervoor economisch
gerechtvaardigd zijn)
, De agency theorie, verklaart de behoefte aan accountantscontrole
vanuit de tegengestelde belangen tussen management en
aandeelhouders. Bij overeenkomsten verplicht de lasthebber (agent)
zich om bepaalde diensten te verrichten ten behoeve van de
lastgever (principaal). Belangentegenstellingen zijn niet ondenkbaar.
Kosten als gevolg van deze scheiding zijn Agency Costs:
- Kosten die het management maakt om aan te tonen dat het
zijn afspraken nakomt
- Kosten die de aandeelhouders maken om het management te
controleren
- Het verlies door, voor de aandeelhouders niet optimale
managementbeslissingen
De toegevoegde waarde van accountantscontrole bestaat in deze visie uit
het op economisch rationele, onafhankelijke en deskundige wijze
vaststellen van de getrouwheid van de jaarrekening.
De verzekeringstheorie, waarbij de controlekosten worden gezien als
een premie voor het overdragen van het risico van onjuiste
informatie. De te betalen kosten voor de accountantscontrole staan
tegenover het risico van onbetrouwbare informatie en de gevolgen
van beslissingen o.b.v. deze informatie. Accountant is aansprakelijk
indien blijkt dat controleverklaring ten onrechte is afgegeven. Twee
vormen aansprakelijk kunnen worden onderscheden:
- Specifieke aansprakelijkheid ten opzichte van de
opdrachtgevers: dit is de contractuele aansprakelijkheid
voortvloeiend uit overeenkomsten
- Aansprakelijkheid ten opzichte van derden: wettelijke
aansprakelijkheid voortvloeiend uit onrechtmatige daad
De vertrouwenstheorie, waarbij het uitgangspunt is dat het
bestaansrecht van de accountantscontrole afhankelijk is van het
vettrouwen dat de controlefunctie van de accountant wekt bij het
maatschappelijk verkeer. Theorie stelt ook dat de functie moet
worden beschermd door eisen te stellen aan omvang en aard van
werkzaamheden. Deugdelijke grondslag wordt bepaald door
deskundigheid. Enerzijds wekt de accountant bij het maatschappelijk
verkeer een vertrouwen op en dient de accountant zijn
werkzaamheden hierop af te stemmen. Anderzijds moet de
accountant ervoor zorgen dat de door hem gedane mededelingen bij
het maatschappelijke verkeer geen groter vertrouwen oproepen dan
zijn werkzaamheden en bevindingen rechtvaardigen.
De theorie van Limperg vertoont sterke overeenkomsten met
bovenstaande theorieën voor wat betreft het verklaren van de vraag naar
accountantscontrole. De vertrouwenstheorie heeft bovendien eisen aan
Introduction to Auditing
EBB049A05
28-05-2025
,Hoofdstuk 1 Betekenis van accountantscontrole
1.1 Ontstaan van het accountantsberoep
Naleving van maatschappelijke verkeersregels vraagt om controle. Ook
bedrijven hebben steeds vaker te maken met regelgeving en controle.
Aantal ontwikkelingen:
Voortgaande internationalisatie: steeds meer internationaal opereren
door ondernemingen en de bijbehorende behoefte aan beheersing,
risicoreductie en verantwoording
Groeiende mogelijkheden met ICT: in staat zijn ontwikkelingen op dit
gebied bij te houden en zo mogelijk te anticiperen, is kritische
succesfactor geworden. ICT heeft grote invloed op zowel
informatiesystemen als verslaggeving en controle.
Accentverschuivingen in regelgeving: trend tot internationale
harmonisatie van wet- en regelgeving. Van nationale regelgeving
naar internationaal. Voorbeelden zijn invloed van EU, evenals de
opmars van de IFAC en de IAASB (Int. Auditing & Assurance Standard
Board)
Trends in verslaggeving: Belanghebbenden willen op kortere
termijnen financiële informatie ontvangen. Ook scala van
onderwerpen waarover heeft de neiging zich uit te breiden.
Groeiende maatschappelijke behoefte aan toezicht: door o.a.
kredietcrisis groeit de maatschappelijke behoefte aan toezicht en
controle namens overheid.
1.2 Pincoffs-affaire
Het ontstaan van het accountantsberoep houdt verband met twee
belangrijke ontwikkelingen in het economische leven in de westerse
wereld, allereest de groei van ondernemingen door de industriële
revolutie. Hierdoor ontstond bij de opdrachtgever (de bedrijfsleiding) de
behoefte om zekerheid te verkrijgen of de gedelegeerde taken werden
uitgevoerd conform de verstrekte opdracht. In de tweede plaats was er in
de loop van de twintigste eeuw een opmars te zien van de naamloze
vennootschap en een scheiding van eigendom en beheer.
De directe aanleiding voor het ontstaan van het accountantsberoep is te
vinden in de grootschalige fraude die in 1879 aan het licht kwam: de
Rotterdamse Pincoffs-affaire. Lodewijk Pincoffs was zakenman en heeft
meerdere politieke functies bekleed. Zijn Afrikaanse Handelsvereniging
deelde goede dividenden uit en had veel krediet. Alleen had Pincoffs 8 à
10 jaar lang valse balansen laten opmaken, wat niet te controleren was
toentertijd. Deze affaire vormt een mijlpaal door zijn omvang en vooral
,door de nasleep ervan. Van een daadwerkelijk, kritisch toezicht was geen
sprake. In de sfeer van waardigheid, fatsoen en vriendschap werd het toen
niet nodig geacht te controleren.
1.3 Vraag naar accountantscontrole
Historisch gezien is de vraag naar accountantscontrole vooral ontstaan
door scheiding tussen eigendom en beheer van vermogensbestanddelen.
Dit kwam in verre verleden al voor bij privévermogens van de adel, die
voor het beheer daarvan rentmeesters aanstelde. Deze dienden zich te
verantwoorden en werden soms gecontroleerd door externe deskundigen.
Na de industriële revolutie kwam scheiding tussen eigendom en beheer op
grotere schaal voor. In de periode na de tweede wereldoorlog is onderkend
dat andere groepen uit de samenleving een belang konden krijgen in een
onderneming.
Ondernemingen geven met een jaarrekening een zodanig inzicht dat
anderen een verantwoord oordeel kunnen vormen over de financiële
situatie en ondernemingen leggen daarmee ook financiële verantwoording
af. Deze verantwoording wordt gecontroleerd door de accountant, die
hiervoor een controleverklaring maakt. Hierdoor certificeert de accountant
de verantwoording en bevestigt daarmee dat de verantwoording voldoet
aan de eraan gestelde eisen. De controle richt zich op de vraag of de
jaarrekening ‘een getrouw beeld’ geeft.
Voor het verklaren en analyseren van de behoefte aan
accountantscontrole bestaan diverse wetenschappelijke theorieën:
De informatietheorie, verklaart de behoefte aan accountantscontrole
vanuit het informatierisico, dat wil zeggen het risico dat onjuiste
informatie is verschaft. Oorzaken kunnen zijn:
1. De afstand van gebruiker tot het te beoordelen object;
2. Het bestaan van tegengestelde belangen;
3. De toenemende omvang van de te verwerken gegevens;
4. De complexiteit van de transacties
Informatierisico beperken door middel van:
1. Zelf de informatie gaan controleren
2. Risico beperken door het eisen van schadevergoeding bij het
verstrekken van onjuiste informatie
3. Controle van de informatie eisen door een onafhankelijke
deskundige (mits de kosten hiervoor economisch
gerechtvaardigd zijn)
, De agency theorie, verklaart de behoefte aan accountantscontrole
vanuit de tegengestelde belangen tussen management en
aandeelhouders. Bij overeenkomsten verplicht de lasthebber (agent)
zich om bepaalde diensten te verrichten ten behoeve van de
lastgever (principaal). Belangentegenstellingen zijn niet ondenkbaar.
Kosten als gevolg van deze scheiding zijn Agency Costs:
- Kosten die het management maakt om aan te tonen dat het
zijn afspraken nakomt
- Kosten die de aandeelhouders maken om het management te
controleren
- Het verlies door, voor de aandeelhouders niet optimale
managementbeslissingen
De toegevoegde waarde van accountantscontrole bestaat in deze visie uit
het op economisch rationele, onafhankelijke en deskundige wijze
vaststellen van de getrouwheid van de jaarrekening.
De verzekeringstheorie, waarbij de controlekosten worden gezien als
een premie voor het overdragen van het risico van onjuiste
informatie. De te betalen kosten voor de accountantscontrole staan
tegenover het risico van onbetrouwbare informatie en de gevolgen
van beslissingen o.b.v. deze informatie. Accountant is aansprakelijk
indien blijkt dat controleverklaring ten onrechte is afgegeven. Twee
vormen aansprakelijk kunnen worden onderscheden:
- Specifieke aansprakelijkheid ten opzichte van de
opdrachtgevers: dit is de contractuele aansprakelijkheid
voortvloeiend uit overeenkomsten
- Aansprakelijkheid ten opzichte van derden: wettelijke
aansprakelijkheid voortvloeiend uit onrechtmatige daad
De vertrouwenstheorie, waarbij het uitgangspunt is dat het
bestaansrecht van de accountantscontrole afhankelijk is van het
vettrouwen dat de controlefunctie van de accountant wekt bij het
maatschappelijk verkeer. Theorie stelt ook dat de functie moet
worden beschermd door eisen te stellen aan omvang en aard van
werkzaamheden. Deugdelijke grondslag wordt bepaald door
deskundigheid. Enerzijds wekt de accountant bij het maatschappelijk
verkeer een vertrouwen op en dient de accountant zijn
werkzaamheden hierop af te stemmen. Anderzijds moet de
accountant ervoor zorgen dat de door hem gedane mededelingen bij
het maatschappelijke verkeer geen groter vertrouwen oproepen dan
zijn werkzaamheden en bevindingen rechtvaardigen.
De theorie van Limperg vertoont sterke overeenkomsten met
bovenstaande theorieën voor wat betreft het verklaren van de vraag naar
accountantscontrole. De vertrouwenstheorie heeft bovendien eisen aan
