Hoofdstuk 6
6.1
Om arbeidsverdeling, taakgroepering en functievorming tot stand te brengen gelden allerlei
criteria of eisen. Je dient na te gaan in welke mate aan de criteria wordt voldaan, en of het
doelmatig is. Arbeidsverdeling wordt beïnvloed door krachten die een splitsende dan wel
samenvoegende werking hebben. Soms is het goed om af te splitsen naar anderen en soms
is het beter om dingen samen te voegen.
Een functie geeft het gemeenschappelijke doel van een te verrichten taak aan. Taken
vormen de technische inhoud van een functie, er gelden twee uitgangspunten:
1. Zorgen voor een volledige dagtaak; redelijke bezettingsgraad van mensen en
middelen bereiken.
2. Zorgen voor een volwaardige dagtaak; de inhoud van de taken moet de menselijke
capaciteiten op aanvaardbare wijze benutten.
Enkele criteria op uitvoerend niveau:
1. Volledige dagtaak; de tijd die iemand via zijn arbeidsovereenkomst aan een bedrijf
geeft moet uiteraard zo goed mogelijk worden benut. Je mag de beste inzet
verwachten, maar hij heeft wel recht op pauzes. Je mag ook een normale inspanning
van een medewerker verwachten, maar als je onvoldoende let op een aanvaardbare
werkdruk, kan dat leegloop of overwerk tot gevolg hebben.
2. Volwaardige dagtaak; men moet streven naar dat de aard van het niveau van het
werk aansluit bij de capaciteiten van een medewerker. Als medewerkers maar één
soort werk uitvoeren levert dat kostenvoordeel van horizontale differentiatie op maar
heeft het wel het nadeel van eentonigheid. Door horizontale taakverruiming komt er
meer afwisseling. Gelijkwaardigheid van de taken houdt in dat de werkzaamheden
van hetzelfde niveau zijn. Geheel of gedeeltelijke werkzaamheden kun je zo
combineren dat ze ongeveer van hetzelfde niveau van opleiding en ervaring vereisen.
Als je te hoge verwachtingen hebt raken mensen overspannen. Maar als ze te gering
zijn dreigt er onderbenutting van de capaciteiten. Het is verstandig om zelfstandigheid
toe te laten. Dit noemen we taakverrijking of verticale taakverruiming.
3. Samenhang tussen werkzaamheden; men moet ook aandacht besteden aan de
onderlinge afstemming van de samenhangende deeltaken. Als technieken of
handelingen grote verschillen vertonen en niet langer door één medewerker kunnen
worden verricht, moet je de productiehandelingen in fasen opsplitsen, zo wordt de
bewerkingscyclus korter.
4. Arbeidsvoldoening; het is belangrijk dat iedere medewerker arbeidsvoldoening
heeft. Hij moet zich kunnen inleven in het werk en met de organisatie kunnen
identificeren. Afwisseling, verantwoordelijkheid en goede werkomgeving is erg
belangrijk.
Een manager moet verantwoordelijk leiding geven aan de mensen die onder zijn
verantwoordelijkheid werken. Hij moet voldoende tijd en aandacht geven aan overleg,
motivering en controletaken.
Het delegatiebeginsel houdt in dat taken plus bevoegdheden zo veel mogelijk worden
gelegd op het organisatieniveau waar men de gevolgen van beslissingen kan overzien.
Optimaal delegeren betekent dat men op de verschillende niveaus van leiding en uitvoering
verantwoorde beslissingen kan nemen.
, 6.2
De voor- en nadelen van de F-groepering en de P-groepering. (Functie en productie).
Horizontale differentiatie; voordelen en nadelen: (F-groep)
houdt in dat er voor een uitbreiding op gelijkwaardig niveau voor de uitvoering van taken
wordt gekozen. Uitvoerders doen in het beginsel allen hetzelfde soort werk, terwijl de baas
de specialist is. De algehele coördinatie van de productieactiviteiten ligt bij één afdeling. (x)
(Zie 6.1).
Concentratie van gelijksoortige bewerkingen in afdelingen heeft de volgende voordelen:
- Mechanisering en aanschaf van hulpapparatuur.
- Hoge bezettingsgraad van mensen en machines.
- Men krijgt grote vaardigheid en veel routine.
- Ontstaan van deskundigheid en kennis.
- Gelijkheid in werkhouding en vaktaal.
Nadelen:
- Eentonigheid, eenvormigheid en eenzijdigheid.
- Geringe flexibiliteit, omdat men zich beperkt tot één bewerking.
- Coördinatieproblemen vanwege het doorbreken van natuurlijke samenhang.
Interne specialisatie; voordelen en nadelen: (P-groep)
In een werkgroep die samengesteld is om een resultaat te behalen, staat het eindproduct
centraal. Uitvoerende medewerkers werken samen aan de bewerkingen, waarbij de voorman
de coördinator-generalist is. De verschillende werkzaamheden worden op elkaar afgestemd.
Voordelen:
- Snelle doorstroming van producten door groepsgewijze opstelling van machines en
mensen.
- Snelle probleemoplossing; want directe coördinatie in de groep is ingebouwd.
- Korte communicatielijn bij terugkoppeling van informatie.
Nadelen:
- Hogere kosten door meer middelen en machines, en minder gunstige kwantitatieve
verhoudingen tussen de diverse middelen.
- Minder functionele deskundigheid in deelbewerkingen; er wordt niet ten volle
geprofiteerd van naar beweringsfase gebundelde kennis.
Wanneer men een taak te saai of te eenzijdig vindt, kan taakverdelingen op verschillende
manieren het werk aangenamer maken:
1. Taakverruiming (horizontale dimensie): is de verlenging van de taakcyclus via
uitbreiding van werkzaamheden op hetzelfde niveau. De medewerker voert een groot
deel van de handelingenreeks uit, en het werk is daardoor nog meer een geheel. Men
krijgt meer inzicht in het dienstverleningsproces en is minder afhankelijk van het
werktempo van anderen.
2. Taakverrijking (verticale dimensie): dit is de toevoeging van hogere taken en
integratie van directe en indirecte productietaken. Taken worden nu door
medewerkers zelf uitgevoerd, zoals werkverdeling en planning.
3. Taakroulatie (horizontale en in beginsel ook verticale dimensie): is het wisselen
van taak. Leden van een werkgroep doen dit dan volgens een vast schema of
onderlinge afspraak. Zo ontstaat er grotere flexibiliteit. Statusverschillen verdwijnen
en iedereen verricht zowel onaangename als leuke klussen.
6.1
Om arbeidsverdeling, taakgroepering en functievorming tot stand te brengen gelden allerlei
criteria of eisen. Je dient na te gaan in welke mate aan de criteria wordt voldaan, en of het
doelmatig is. Arbeidsverdeling wordt beïnvloed door krachten die een splitsende dan wel
samenvoegende werking hebben. Soms is het goed om af te splitsen naar anderen en soms
is het beter om dingen samen te voegen.
Een functie geeft het gemeenschappelijke doel van een te verrichten taak aan. Taken
vormen de technische inhoud van een functie, er gelden twee uitgangspunten:
1. Zorgen voor een volledige dagtaak; redelijke bezettingsgraad van mensen en
middelen bereiken.
2. Zorgen voor een volwaardige dagtaak; de inhoud van de taken moet de menselijke
capaciteiten op aanvaardbare wijze benutten.
Enkele criteria op uitvoerend niveau:
1. Volledige dagtaak; de tijd die iemand via zijn arbeidsovereenkomst aan een bedrijf
geeft moet uiteraard zo goed mogelijk worden benut. Je mag de beste inzet
verwachten, maar hij heeft wel recht op pauzes. Je mag ook een normale inspanning
van een medewerker verwachten, maar als je onvoldoende let op een aanvaardbare
werkdruk, kan dat leegloop of overwerk tot gevolg hebben.
2. Volwaardige dagtaak; men moet streven naar dat de aard van het niveau van het
werk aansluit bij de capaciteiten van een medewerker. Als medewerkers maar één
soort werk uitvoeren levert dat kostenvoordeel van horizontale differentiatie op maar
heeft het wel het nadeel van eentonigheid. Door horizontale taakverruiming komt er
meer afwisseling. Gelijkwaardigheid van de taken houdt in dat de werkzaamheden
van hetzelfde niveau zijn. Geheel of gedeeltelijke werkzaamheden kun je zo
combineren dat ze ongeveer van hetzelfde niveau van opleiding en ervaring vereisen.
Als je te hoge verwachtingen hebt raken mensen overspannen. Maar als ze te gering
zijn dreigt er onderbenutting van de capaciteiten. Het is verstandig om zelfstandigheid
toe te laten. Dit noemen we taakverrijking of verticale taakverruiming.
3. Samenhang tussen werkzaamheden; men moet ook aandacht besteden aan de
onderlinge afstemming van de samenhangende deeltaken. Als technieken of
handelingen grote verschillen vertonen en niet langer door één medewerker kunnen
worden verricht, moet je de productiehandelingen in fasen opsplitsen, zo wordt de
bewerkingscyclus korter.
4. Arbeidsvoldoening; het is belangrijk dat iedere medewerker arbeidsvoldoening
heeft. Hij moet zich kunnen inleven in het werk en met de organisatie kunnen
identificeren. Afwisseling, verantwoordelijkheid en goede werkomgeving is erg
belangrijk.
Een manager moet verantwoordelijk leiding geven aan de mensen die onder zijn
verantwoordelijkheid werken. Hij moet voldoende tijd en aandacht geven aan overleg,
motivering en controletaken.
Het delegatiebeginsel houdt in dat taken plus bevoegdheden zo veel mogelijk worden
gelegd op het organisatieniveau waar men de gevolgen van beslissingen kan overzien.
Optimaal delegeren betekent dat men op de verschillende niveaus van leiding en uitvoering
verantwoorde beslissingen kan nemen.
, 6.2
De voor- en nadelen van de F-groepering en de P-groepering. (Functie en productie).
Horizontale differentiatie; voordelen en nadelen: (F-groep)
houdt in dat er voor een uitbreiding op gelijkwaardig niveau voor de uitvoering van taken
wordt gekozen. Uitvoerders doen in het beginsel allen hetzelfde soort werk, terwijl de baas
de specialist is. De algehele coördinatie van de productieactiviteiten ligt bij één afdeling. (x)
(Zie 6.1).
Concentratie van gelijksoortige bewerkingen in afdelingen heeft de volgende voordelen:
- Mechanisering en aanschaf van hulpapparatuur.
- Hoge bezettingsgraad van mensen en machines.
- Men krijgt grote vaardigheid en veel routine.
- Ontstaan van deskundigheid en kennis.
- Gelijkheid in werkhouding en vaktaal.
Nadelen:
- Eentonigheid, eenvormigheid en eenzijdigheid.
- Geringe flexibiliteit, omdat men zich beperkt tot één bewerking.
- Coördinatieproblemen vanwege het doorbreken van natuurlijke samenhang.
Interne specialisatie; voordelen en nadelen: (P-groep)
In een werkgroep die samengesteld is om een resultaat te behalen, staat het eindproduct
centraal. Uitvoerende medewerkers werken samen aan de bewerkingen, waarbij de voorman
de coördinator-generalist is. De verschillende werkzaamheden worden op elkaar afgestemd.
Voordelen:
- Snelle doorstroming van producten door groepsgewijze opstelling van machines en
mensen.
- Snelle probleemoplossing; want directe coördinatie in de groep is ingebouwd.
- Korte communicatielijn bij terugkoppeling van informatie.
Nadelen:
- Hogere kosten door meer middelen en machines, en minder gunstige kwantitatieve
verhoudingen tussen de diverse middelen.
- Minder functionele deskundigheid in deelbewerkingen; er wordt niet ten volle
geprofiteerd van naar beweringsfase gebundelde kennis.
Wanneer men een taak te saai of te eenzijdig vindt, kan taakverdelingen op verschillende
manieren het werk aangenamer maken:
1. Taakverruiming (horizontale dimensie): is de verlenging van de taakcyclus via
uitbreiding van werkzaamheden op hetzelfde niveau. De medewerker voert een groot
deel van de handelingenreeks uit, en het werk is daardoor nog meer een geheel. Men
krijgt meer inzicht in het dienstverleningsproces en is minder afhankelijk van het
werktempo van anderen.
2. Taakverrijking (verticale dimensie): dit is de toevoeging van hogere taken en
integratie van directe en indirecte productietaken. Taken worden nu door
medewerkers zelf uitgevoerd, zoals werkverdeling en planning.
3. Taakroulatie (horizontale en in beginsel ook verticale dimensie): is het wisselen
van taak. Leden van een werkgroep doen dit dan volgens een vast schema of
onderlinge afspraak. Zo ontstaat er grotere flexibiliteit. Statusverschillen verdwijnen
en iedereen verricht zowel onaangename als leuke klussen.
