Samenvatting lessen Filosofie (les 1 tot
14)
_________________________________________
_____
Les 1
Hoofdstuk 1: Geschiedenis en kritische analyse van de
hedendaagse veiligheidsbegeerte
1.1 Veiligheidsbegeerte
Probleemstelling
Hoe kunnen we kritisch staan tegenover de heersende narratieven van
gevaarbeheersing?
- Geschiedenis van de filosofie is het waarheidsdenken.
- Verschillende narratieven waaruit we zullen gaan kijken
o Hybris
o Immunitas
o Apatheia
- Kritiek vanuit Nietzsche en Arendt op de moderniteit
Begeerte= verlangen naar onmiddellijke controle, beheersing van het probleem
Smalle begeerte --> zit een angstig mensbeeld in, wil zeggen dat het de mens
zeer eenzijdig begrijpt alsof de mens alleen controle verlangt over alles en zeer
angstig is. Er ontstaat een blik dat de hele wereld dan gevaarlijk is.
- Filosofische blik die zich afvraagt: “Is dit wel zo?”
Risicomaatschappij= we leven in een moderne tijd: mens wil alles doen wat ze
maar kunnen maar daarover staat een overheid die alles herleidt naar economie,
geld opbrengen, efficiënt zijn.
Dat betekent dat de overheid vraagt aan de burgers om bepaalde regels en
wetten te volgen om bepaalde risico’s te beperken.
1
,Een samenleving die denkt vanuit risico: het lijkt alsof we in een permanente
wereld van risico’s leven waar er constant technische oplossingen nodig zijn om
deze te beperken.
- Filosofische vraag --> de moderniteit die gekenmerkt wordt door vrijheid
vraagt zich nu af: “Waar is onze vrijheid?”
Veiligheidsbegeerte die gekenmerkt is met instrumenteel denken, maar wat nu
met vrijheid?
- Wat nu met de vrijheid?
Alburt Camus (1974) La peste
- Gaat erover wat met de samenleving die getroffen wordt, hier specifiek
door de pest. Hoe gaan ze met de gevaren moeten omgaan om de schade
te beperken.
H.G Wells (1895); THe Time Machine
- Een kritiek die heerst op de moderniteit
Franz Kafka (1923) Het Hol
- Gaat over de waanzin van het veiligheidsstreven
- Men ziet dat er iets heerst met het veiligheidsdenken
- Waar zijn we met bezig om onze wereld tot in detail, tot in de puntjes te
beveiligen/over heersen
1.2 Wat is Filosofie
Wie is de mens eigenlijk die de beheersing van gevaren boven zijn vrijheid stelt?
- De filosofische vraag is een vraag naar het gekende, het gene dat we
vanzelfsprekend vinden. Blijft steken tussen de twijfel of het wel bestaat
hoe de mens echt is, wat bedoelen we eigenlijk met die mens. Een vraag
naar het gekende, naar het vanzelfsprekende is dus een filosofische vraag.
Als we een vraag stellen naar het gene dat we menen te kennen.
- Wat is kennen? Het kennen van iets ligt niet vast, de filosofie zal zichzelf
ook in vraag stellen. Je stelt een vraag maar komt niet uiteindelijk tot een
2
, vast punt. Het zoeken naar een fundament, een punt, een grond waaruit
wij onze wereld en onszelf begrijpen.
Ook de wetenschappen hebben hierop een antwoord gegeven: de biologie kijkt
naar het skelet, de bloedvaten... wanneer je dan bezig met het ziel en bewustzijn
en geen bewustzijn dan kijk je vanuit de psychologie.
Maar wat doet de filosofie? --> zoekt naar het punt waaruit die antwoorden
worden gegeven, met andere woorden wat is het fundament, de grond, het punt
waaruit de mens antwoorden geeft?
Het belang van dingen definiëren is de filosofische vraag, vanuit verschillende
standpunten kijken wat er bv wordt bedoeld met veiligheid.
In antieke tijd was veiligheid: puur een militair begrip. Maar nu in de moderne tijd
werd veiligheid het welzijnsbegrip, de manier waarop het leven aangenaam wordt
voor de samenleving.
De kwestie is nu het nagaan van de juiste definitie van veiligheid, wat is nu
veiligheid?
Veiligheidsbehoefte: er is niet per se een dreiging of gevaar maar er is wel
behoefte naar veiligheid.
We moeten willen begrijpen waarom betekenisverschuivingen zich hebben
voorgedaan.
Het Noodlot
Als het vroeger ging over veiligheidsvraagstukken: men ‘kon’ er volgens hen
niets aandoen omdat het door het noodlot kwam. Dit was in de antieke tijd de
manier waarop de mens het leven begreep, ze hadden geen vat op het leven, ze
schreven het toe aan de goden, aan het noodlot...
In de 20ste eeuw: de politiek gaat de statistiek gebruiken om beleid te voeren. De
politiek zal zeggen dat zij graag een beheersing willen. Er werd een onderscheid
gemaakt tussen normalen en niet-normalen. Vanuit de wetenschap en techniek
probeerden ze de niet-normalen terug in een bubbel van de normalen te
plaatsen.
Het ontstaan van de filosofie -->
3
, Een fundament lijkt iets dat vastligt, een vastheid: een punt dat vast staat en
stabiliteit geeft. Het heeft het karakter van een vast punt maar het verschuift
doorheen de geschiedenis.
Filosofie is begonnen bij de uitvinding van de waarheid. Waarheid is een vast
punt, het wordt begrepen als iets dat eeuwig en onveranderlijk is. Er is een punt
waaruit wij vragen stellen en antwoorden geven, dat punt komt voor als enig en
waar.
Het fundament zegt wat wij aanvaardbaar vinden.
Wat is de veronderstelde redelijkheid die de grondslag legt waarop wij
antwoorden op problemen?
- Bv: wat zijn essentiële behoeften? (Men moet peilen naar wat het
uitgaanspunt is waaruit ze beslissingen mogen maken: zoals wie heeft er
voorrang in intesieve zorgen?) De keuzes die we maken toont aan hoe we
naar de wereld kijken.
-
Wetenschap en techniek vormen onze basis, maar de vraag is moet dat wel altijd
zo? Tijdens de coronapandemie hebben we wel gezien dat het wenschappelijk
denken het fundament vormt voor het verder brengen van de samenleving.
Moraliseren van dingen, dingen die nuttig zijn zijn goed en dingen die niet nuttig
zijn worden als niet goed gezien.
Wat is het nut van filosofie? --> het heeft een indirect nut, het is de bedoeling
voor studenten die een opleidingen volgen die met de mens te maken hebben
kunnen nadenken. Een creatieve geest ontwikkelen en kunnen nadenken door
juiste definities te geven, historisch bewustzijn op te wekken.
Westerse Filosofie
Bij het ontstaan van de filosofie kun je eigenlijk al zien wat het betekent, het is
net als religie. Het is een manier van de mens om antwoorden te geven op
vragen die zich altijd hebben beziggehouden.
Het ontstaan van de filosofie komt tot stand door het installeren van de waarheid
hier.
De wereld is Westers, hun manier van denken heerst. Het westers denken
overheerst de wereld.
Het typeert zich door rationaliteit, redelijkheid en waarheidsdenken.
4
14)
_________________________________________
_____
Les 1
Hoofdstuk 1: Geschiedenis en kritische analyse van de
hedendaagse veiligheidsbegeerte
1.1 Veiligheidsbegeerte
Probleemstelling
Hoe kunnen we kritisch staan tegenover de heersende narratieven van
gevaarbeheersing?
- Geschiedenis van de filosofie is het waarheidsdenken.
- Verschillende narratieven waaruit we zullen gaan kijken
o Hybris
o Immunitas
o Apatheia
- Kritiek vanuit Nietzsche en Arendt op de moderniteit
Begeerte= verlangen naar onmiddellijke controle, beheersing van het probleem
Smalle begeerte --> zit een angstig mensbeeld in, wil zeggen dat het de mens
zeer eenzijdig begrijpt alsof de mens alleen controle verlangt over alles en zeer
angstig is. Er ontstaat een blik dat de hele wereld dan gevaarlijk is.
- Filosofische blik die zich afvraagt: “Is dit wel zo?”
Risicomaatschappij= we leven in een moderne tijd: mens wil alles doen wat ze
maar kunnen maar daarover staat een overheid die alles herleidt naar economie,
geld opbrengen, efficiënt zijn.
Dat betekent dat de overheid vraagt aan de burgers om bepaalde regels en
wetten te volgen om bepaalde risico’s te beperken.
1
,Een samenleving die denkt vanuit risico: het lijkt alsof we in een permanente
wereld van risico’s leven waar er constant technische oplossingen nodig zijn om
deze te beperken.
- Filosofische vraag --> de moderniteit die gekenmerkt wordt door vrijheid
vraagt zich nu af: “Waar is onze vrijheid?”
Veiligheidsbegeerte die gekenmerkt is met instrumenteel denken, maar wat nu
met vrijheid?
- Wat nu met de vrijheid?
Alburt Camus (1974) La peste
- Gaat erover wat met de samenleving die getroffen wordt, hier specifiek
door de pest. Hoe gaan ze met de gevaren moeten omgaan om de schade
te beperken.
H.G Wells (1895); THe Time Machine
- Een kritiek die heerst op de moderniteit
Franz Kafka (1923) Het Hol
- Gaat over de waanzin van het veiligheidsstreven
- Men ziet dat er iets heerst met het veiligheidsdenken
- Waar zijn we met bezig om onze wereld tot in detail, tot in de puntjes te
beveiligen/over heersen
1.2 Wat is Filosofie
Wie is de mens eigenlijk die de beheersing van gevaren boven zijn vrijheid stelt?
- De filosofische vraag is een vraag naar het gekende, het gene dat we
vanzelfsprekend vinden. Blijft steken tussen de twijfel of het wel bestaat
hoe de mens echt is, wat bedoelen we eigenlijk met die mens. Een vraag
naar het gekende, naar het vanzelfsprekende is dus een filosofische vraag.
Als we een vraag stellen naar het gene dat we menen te kennen.
- Wat is kennen? Het kennen van iets ligt niet vast, de filosofie zal zichzelf
ook in vraag stellen. Je stelt een vraag maar komt niet uiteindelijk tot een
2
, vast punt. Het zoeken naar een fundament, een punt, een grond waaruit
wij onze wereld en onszelf begrijpen.
Ook de wetenschappen hebben hierop een antwoord gegeven: de biologie kijkt
naar het skelet, de bloedvaten... wanneer je dan bezig met het ziel en bewustzijn
en geen bewustzijn dan kijk je vanuit de psychologie.
Maar wat doet de filosofie? --> zoekt naar het punt waaruit die antwoorden
worden gegeven, met andere woorden wat is het fundament, de grond, het punt
waaruit de mens antwoorden geeft?
Het belang van dingen definiëren is de filosofische vraag, vanuit verschillende
standpunten kijken wat er bv wordt bedoeld met veiligheid.
In antieke tijd was veiligheid: puur een militair begrip. Maar nu in de moderne tijd
werd veiligheid het welzijnsbegrip, de manier waarop het leven aangenaam wordt
voor de samenleving.
De kwestie is nu het nagaan van de juiste definitie van veiligheid, wat is nu
veiligheid?
Veiligheidsbehoefte: er is niet per se een dreiging of gevaar maar er is wel
behoefte naar veiligheid.
We moeten willen begrijpen waarom betekenisverschuivingen zich hebben
voorgedaan.
Het Noodlot
Als het vroeger ging over veiligheidsvraagstukken: men ‘kon’ er volgens hen
niets aandoen omdat het door het noodlot kwam. Dit was in de antieke tijd de
manier waarop de mens het leven begreep, ze hadden geen vat op het leven, ze
schreven het toe aan de goden, aan het noodlot...
In de 20ste eeuw: de politiek gaat de statistiek gebruiken om beleid te voeren. De
politiek zal zeggen dat zij graag een beheersing willen. Er werd een onderscheid
gemaakt tussen normalen en niet-normalen. Vanuit de wetenschap en techniek
probeerden ze de niet-normalen terug in een bubbel van de normalen te
plaatsen.
Het ontstaan van de filosofie -->
3
, Een fundament lijkt iets dat vastligt, een vastheid: een punt dat vast staat en
stabiliteit geeft. Het heeft het karakter van een vast punt maar het verschuift
doorheen de geschiedenis.
Filosofie is begonnen bij de uitvinding van de waarheid. Waarheid is een vast
punt, het wordt begrepen als iets dat eeuwig en onveranderlijk is. Er is een punt
waaruit wij vragen stellen en antwoorden geven, dat punt komt voor als enig en
waar.
Het fundament zegt wat wij aanvaardbaar vinden.
Wat is de veronderstelde redelijkheid die de grondslag legt waarop wij
antwoorden op problemen?
- Bv: wat zijn essentiële behoeften? (Men moet peilen naar wat het
uitgaanspunt is waaruit ze beslissingen mogen maken: zoals wie heeft er
voorrang in intesieve zorgen?) De keuzes die we maken toont aan hoe we
naar de wereld kijken.
-
Wetenschap en techniek vormen onze basis, maar de vraag is moet dat wel altijd
zo? Tijdens de coronapandemie hebben we wel gezien dat het wenschappelijk
denken het fundament vormt voor het verder brengen van de samenleving.
Moraliseren van dingen, dingen die nuttig zijn zijn goed en dingen die niet nuttig
zijn worden als niet goed gezien.
Wat is het nut van filosofie? --> het heeft een indirect nut, het is de bedoeling
voor studenten die een opleidingen volgen die met de mens te maken hebben
kunnen nadenken. Een creatieve geest ontwikkelen en kunnen nadenken door
juiste definities te geven, historisch bewustzijn op te wekken.
Westerse Filosofie
Bij het ontstaan van de filosofie kun je eigenlijk al zien wat het betekent, het is
net als religie. Het is een manier van de mens om antwoorden te geven op
vragen die zich altijd hebben beziggehouden.
Het ontstaan van de filosofie komt tot stand door het installeren van de waarheid
hier.
De wereld is Westers, hun manier van denken heerst. Het westers denken
overheerst de wereld.
Het typeert zich door rationaliteit, redelijkheid en waarheidsdenken.
4
