DUITSLAND IN EUROPA 1918-1991
SE 3
AANTEKENINGEN SE 3 HAVO 5
Startpunt en eindpunt:
1918 → einde WOI, oprichting Republiek van Weimar na aftreden van keizer Wilhelm II
1991 → einde van de Koude Oorlog
Ontstaan van de Republiek van Weimar:
In het najaar van 1918 wordt duidelijk dat Duitsland WOI niet gaat winnen → Keizer Wilhelm II treedt af
en er komt geen nieuwe keizer, in de stad Weimar wordt de republiek uitgeroepen en een parlement
aangesteld.
Republiek van Weimar = naam voor Duitsland tussen november 1918 en maart 1933.
Kritiek op de republiek:
In Weimar zijn verschillende politieke groepen met elk hun eigen doelen. De Sociaaldemocraten gaan de
dienst uitmaken. Overige groepen hebben
gelijk kritiek.
Protest vanuit het volk:
Direct ontstaan veel protesten tegen de
nieuwe regering. Zij krijgen de schuld van:
- Het verliezen van WOI
(dolkstootlegende)
- Het tekenen van het Verdrag van
Versailles
- De slechte economische situatie
Verschillende staatsgrepen die allemaal mislukken door gebrek aan steun:
- Spartakistenopstand van de communisten
- Kapp-Putsch van 1920 van oud legeraanvoerders
- Bierkellerputsch van 1923 van de nationaalsocialisten
De dolkstootlegende:
Verhaal dat de ronde ging dat de nieuwe regering verantwoordelijk zouden zijn voor de overgave in
november 1918. In werkelijkheid waren het juist de generaals die hadden aangedrongen op een
wapenstilstand.
Het ‘Diktat’ van Versailles:
Weimar mag niet meepraten. Het verdrag staat in teken van het ‘revanchisme’ en dan vooral van
Frankrijk. Weimar wordt economisch geruïneerd door Versailles (herstelbetalingen en afstaan van
gebieden).
, Economische problemen:
De hoofdoorzaak is Versailles; herstelbetalingen voorkomen dat Weimar goed in de eigen economie kan
investeren. Daarnaast de enorme werkloosheid door het moeten ontmantelen van het leger na WOI
(maximaal 100.000 soldaten en veel psychische problemen bij de veteranen die daardoor
arbeidsongeschikt waren.
1923: bezetting van het Roergebied
Als Weimar in 1923 de herstelbetalingen niet langer kan voldoen bezetten Frankrijk en België het
Roergebied. Dit was al zo besproken in Versailles. Weimar verliest hiermee haar belangrijkste
industriegebied. Economisch wordt alles dus nog slechter. Weimar roept de arbeiders in het Roergebied
op te gaan staken. Zij krijgen van de overheid gewoon doorbetaald.
Hyperinflatie:
Om de arbeiders te kunnen betalen drukt de Duitse regering geld bij. Met het gevolg: hyperinflatie.
Van crisis naar economische groei:
Halverwege de jaren 20 komt de ommekeer;
Amerika gaat Weimar ondersteunen met behulp van het Dawesplan. De herstelbetalingen werden
gekoppeld aan de economische kracht van Weimar; leningen waarmee flink in de economie kon worden
geïnvesteerd.
Ook de relatie met Frankrijk wordt verbeterd onder leiding van de Fransman Brian. De banden werden
aangehaald en langzaam verdween de haat.
1929: tweede economische crisis in Weimar
Na de Beurskrach van 1929 slaat de economische crisis in Amerika over naar Weimar. Met het gevolg dat
Amerika het geleende geld terug wou en de investeringen in de Duitse economie stop zette.
Nieuwe onrust:
Na de positieve jaren 1924-1929 begint ook gelijk de onrust weer: de regering krijgt het (nog steeds) niet
voor elkaar de economie op orde te krijgen en Duitsland zelfstandig te laten opereren.
De regering van Weimar valt uiteen en artikel 48 van de grondwet komt in werking. De macht komt bij 2
personen te liggen:
De president → kan voorstellen ondertekenen of afkeuren
De rijkskanselier (leider van het kabinet) → maakt voorstellen (noodvorderingen) zolang er geen nieuwe
regering is.
Opkomst van de nationaalsocialisten:
Vanwege de enorme onrust gaan de inwoners van Weimar op zoek naar alternatieven. Een zeer snel
groeiende partij is de NSDAP van Adolf Hitler en die partij staat in het teken van het nationaalsocialisme.
Het nationaalsocialisme is een denkstroming. Wat anders is dan het communisme (gelijkheid),
liberalisme (vrijheid) en kapitalisme (geld) kan het nationaalsocialisme niet in 1 kenmerk gevat worden.
Het is een verzameling van kenmerken.
Kenmerken van het fascisme/nationaalsocialisme:
- Het nationaalsocialisme is een tegenstroming; de politiek is gebaseerd op waar men tegen is, en
niet per sé waar men voor is.
- Het nationaalsocialisme is extreem nationalistisch; het Duitse volk heeft volgens de nazi’s het
recht om andere volkeren te overheersen.
SE 3
AANTEKENINGEN SE 3 HAVO 5
Startpunt en eindpunt:
1918 → einde WOI, oprichting Republiek van Weimar na aftreden van keizer Wilhelm II
1991 → einde van de Koude Oorlog
Ontstaan van de Republiek van Weimar:
In het najaar van 1918 wordt duidelijk dat Duitsland WOI niet gaat winnen → Keizer Wilhelm II treedt af
en er komt geen nieuwe keizer, in de stad Weimar wordt de republiek uitgeroepen en een parlement
aangesteld.
Republiek van Weimar = naam voor Duitsland tussen november 1918 en maart 1933.
Kritiek op de republiek:
In Weimar zijn verschillende politieke groepen met elk hun eigen doelen. De Sociaaldemocraten gaan de
dienst uitmaken. Overige groepen hebben
gelijk kritiek.
Protest vanuit het volk:
Direct ontstaan veel protesten tegen de
nieuwe regering. Zij krijgen de schuld van:
- Het verliezen van WOI
(dolkstootlegende)
- Het tekenen van het Verdrag van
Versailles
- De slechte economische situatie
Verschillende staatsgrepen die allemaal mislukken door gebrek aan steun:
- Spartakistenopstand van de communisten
- Kapp-Putsch van 1920 van oud legeraanvoerders
- Bierkellerputsch van 1923 van de nationaalsocialisten
De dolkstootlegende:
Verhaal dat de ronde ging dat de nieuwe regering verantwoordelijk zouden zijn voor de overgave in
november 1918. In werkelijkheid waren het juist de generaals die hadden aangedrongen op een
wapenstilstand.
Het ‘Diktat’ van Versailles:
Weimar mag niet meepraten. Het verdrag staat in teken van het ‘revanchisme’ en dan vooral van
Frankrijk. Weimar wordt economisch geruïneerd door Versailles (herstelbetalingen en afstaan van
gebieden).
, Economische problemen:
De hoofdoorzaak is Versailles; herstelbetalingen voorkomen dat Weimar goed in de eigen economie kan
investeren. Daarnaast de enorme werkloosheid door het moeten ontmantelen van het leger na WOI
(maximaal 100.000 soldaten en veel psychische problemen bij de veteranen die daardoor
arbeidsongeschikt waren.
1923: bezetting van het Roergebied
Als Weimar in 1923 de herstelbetalingen niet langer kan voldoen bezetten Frankrijk en België het
Roergebied. Dit was al zo besproken in Versailles. Weimar verliest hiermee haar belangrijkste
industriegebied. Economisch wordt alles dus nog slechter. Weimar roept de arbeiders in het Roergebied
op te gaan staken. Zij krijgen van de overheid gewoon doorbetaald.
Hyperinflatie:
Om de arbeiders te kunnen betalen drukt de Duitse regering geld bij. Met het gevolg: hyperinflatie.
Van crisis naar economische groei:
Halverwege de jaren 20 komt de ommekeer;
Amerika gaat Weimar ondersteunen met behulp van het Dawesplan. De herstelbetalingen werden
gekoppeld aan de economische kracht van Weimar; leningen waarmee flink in de economie kon worden
geïnvesteerd.
Ook de relatie met Frankrijk wordt verbeterd onder leiding van de Fransman Brian. De banden werden
aangehaald en langzaam verdween de haat.
1929: tweede economische crisis in Weimar
Na de Beurskrach van 1929 slaat de economische crisis in Amerika over naar Weimar. Met het gevolg dat
Amerika het geleende geld terug wou en de investeringen in de Duitse economie stop zette.
Nieuwe onrust:
Na de positieve jaren 1924-1929 begint ook gelijk de onrust weer: de regering krijgt het (nog steeds) niet
voor elkaar de economie op orde te krijgen en Duitsland zelfstandig te laten opereren.
De regering van Weimar valt uiteen en artikel 48 van de grondwet komt in werking. De macht komt bij 2
personen te liggen:
De president → kan voorstellen ondertekenen of afkeuren
De rijkskanselier (leider van het kabinet) → maakt voorstellen (noodvorderingen) zolang er geen nieuwe
regering is.
Opkomst van de nationaalsocialisten:
Vanwege de enorme onrust gaan de inwoners van Weimar op zoek naar alternatieven. Een zeer snel
groeiende partij is de NSDAP van Adolf Hitler en die partij staat in het teken van het nationaalsocialisme.
Het nationaalsocialisme is een denkstroming. Wat anders is dan het communisme (gelijkheid),
liberalisme (vrijheid) en kapitalisme (geld) kan het nationaalsocialisme niet in 1 kenmerk gevat worden.
Het is een verzameling van kenmerken.
Kenmerken van het fascisme/nationaalsocialisme:
- Het nationaalsocialisme is een tegenstroming; de politiek is gebaseerd op waar men tegen is, en
niet per sé waar men voor is.
- Het nationaalsocialisme is extreem nationalistisch; het Duitse volk heeft volgens de nazi’s het
recht om andere volkeren te overheersen.
