Orthopedagogie
Werken met mensen: grondhouding
Wat voor alle orthopedagogisch begeleiders geldt…
Wie als orthopedagogisch begeleider werkt, werkt met mensen. Er is steeds sprake van een
begeleidingsrelatie.
Opvoeden, begeleiden, ondersteunen: een tweevoudige dialoog gebeuren
Ter horst beschrijft opvoeden/begeleiden als een tweevoudig dialoog gebeuren.
Waar ter Horst het over een tweevoudige dialoog heeft, bedoelt hij dat het doel van de
agogische relatie niet in de relatie tussen opvoeder en kind ligt, maar gericht is op het
bevorderen van de dialoog tussen
o de cliënt en zijn “dichte omgeving”
o en de cliënt en “de volle werkelijkheid”, de wereld.
De basisgedachte of de kern is dat bij problemen in de opvoeding of begeleiding situatie
eerst moet worden gekeken of het alledaagse, voor de hand liggende in orde is, voordat
specialistische hulp wordt overwogen.
Grondhoudingen van de opvoeder/begeleider
Uniek persoonlijkheid van OPB is belangrijk!!
Het antwoord op de vraag “hoe pakt men deze opdracht, deze begeleiding van deze
cliënt, het best aan?” wordt in zijn bruikbaarheid beperkt en overtroffen door de veel
gerichtere en zinvollere vraag “hoe moet IK in deze opdracht verder met mijn
vaardigheden, rekening houdend met mijn andere taken en wetende wat ik allemaal al
geprobeerd heb, inclusief teleurstellingen en onzekerheden?”.
De basishouding van de OPB kenmerkt zich volgens ter Horst door:
o Liefhebben
o Overschot
o Bijtanken
o Openheid
o Intentionaliteit
,Liefhebben
- Heeft het kind wel echte opvoeders?
- Van wie is het kind?
- Kinderen zijn van mensen die hen liefhebben. Zij alleen zijn de echte opvoeders.
- Liefde is gratis en onvoorwaardelijk
- Liefde is helderziend
o Kijk door ontmoedigende buitenkant heen en weet iets te ontwaren van de ware
aard
- Kringgewijs
o Gezonde opvoedingssituatie staan kinderen of cliënten in het midden van een
kring, met verschillende lagen. Een kring van mensen die liefdevol betrokken zijn
op dit kind/deze mens.
Overschot
- Als OPB os het noodzakelijk om ‘overschot’ te hebben, om over voldoende reserve te
beschikken.
o Vitaliteit/levenskracht, toekomstperspectief, vertrouwen, liefde, plezier, hoop,…
- Aantal vragen voor zelfreflectie van OPB
o Door de puberteit heen?
o Voldoende uitgeslapen?
o Niet te druk met andere problemen?
Bijtanken
- Het is belangrijk dat je hier als begeleider voldoende tijd voor kan nemen/maken.
- Men kan bij taken op verschillende manieren
o Gesprekken met ander die hetzelfde probleem hebben
o Rollen wisselen met collega’s
o Vakantie, …
Openheid
- Je stelt je open voor de noden, de wensen en de mogelijkheden van de cliënt.
- Je wordt verwacht emotioneel beschikbaar te zijn.
- Emotioneel beschikbaar zijn = dat je aandacht hebt voor de cliënt, daarbij goed kijkend
en luisterend en open staat voor wat de cliënt voelt en nodig heeft, daar gepast op
reageren.
- Om als opvoeder open te kunnen zijn, is het essentieel dat je eigen vitaliteit voldoende
in orde is.
- Het is ook belangrijk zicht te hebben op je eigen pedagogische vooroordelen en deze
bewust te hanteren.
Intentionaliteit
- = je stemt jouw handelen gericht af op de cliënt, op zijn eigenheid, zijn mogelijkheden en
beperkingen.
- Concreet
o Duidelijke en ondubbelzinnige signalen verzenden naar de cliënt
o Aanvoelt wnr jij in relatie met de cliënt best initiatief neemt en waar je het
initiatief beter aan de cliënt laat
, o De hulpvraag van de cliënt ziet
( Ze geeft
Grondvormen vanaan wat de cliënt
menselijk van je wil, wat niet altijd hetzelfde is als wat de cliënt
contact
vraagt.)
- Ter Horst dialoog te vaak tot communicatie in woorden wordt herleid
Aanraken: troosten, knuffelen, steunen
- Het lichamelijke-nabij-zijn is een fundamenteel aspect van troost bieden.
- De ontwikkelingspsychologie aanraken heel belangrijk op bepaalde momenten
o Lichamelijk contact met zijn ouders betekent voor het kind een bron van
veiligheid.
o Het kind doet bij het leren sterk beroep op de tastzin. Het grijpen gaat aan het
begrijpen vooraf.
- Grondvorm verstoord
o Soms is aanraking niet zo vanzelfsprekend, is sommige gevallen heel bedreigend
- In de praktijk zullen we aanraken dus op een bewuste en gedoseerde wijze moeten
hanteren
- Aanraken is een waardevolle en noodzakelijke grondvorm
- Toepassingen:
o Basale stimulatie, kangoeroeën
Verzorgen: zorg dragen voor
- Verzorgen is een diepe, oorspronkelijke manier van in dialoog gaan met de ander
- 2 aspecten onderscheiden
o Het verzorgd worden
Voor verzorgingsbehoeftige mensen betekend ieder verzorgingsmoment
een kans om persoonlijk aandacht te krijgen
Deze dialoogvorm kan sterk verstoord of zelf afwezig zijn.
Het is de taak van de begeleider om deze dialoogvorm te herstellen en te
gebruiken als basis voor het creëren van een vertrouwensrealtie
o Samen de zorgen voor iemand of iets opnemen
Spelen: stoeien, zich ontspannen
- Met spelen wordt alles bedoeld wat je doet om de activiteit van het doen zelf en niet
voor het resultaat
- Alles wat wij vrijetijdsbesteding noemen valt onder spelen
- Vaak heel veel sociale vaardigheden
Eten en drinken: genieten, samen zijn
- Een maaltijd heeft alle mogelijkheden in zich om elkaar iets te laten ervaren dat op geen
andere manier kan gebeuren.
- In een leefgroepsgeburen is de maaltijd een heel belangrijk moment dat alle zorg
verdient, want er gebeurt veel meer dan enkel eten en drinken.
Werken met mensen: grondhouding
Wat voor alle orthopedagogisch begeleiders geldt…
Wie als orthopedagogisch begeleider werkt, werkt met mensen. Er is steeds sprake van een
begeleidingsrelatie.
Opvoeden, begeleiden, ondersteunen: een tweevoudige dialoog gebeuren
Ter horst beschrijft opvoeden/begeleiden als een tweevoudig dialoog gebeuren.
Waar ter Horst het over een tweevoudige dialoog heeft, bedoelt hij dat het doel van de
agogische relatie niet in de relatie tussen opvoeder en kind ligt, maar gericht is op het
bevorderen van de dialoog tussen
o de cliënt en zijn “dichte omgeving”
o en de cliënt en “de volle werkelijkheid”, de wereld.
De basisgedachte of de kern is dat bij problemen in de opvoeding of begeleiding situatie
eerst moet worden gekeken of het alledaagse, voor de hand liggende in orde is, voordat
specialistische hulp wordt overwogen.
Grondhoudingen van de opvoeder/begeleider
Uniek persoonlijkheid van OPB is belangrijk!!
Het antwoord op de vraag “hoe pakt men deze opdracht, deze begeleiding van deze
cliënt, het best aan?” wordt in zijn bruikbaarheid beperkt en overtroffen door de veel
gerichtere en zinvollere vraag “hoe moet IK in deze opdracht verder met mijn
vaardigheden, rekening houdend met mijn andere taken en wetende wat ik allemaal al
geprobeerd heb, inclusief teleurstellingen en onzekerheden?”.
De basishouding van de OPB kenmerkt zich volgens ter Horst door:
o Liefhebben
o Overschot
o Bijtanken
o Openheid
o Intentionaliteit
,Liefhebben
- Heeft het kind wel echte opvoeders?
- Van wie is het kind?
- Kinderen zijn van mensen die hen liefhebben. Zij alleen zijn de echte opvoeders.
- Liefde is gratis en onvoorwaardelijk
- Liefde is helderziend
o Kijk door ontmoedigende buitenkant heen en weet iets te ontwaren van de ware
aard
- Kringgewijs
o Gezonde opvoedingssituatie staan kinderen of cliënten in het midden van een
kring, met verschillende lagen. Een kring van mensen die liefdevol betrokken zijn
op dit kind/deze mens.
Overschot
- Als OPB os het noodzakelijk om ‘overschot’ te hebben, om over voldoende reserve te
beschikken.
o Vitaliteit/levenskracht, toekomstperspectief, vertrouwen, liefde, plezier, hoop,…
- Aantal vragen voor zelfreflectie van OPB
o Door de puberteit heen?
o Voldoende uitgeslapen?
o Niet te druk met andere problemen?
Bijtanken
- Het is belangrijk dat je hier als begeleider voldoende tijd voor kan nemen/maken.
- Men kan bij taken op verschillende manieren
o Gesprekken met ander die hetzelfde probleem hebben
o Rollen wisselen met collega’s
o Vakantie, …
Openheid
- Je stelt je open voor de noden, de wensen en de mogelijkheden van de cliënt.
- Je wordt verwacht emotioneel beschikbaar te zijn.
- Emotioneel beschikbaar zijn = dat je aandacht hebt voor de cliënt, daarbij goed kijkend
en luisterend en open staat voor wat de cliënt voelt en nodig heeft, daar gepast op
reageren.
- Om als opvoeder open te kunnen zijn, is het essentieel dat je eigen vitaliteit voldoende
in orde is.
- Het is ook belangrijk zicht te hebben op je eigen pedagogische vooroordelen en deze
bewust te hanteren.
Intentionaliteit
- = je stemt jouw handelen gericht af op de cliënt, op zijn eigenheid, zijn mogelijkheden en
beperkingen.
- Concreet
o Duidelijke en ondubbelzinnige signalen verzenden naar de cliënt
o Aanvoelt wnr jij in relatie met de cliënt best initiatief neemt en waar je het
initiatief beter aan de cliënt laat
, o De hulpvraag van de cliënt ziet
( Ze geeft
Grondvormen vanaan wat de cliënt
menselijk van je wil, wat niet altijd hetzelfde is als wat de cliënt
contact
vraagt.)
- Ter Horst dialoog te vaak tot communicatie in woorden wordt herleid
Aanraken: troosten, knuffelen, steunen
- Het lichamelijke-nabij-zijn is een fundamenteel aspect van troost bieden.
- De ontwikkelingspsychologie aanraken heel belangrijk op bepaalde momenten
o Lichamelijk contact met zijn ouders betekent voor het kind een bron van
veiligheid.
o Het kind doet bij het leren sterk beroep op de tastzin. Het grijpen gaat aan het
begrijpen vooraf.
- Grondvorm verstoord
o Soms is aanraking niet zo vanzelfsprekend, is sommige gevallen heel bedreigend
- In de praktijk zullen we aanraken dus op een bewuste en gedoseerde wijze moeten
hanteren
- Aanraken is een waardevolle en noodzakelijke grondvorm
- Toepassingen:
o Basale stimulatie, kangoeroeën
Verzorgen: zorg dragen voor
- Verzorgen is een diepe, oorspronkelijke manier van in dialoog gaan met de ander
- 2 aspecten onderscheiden
o Het verzorgd worden
Voor verzorgingsbehoeftige mensen betekend ieder verzorgingsmoment
een kans om persoonlijk aandacht te krijgen
Deze dialoogvorm kan sterk verstoord of zelf afwezig zijn.
Het is de taak van de begeleider om deze dialoogvorm te herstellen en te
gebruiken als basis voor het creëren van een vertrouwensrealtie
o Samen de zorgen voor iemand of iets opnemen
Spelen: stoeien, zich ontspannen
- Met spelen wordt alles bedoeld wat je doet om de activiteit van het doen zelf en niet
voor het resultaat
- Alles wat wij vrijetijdsbesteding noemen valt onder spelen
- Vaak heel veel sociale vaardigheden
Eten en drinken: genieten, samen zijn
- Een maaltijd heeft alle mogelijkheden in zich om elkaar iets te laten ervaren dat op geen
andere manier kan gebeuren.
- In een leefgroepsgeburen is de maaltijd een heel belangrijk moment dat alle zorg
verdient, want er gebeurt veel meer dan enkel eten en drinken.
