DeRenaissance
Classicisme: culturele stroming gebaseerd op regels uit de klassieke oudheid
Politieke situatie:
Karel V, koning van Spanje, werd opgevolgd door
Filips II -> wilt katholicisme als enige godsdienst -> Beeldenstorm
-> 80-jarige oorlog -> Willem van Oranje -> schrijven als politieke opstand
-> renaissance begon later in Nederland
Middeleeuwen 16e, 17e eeuw
theocentrisch (gericht op God) antropocentrisch (gericht op de mens)
memento mori carpe diem -> humanisme -> tolerantie
katholieke kerk reformatie
gemeenschap individualisme
Ontwikkelingen:
1. UItvinding van de boekdrukkunst door Coster/Gutenberg
2. Ontdekkingsreizen
3. Natuurwetenschappelijke ontdekkingen
4. Kerkhervorming
3 stromingen:
1. Humanisme: kennis moet zijn gebaseerd op onderzoek, betrouwbare
bronnen en eigen oordelen -> niet alles van de kerk aannemen
-> Desiderius Erasmus -> kennis van Grieken -> tolerantiegedachten
-> Coornhert, Spieghel en Roemer Visscher
2. Reformatie
3. Renaissance -> classicisme -> kunst om leven leuker te maken -> homo
universalis: Constantijn Huygens
Rederijkerskamer: plek waar dichters samen kwamen -> literaire scholing
Translatio (vertalen), imitatio (creatief bewerken), aemulatio (overtreffen)
-> utile dulci = leren en vermaken, motto van Horatius
, Literaire vormen:
● Epos -> lang rijmend heldenverhaal -> moeilijk -> 17e eeuw
● Toneel ->
■ Tragedie (ernstig, gebouwd uit strikte regels)
■ Pastorale (luchtig, muziek + dans, liefdesavonturen)
■ Komedie (luchtig, misverstanden, goede afloop)
■ Klucht (kort, komisch, over hypocrisie)
● Lyriek (tekst op rijm) ->
■ Leerdicht (belerend + informatief gedicht)
■ Ode (lofzang)
■ Sonnet (14 regels, wendig na 8e regel)
■ Hofdicht (beschrijving huis + tuin)
● Embleem -> woord en beeld gecombineerd
Joost van den Vondel
Verliest kort na elkaar zijn zoon, dochter en vrouw -> verlies beschreef hij is
elegieen (klaagzangen) -> schrijft ook hekeldichten (spot + verontwaardiging) ->
1640 katholicisme + toneelschrijver
Klassieke drama kenmerken:
- Indeling in 5 bedrijven, de eerste 4 eindigen met een rei (commentaar)
- Eenheid van tijd plaats, tijd en handeling
- Een held tegen het noodlot gaat ten slotte ten onder
- Soms een deus ex machina, om oplossing te bieden
Gijsbrecht van Aemstel -> verhaal van Troje dus Aeneis van Vergilius
- Troje en Amsterdam gaan te onder
- Trojaanse paard en ‘t Zeepaert
- Reien die gevoelens van toeschouwer verwoorden
Aemulatio -> Christelijke sfeer:
- Verwoesting vindt plaats op kerstavond
- Moordpartijen op toneel = kindermoord in Bethlehem
Classicisme: culturele stroming gebaseerd op regels uit de klassieke oudheid
Politieke situatie:
Karel V, koning van Spanje, werd opgevolgd door
Filips II -> wilt katholicisme als enige godsdienst -> Beeldenstorm
-> 80-jarige oorlog -> Willem van Oranje -> schrijven als politieke opstand
-> renaissance begon later in Nederland
Middeleeuwen 16e, 17e eeuw
theocentrisch (gericht op God) antropocentrisch (gericht op de mens)
memento mori carpe diem -> humanisme -> tolerantie
katholieke kerk reformatie
gemeenschap individualisme
Ontwikkelingen:
1. UItvinding van de boekdrukkunst door Coster/Gutenberg
2. Ontdekkingsreizen
3. Natuurwetenschappelijke ontdekkingen
4. Kerkhervorming
3 stromingen:
1. Humanisme: kennis moet zijn gebaseerd op onderzoek, betrouwbare
bronnen en eigen oordelen -> niet alles van de kerk aannemen
-> Desiderius Erasmus -> kennis van Grieken -> tolerantiegedachten
-> Coornhert, Spieghel en Roemer Visscher
2. Reformatie
3. Renaissance -> classicisme -> kunst om leven leuker te maken -> homo
universalis: Constantijn Huygens
Rederijkerskamer: plek waar dichters samen kwamen -> literaire scholing
Translatio (vertalen), imitatio (creatief bewerken), aemulatio (overtreffen)
-> utile dulci = leren en vermaken, motto van Horatius
, Literaire vormen:
● Epos -> lang rijmend heldenverhaal -> moeilijk -> 17e eeuw
● Toneel ->
■ Tragedie (ernstig, gebouwd uit strikte regels)
■ Pastorale (luchtig, muziek + dans, liefdesavonturen)
■ Komedie (luchtig, misverstanden, goede afloop)
■ Klucht (kort, komisch, over hypocrisie)
● Lyriek (tekst op rijm) ->
■ Leerdicht (belerend + informatief gedicht)
■ Ode (lofzang)
■ Sonnet (14 regels, wendig na 8e regel)
■ Hofdicht (beschrijving huis + tuin)
● Embleem -> woord en beeld gecombineerd
Joost van den Vondel
Verliest kort na elkaar zijn zoon, dochter en vrouw -> verlies beschreef hij is
elegieen (klaagzangen) -> schrijft ook hekeldichten (spot + verontwaardiging) ->
1640 katholicisme + toneelschrijver
Klassieke drama kenmerken:
- Indeling in 5 bedrijven, de eerste 4 eindigen met een rei (commentaar)
- Eenheid van tijd plaats, tijd en handeling
- Een held tegen het noodlot gaat ten slotte ten onder
- Soms een deus ex machina, om oplossing te bieden
Gijsbrecht van Aemstel -> verhaal van Troje dus Aeneis van Vergilius
- Troje en Amsterdam gaan te onder
- Trojaanse paard en ‘t Zeepaert
- Reien die gevoelens van toeschouwer verwoorden
Aemulatio -> Christelijke sfeer:
- Verwoesting vindt plaats op kerstavond
- Moordpartijen op toneel = kindermoord in Bethlehem
