Europees recht
Week 1
Hoofdstuk 10
De ontwikkeling en geschiedenis van het Europees integratieproces is begonnen met de
EGKS. Hierna is er gebruik gemaakt van de spill-over theorie: als er integratie op 1
gebied wordt bereikt, loopt het automatisch over naar andere beleidsterreinen.
De stadia van marktintegratie:
❖ Stadium 1: vrijhandelszone (vanaf art. 28 VWEU)
Hier is sprake van als de deelnemers afspreken onderling geen invoerrechten en andere
soort gelijke maatregelen te hanteren.
❖ Stadium 2: douane-unie (vanaf art. 30 VWEU)
Naast het niet hebben van invoerrechten en andere soort gelijke maatregelen onderling,
spreken zij ook gemeenschappelijke douane-tarieven af voor de landen erbuiten.
Hierdoor maakt het niet meer uit waar men in de douane-unie de goederen uit die derde
landen invoert.
❖ Stadium 3: gemeenschappelijke markt (vanaf art. 45 VWEU)
Naast de hiervoor genoemde maatregelen is er ook sprake van vrij verkeer.
❖ Stadium 4: een economische unie (vanaf art. 119 VWEU)
Dit houdt in dat naast de eigenschappen van een interne markt er ook harmonisatie en
coördinatie is van economisch beleid.
Een monetaire unie houdt in dat er gemeenschappelijk monetair beleid wordt gemaakt.
❖ Stadium 5: een politieke unie
Op het centrale niveau van de organisatie wordt met centrale organen op alle mogelijke
vlakken politiek beleid gemaakt, dat in de deelnemende staten wordt uitgevoerd.
In de unie is er sprake van het stadium interne markt met een economisch en monetair
beleid, ten aanzien van eurolanden.
Positieve en negatieve integratie
Positieve integratie = er vindt een aanpassing of vervanging van de uiteenlopende regels
van de lidstaten plaats door uniforme europese regels. Dit heet ook wel harmonisatie.
,Dit betekent dat de unie wetgeving op unie-niveau afvaardigt, die de nationale
bepalingen vervangt. Hier wordt voor gekozen als er sprake is van uiteenlopende regels
van lidstaten die zorgen voor:
- Ongelijkheid;
- Belemmering voor de handel;
- Verstoringen van de concurrentie.
Pre-emption: lidstaten worden versperd, doordat de unie op dat terrein al heeft
geharmoniseerd.
Positieve integratie kan plaatsvinden in de vorm van richtlijnen en verorderingen, zoals
bedoeld in art. 288 VWEU. Om wetgeving aan te nemen dient er een rechtsbasis te zijn,
een rechtsgrond die de bevoegdheid aan de unie verleent om wetgeving aan te nemen.
Bij het kiezen van een rechtsinstrument houdt men rekening met het
proportionaliteitsbeginsel, en wordt het instrument gekozen dat het minst ingrijpend is.
Er dient bij het tot stand brengen van wetgeving grondig te worden onderzocht welke
rechtsbasis het beste bij de beoogde doelen van de wetgeving past, en het meest
geschikt is.
Harmoniseren (positieve integratie) dmv. Een richtlijn:
• Minimumharmonisatie: de unie stelt minimumregels in de richtlijn omtrent een
bepaald terrein vast, die de lidstaten als minimumniveau in hun wetgeving
dienen te implementeren. Lidstaten mogen een hoger niveau vasthouden.
• Totale of maximumharmonisatie: de unie stelt regels omtrent een bepaald
terrein uitputtend vast en ligt die in een richtlijn neer. Lidstaten mogen hier niet
een hoger niveau aanstellen.
• Optionele harmonisatie: er wordt een standaard van een bepaald product of
dienst gecreëerd. Lidstaten dienen dit op te nemen, maar mogen ook eigen
regels maken.
Negatieve integratie = er zijn negatief geformuleerde verdragsbepalingen waarvan de
inhoud de lidstaten verplicht iets na te laten.
Bij strijdig nationaal recht vormt de Europese harmonisatiewetgeving het eerste
toetsing kader. Als deze er niet is, of niet van toepassing is wordt er gekeken naar de
negatieve integratie in het verdrag.
Enkele beginselen van de interne markt
Europeesrechtelijke dimensie wil zeggen dat een situatie met een grensoverschrijdend
element ervoor zorgt dat niet het nationale recht van toepassing is maar de
Europeesrechtelijke bepalingen.
,Er dient sprake te zijn van een voldoende causaal verband tussen de nationale
maatregel van de lidstaat en de handel tussen de lidstaten in de interne markt die
eventueel negatief belemmerd kan worden.
Belemmeringen die alleen onderdanen benadelen, heten omgekeerde discriminatie.
Europeesrechtelijke integratiebepalingen zijn niet van toepassing op pure nationale
situaties.
Negatief geformuleerde verdragsbepalingen zijn geadresseerd aan de lidstaten; deze
bepalingen verplichten hen iets na te laten, zodat de handel tussen de lidstaten niet
negatief wordt beïnvloedt.
Lidstaat= alle instanties en organen die officieel onder de overheid van de lidstaat
vallen, of overheidsfuncties uitvoeren, maar ook privaatrechtelijke rechtspersonen die
door de overheid gefinancieerd worden of bevoegdheden gedelegeerd krijgen.
Beginsel van wederzijdse erkenning
Dit houdt in dat producten die voldoen aan de regels van 1 lidstaat en daar legaal in de
handel zijn gebracht, ook in andere lidstaten legaal op de markt mogen worden
gebracht.
Als deze wederzijdse erkenning niet plaatsvindt, dan kunnen producenten,
dienstverleners en importeurs uit andere lidstaten een dubbele last ervaren ten aanzien
van de regelgeving waar zij aan dienen te voldoen, namelijk die van de lidstaat van
herkomst en die van de andere lidstaten. Een interne markt zonder binnengrenzen
accepteert geen situaties van een ‘dubbele last’, tenzij er sprake is van afwijkingen die
voldoen aan de voorwaarden van het unierecht.
Uitzonderingen, rechtvaardigingen en objectieve differentiaties
De regels omtrent de 4 vrijheden (worden later toegelicht) kunnen vanaf worden
geweken.
Als een situatie onder een uitzondering valt, dan valt die niet onder het verbod en is het
toegestaan.
Het doel van een rechtvaardiging is dat een niet-toegestane gedraging door de vingers
wordt gezien.
Expliciet: ze zijn opgenomen in het recht.
Impliciet: zijn in de jurisprudentie ontwikkeld, aantal cummulatieve voorwaarden:
1. Een unieregeling (harmonisatie) ontbreekt.
Is er EU-wetgeving aanwezig, die deze zaak al regelt? Dus wordt er in de wetgeving al
iets over gezegd. Dit zal vaak niet zo zijn, anders staat het in de casus.
, 2. Er is een maatregel zonder onderscheid
Is er een indirecte discriminatie? Leidt het tot een belemmering van het vrije verkeer van
personen? Dit zal waarschijnlijk wel zo zijn in de casus.
3. Er zijn dringende of dwingende redenen, behoeften of vereisten van algemeen
belang.
Rule of reason --> cassis de dijon arrest
4. Er dient aan de evenredigheidstoets/ proportionaliteit eis te worden voldaan.
Is de maatregel geschikt? Is de maatregel proportioneel, kan je wat anders doen wat
minder ingrijpend is?
Ten alle tijden dienen de maatregelen van de lidstaten aan de proportionaliteitseis te
voldoen.
1. Geschiktheid, het moet leiden tot het doel dat de lidstaat nastreeft;
2. Noodzakelijkheid, is het noodzakelijk om het doel na te streven;
3. Evenredig.
Beroep op een objectieve differentiatie wordt gedaan als een lidstaat gelijksoorte
situaties anders behandeld.
Soms is dit toegestaan. Het moet gaan om objectieve criteria die verenigbaar zijn met
de doelen van de unie, iedere vorm van discriminatie van importen uit andere lidstaten
en/of iedere vorm van bescherming van concurrerende nationale producten wordt
vermeden.
Discriminatie
Niet alle vormen van discriminatie worden als even erg beschouwd, daarom zijn
sommige op basis van verschillende rechtvaardigingsmogelijkheden te rechtvaardigen.
Directe discriminatie houdt in dat maatregelen van lidstaten direct discrimineren of
openlijk onderscheid maken op grond van de nationaliteit van burgers of de herkomst
van producten uit andere lidstaten (ook wel maatregelen met onderscheid genoemd).
Art. 18 VWEU bevat een algemeen verbod op discriminatie op grond van nationaliteit.
Maatregelen met onderscheid:
• Onderscheid gebaseerd op herkomst
• Discriminatie
• Dit mag vrijwel nooit
Directe discriminatie kan alleen op basis van de expliciete rechtvaardigingsgronden
worden gerechtvaardigd.
Week 1
Hoofdstuk 10
De ontwikkeling en geschiedenis van het Europees integratieproces is begonnen met de
EGKS. Hierna is er gebruik gemaakt van de spill-over theorie: als er integratie op 1
gebied wordt bereikt, loopt het automatisch over naar andere beleidsterreinen.
De stadia van marktintegratie:
❖ Stadium 1: vrijhandelszone (vanaf art. 28 VWEU)
Hier is sprake van als de deelnemers afspreken onderling geen invoerrechten en andere
soort gelijke maatregelen te hanteren.
❖ Stadium 2: douane-unie (vanaf art. 30 VWEU)
Naast het niet hebben van invoerrechten en andere soort gelijke maatregelen onderling,
spreken zij ook gemeenschappelijke douane-tarieven af voor de landen erbuiten.
Hierdoor maakt het niet meer uit waar men in de douane-unie de goederen uit die derde
landen invoert.
❖ Stadium 3: gemeenschappelijke markt (vanaf art. 45 VWEU)
Naast de hiervoor genoemde maatregelen is er ook sprake van vrij verkeer.
❖ Stadium 4: een economische unie (vanaf art. 119 VWEU)
Dit houdt in dat naast de eigenschappen van een interne markt er ook harmonisatie en
coördinatie is van economisch beleid.
Een monetaire unie houdt in dat er gemeenschappelijk monetair beleid wordt gemaakt.
❖ Stadium 5: een politieke unie
Op het centrale niveau van de organisatie wordt met centrale organen op alle mogelijke
vlakken politiek beleid gemaakt, dat in de deelnemende staten wordt uitgevoerd.
In de unie is er sprake van het stadium interne markt met een economisch en monetair
beleid, ten aanzien van eurolanden.
Positieve en negatieve integratie
Positieve integratie = er vindt een aanpassing of vervanging van de uiteenlopende regels
van de lidstaten plaats door uniforme europese regels. Dit heet ook wel harmonisatie.
,Dit betekent dat de unie wetgeving op unie-niveau afvaardigt, die de nationale
bepalingen vervangt. Hier wordt voor gekozen als er sprake is van uiteenlopende regels
van lidstaten die zorgen voor:
- Ongelijkheid;
- Belemmering voor de handel;
- Verstoringen van de concurrentie.
Pre-emption: lidstaten worden versperd, doordat de unie op dat terrein al heeft
geharmoniseerd.
Positieve integratie kan plaatsvinden in de vorm van richtlijnen en verorderingen, zoals
bedoeld in art. 288 VWEU. Om wetgeving aan te nemen dient er een rechtsbasis te zijn,
een rechtsgrond die de bevoegdheid aan de unie verleent om wetgeving aan te nemen.
Bij het kiezen van een rechtsinstrument houdt men rekening met het
proportionaliteitsbeginsel, en wordt het instrument gekozen dat het minst ingrijpend is.
Er dient bij het tot stand brengen van wetgeving grondig te worden onderzocht welke
rechtsbasis het beste bij de beoogde doelen van de wetgeving past, en het meest
geschikt is.
Harmoniseren (positieve integratie) dmv. Een richtlijn:
• Minimumharmonisatie: de unie stelt minimumregels in de richtlijn omtrent een
bepaald terrein vast, die de lidstaten als minimumniveau in hun wetgeving
dienen te implementeren. Lidstaten mogen een hoger niveau vasthouden.
• Totale of maximumharmonisatie: de unie stelt regels omtrent een bepaald
terrein uitputtend vast en ligt die in een richtlijn neer. Lidstaten mogen hier niet
een hoger niveau aanstellen.
• Optionele harmonisatie: er wordt een standaard van een bepaald product of
dienst gecreëerd. Lidstaten dienen dit op te nemen, maar mogen ook eigen
regels maken.
Negatieve integratie = er zijn negatief geformuleerde verdragsbepalingen waarvan de
inhoud de lidstaten verplicht iets na te laten.
Bij strijdig nationaal recht vormt de Europese harmonisatiewetgeving het eerste
toetsing kader. Als deze er niet is, of niet van toepassing is wordt er gekeken naar de
negatieve integratie in het verdrag.
Enkele beginselen van de interne markt
Europeesrechtelijke dimensie wil zeggen dat een situatie met een grensoverschrijdend
element ervoor zorgt dat niet het nationale recht van toepassing is maar de
Europeesrechtelijke bepalingen.
,Er dient sprake te zijn van een voldoende causaal verband tussen de nationale
maatregel van de lidstaat en de handel tussen de lidstaten in de interne markt die
eventueel negatief belemmerd kan worden.
Belemmeringen die alleen onderdanen benadelen, heten omgekeerde discriminatie.
Europeesrechtelijke integratiebepalingen zijn niet van toepassing op pure nationale
situaties.
Negatief geformuleerde verdragsbepalingen zijn geadresseerd aan de lidstaten; deze
bepalingen verplichten hen iets na te laten, zodat de handel tussen de lidstaten niet
negatief wordt beïnvloedt.
Lidstaat= alle instanties en organen die officieel onder de overheid van de lidstaat
vallen, of overheidsfuncties uitvoeren, maar ook privaatrechtelijke rechtspersonen die
door de overheid gefinancieerd worden of bevoegdheden gedelegeerd krijgen.
Beginsel van wederzijdse erkenning
Dit houdt in dat producten die voldoen aan de regels van 1 lidstaat en daar legaal in de
handel zijn gebracht, ook in andere lidstaten legaal op de markt mogen worden
gebracht.
Als deze wederzijdse erkenning niet plaatsvindt, dan kunnen producenten,
dienstverleners en importeurs uit andere lidstaten een dubbele last ervaren ten aanzien
van de regelgeving waar zij aan dienen te voldoen, namelijk die van de lidstaat van
herkomst en die van de andere lidstaten. Een interne markt zonder binnengrenzen
accepteert geen situaties van een ‘dubbele last’, tenzij er sprake is van afwijkingen die
voldoen aan de voorwaarden van het unierecht.
Uitzonderingen, rechtvaardigingen en objectieve differentiaties
De regels omtrent de 4 vrijheden (worden later toegelicht) kunnen vanaf worden
geweken.
Als een situatie onder een uitzondering valt, dan valt die niet onder het verbod en is het
toegestaan.
Het doel van een rechtvaardiging is dat een niet-toegestane gedraging door de vingers
wordt gezien.
Expliciet: ze zijn opgenomen in het recht.
Impliciet: zijn in de jurisprudentie ontwikkeld, aantal cummulatieve voorwaarden:
1. Een unieregeling (harmonisatie) ontbreekt.
Is er EU-wetgeving aanwezig, die deze zaak al regelt? Dus wordt er in de wetgeving al
iets over gezegd. Dit zal vaak niet zo zijn, anders staat het in de casus.
, 2. Er is een maatregel zonder onderscheid
Is er een indirecte discriminatie? Leidt het tot een belemmering van het vrije verkeer van
personen? Dit zal waarschijnlijk wel zo zijn in de casus.
3. Er zijn dringende of dwingende redenen, behoeften of vereisten van algemeen
belang.
Rule of reason --> cassis de dijon arrest
4. Er dient aan de evenredigheidstoets/ proportionaliteit eis te worden voldaan.
Is de maatregel geschikt? Is de maatregel proportioneel, kan je wat anders doen wat
minder ingrijpend is?
Ten alle tijden dienen de maatregelen van de lidstaten aan de proportionaliteitseis te
voldoen.
1. Geschiktheid, het moet leiden tot het doel dat de lidstaat nastreeft;
2. Noodzakelijkheid, is het noodzakelijk om het doel na te streven;
3. Evenredig.
Beroep op een objectieve differentiatie wordt gedaan als een lidstaat gelijksoorte
situaties anders behandeld.
Soms is dit toegestaan. Het moet gaan om objectieve criteria die verenigbaar zijn met
de doelen van de unie, iedere vorm van discriminatie van importen uit andere lidstaten
en/of iedere vorm van bescherming van concurrerende nationale producten wordt
vermeden.
Discriminatie
Niet alle vormen van discriminatie worden als even erg beschouwd, daarom zijn
sommige op basis van verschillende rechtvaardigingsmogelijkheden te rechtvaardigen.
Directe discriminatie houdt in dat maatregelen van lidstaten direct discrimineren of
openlijk onderscheid maken op grond van de nationaliteit van burgers of de herkomst
van producten uit andere lidstaten (ook wel maatregelen met onderscheid genoemd).
Art. 18 VWEU bevat een algemeen verbod op discriminatie op grond van nationaliteit.
Maatregelen met onderscheid:
• Onderscheid gebaseerd op herkomst
• Discriminatie
• Dit mag vrijwel nooit
Directe discriminatie kan alleen op basis van de expliciete rechtvaardigingsgronden
worden gerechtvaardigd.
