(Be)Grijp Onderwijs: Samenvatting
Les 1
Onderwijsbeleid in Vlaanderen
- Focus op macro- en mesoniveau, niet op het microniveau
- Onderwijssector beïnvloed door context
In 2023
Onderwijsbudget 25% totale uitgaven 69% Salarissen
Vlaamse overheid onderwijspersoneel
(15,7 miljard euro) (11 miljard euro)
26% werkingskosten
4% investeringen
1% andere uitgaven
Vrijheid van onderwijs
Wij willen Willem weg – wil Willem wijzer wezen - wij willen Willem weer
Grondwettelijke vrijheid van onderwijs (1831)
Onderwijs is vrij
Het onderwijs is kosteloos, tenminste wanneer het door de staat wordt
ingericht
1
,Vrijheid van onderwijs
- Aangenomen 17 februari 1831
- Ingevoerd 8 september 1831
- Na samenkomst senaat en Volksvertegenwoordigers
Voorwerp van discussie, in het verleden, maar nu ook nog, cf. de schorsing en
vernietiging van de eindtermen 2 de en 3de graad in 2022, zie chamilo:
- Arrest van het grondwettelijk hof (2022)
- Artikel de standaard (onderwijsvrijheid bindt Weyts aan handen en voeten’
- Artikel de standaard ‘meer diepgang en vrijheid, minder van-alles-een-
beetje’
Van vrijheid van onderwijs naar recht op onderwijs
- Oorspronkelijk: actieve vrijheid = het recht om onderwijsstellingen op te
richten en onderwijs te verstrekken.
o vrijheid van inrichting van onderwijs
o de vrijheid van de onderwijsverstrekkers om onderwijs te
organiseren en er inhoudelijk vorm aan te geven
- In de loop der jaren: ook passieve vrijheid = de keuzevrijheid van de ouders
om voor hun kinderen het onderwijs te kiezen dat ze willen, bovendien in
een levensbeschouwelijk milieu van hun keuze.
o Vrije schoolkeuze
o Vrijheid van de onderwijsgebruikers om onderwijs te kiezen dat
aansluit bij de eigen overtuigingen, om een schoolproject te kiezen
volgens hun eigen levensbeschouwelijke en pedagogische voorkeur.
- De combinatie van vrijheid en de noodzakelijke zorg voor onderwijs door de
staat leidde er toe dat de discussie over de kosten van het onderwijs steeds
meer op de voorgrond trad.
- Overheidssteun voor om het even welke vorm van onderwijs die door een
Belg werd ingericht.
Artikel 17: gelijkheidsbeginsel en ideologische vrijheid
- Discussie over de kosten van het onderwijs
- Grondwet voorzag alleen in een financiering van het onderwijs dat door de
staat werd ingericht (het rijksonderwijs)
- Vraag naar overheidssteun voor om het even welke vorm van onderwijs die
door een Belg werd ingericht
- Alle ingrepen moeten terugvallen op die basis ( de Grondwet).
- De grondwet benadrukt de vrijheid om onderwijs in te richten.
- Regelt 2 zaken:
o Vrijheid van onderwijs
o Kosteloosheid van onderwijs (enkel door de staat)
2
,Van recht op onderwijs naar discussies over financiering
1842 Eerste organieke wet op het lager
onderwijs (wet-Nothomb): gemeenten
verplicht om – kosteloos- lager
onderwijs aan te bieden
1850 Organieke wet op het middelbaar
onderwijs (wet-Rogier): zelfde regeling
voor het middelbaar onderwijs
De eerste schoolstrijd (1878-1884)
- Frère-Orban(eerste minister): Belgische liberaal, winnen de verkiezingen in
1878.
- Van Humbeeck
1879 Tweede organieke wet op het lager
onderwijs (wet- Van Humbeeck)
1881 Zelfde regeling voor het middelbaar
onderwijs
1884 Katholieken winnen de verkiezingen
Derde organieke wet op het lager
onderwijs (wet-Jacobs)
1911 Vierde organieke wet op het lager
onderwijs (wet-Schollaert)
1914 Vijfde organieke wet: leerplicht voor
kinderen van 6-14 jaar
De tweede schoolstrijd (1950-1958)
- Aanloop: situatie na WO II
1955 Wet-Collard
1958 Socialisten verliezen verkiezingen,
minderheidsregering onder leiding
van Gaston Eyskens (CVP)
Nationale Schoolcommissie
1959 Schoolpactwet
3
, Schoolpactwet (1959)
- Erkende het bestaan van:
o Het officieel onderwijs
= ingericht door/in opdracht van de staat, provincie, gemeente
o Het vrij onderwijs
= NIET ingericht door/in opdracht van de staat, provincie, gemeente
- Waarborgde de keuzevrijheid van ouders voor een officiële of een vrije
school
- Recht op onderwijs van een erkende levensbeschouwing
- Het leerplichtonderwijs is gratis
- Het vrij onderwijs heeft recht op subsidiëring, in ruil voor overheidscontrole
- Artikel 24 (oorspronkelijk artikel 17):
o Het onderwijs is vrij
o De toegang tot het onderwijs is kosteloos tot het einde van de
leerplicht
Onderwijs in Vlaanderen
- Koel Pelleriaux
- Lieven Boeve (tot eind juni 2024)
- Bruno Vanobbergen volgt Lieven Boeve op.
- Walentina Cools
- Griet Mathieu
ONDERWIJSNETTEN ONDERWIJSKOEPELS
Officieel (Rijksonderwijs) (eigen koepel)
onderwijs Gemeenschapsonderwijs
Officieel gesubsidieerd OVSG
onderwijs Onderwijsvereniging
van Steden en
Gemeenten
POV
Provinciaal
Onderwijs
Vlaanderen
Vrij Vrij gesubsidieerd Katholiek onderwijs
onderwijs onderwijs Vlaanderen
FOPEM (Federatie OKO
van Onafhankelijke
Pluralistische
Emancipatorische
Methodescholen)
Federatie
Steinerscholen
IPCO (Raad van
inrichtende
4
Les 1
Onderwijsbeleid in Vlaanderen
- Focus op macro- en mesoniveau, niet op het microniveau
- Onderwijssector beïnvloed door context
In 2023
Onderwijsbudget 25% totale uitgaven 69% Salarissen
Vlaamse overheid onderwijspersoneel
(15,7 miljard euro) (11 miljard euro)
26% werkingskosten
4% investeringen
1% andere uitgaven
Vrijheid van onderwijs
Wij willen Willem weg – wil Willem wijzer wezen - wij willen Willem weer
Grondwettelijke vrijheid van onderwijs (1831)
Onderwijs is vrij
Het onderwijs is kosteloos, tenminste wanneer het door de staat wordt
ingericht
1
,Vrijheid van onderwijs
- Aangenomen 17 februari 1831
- Ingevoerd 8 september 1831
- Na samenkomst senaat en Volksvertegenwoordigers
Voorwerp van discussie, in het verleden, maar nu ook nog, cf. de schorsing en
vernietiging van de eindtermen 2 de en 3de graad in 2022, zie chamilo:
- Arrest van het grondwettelijk hof (2022)
- Artikel de standaard (onderwijsvrijheid bindt Weyts aan handen en voeten’
- Artikel de standaard ‘meer diepgang en vrijheid, minder van-alles-een-
beetje’
Van vrijheid van onderwijs naar recht op onderwijs
- Oorspronkelijk: actieve vrijheid = het recht om onderwijsstellingen op te
richten en onderwijs te verstrekken.
o vrijheid van inrichting van onderwijs
o de vrijheid van de onderwijsverstrekkers om onderwijs te
organiseren en er inhoudelijk vorm aan te geven
- In de loop der jaren: ook passieve vrijheid = de keuzevrijheid van de ouders
om voor hun kinderen het onderwijs te kiezen dat ze willen, bovendien in
een levensbeschouwelijk milieu van hun keuze.
o Vrije schoolkeuze
o Vrijheid van de onderwijsgebruikers om onderwijs te kiezen dat
aansluit bij de eigen overtuigingen, om een schoolproject te kiezen
volgens hun eigen levensbeschouwelijke en pedagogische voorkeur.
- De combinatie van vrijheid en de noodzakelijke zorg voor onderwijs door de
staat leidde er toe dat de discussie over de kosten van het onderwijs steeds
meer op de voorgrond trad.
- Overheidssteun voor om het even welke vorm van onderwijs die door een
Belg werd ingericht.
Artikel 17: gelijkheidsbeginsel en ideologische vrijheid
- Discussie over de kosten van het onderwijs
- Grondwet voorzag alleen in een financiering van het onderwijs dat door de
staat werd ingericht (het rijksonderwijs)
- Vraag naar overheidssteun voor om het even welke vorm van onderwijs die
door een Belg werd ingericht
- Alle ingrepen moeten terugvallen op die basis ( de Grondwet).
- De grondwet benadrukt de vrijheid om onderwijs in te richten.
- Regelt 2 zaken:
o Vrijheid van onderwijs
o Kosteloosheid van onderwijs (enkel door de staat)
2
,Van recht op onderwijs naar discussies over financiering
1842 Eerste organieke wet op het lager
onderwijs (wet-Nothomb): gemeenten
verplicht om – kosteloos- lager
onderwijs aan te bieden
1850 Organieke wet op het middelbaar
onderwijs (wet-Rogier): zelfde regeling
voor het middelbaar onderwijs
De eerste schoolstrijd (1878-1884)
- Frère-Orban(eerste minister): Belgische liberaal, winnen de verkiezingen in
1878.
- Van Humbeeck
1879 Tweede organieke wet op het lager
onderwijs (wet- Van Humbeeck)
1881 Zelfde regeling voor het middelbaar
onderwijs
1884 Katholieken winnen de verkiezingen
Derde organieke wet op het lager
onderwijs (wet-Jacobs)
1911 Vierde organieke wet op het lager
onderwijs (wet-Schollaert)
1914 Vijfde organieke wet: leerplicht voor
kinderen van 6-14 jaar
De tweede schoolstrijd (1950-1958)
- Aanloop: situatie na WO II
1955 Wet-Collard
1958 Socialisten verliezen verkiezingen,
minderheidsregering onder leiding
van Gaston Eyskens (CVP)
Nationale Schoolcommissie
1959 Schoolpactwet
3
, Schoolpactwet (1959)
- Erkende het bestaan van:
o Het officieel onderwijs
= ingericht door/in opdracht van de staat, provincie, gemeente
o Het vrij onderwijs
= NIET ingericht door/in opdracht van de staat, provincie, gemeente
- Waarborgde de keuzevrijheid van ouders voor een officiële of een vrije
school
- Recht op onderwijs van een erkende levensbeschouwing
- Het leerplichtonderwijs is gratis
- Het vrij onderwijs heeft recht op subsidiëring, in ruil voor overheidscontrole
- Artikel 24 (oorspronkelijk artikel 17):
o Het onderwijs is vrij
o De toegang tot het onderwijs is kosteloos tot het einde van de
leerplicht
Onderwijs in Vlaanderen
- Koel Pelleriaux
- Lieven Boeve (tot eind juni 2024)
- Bruno Vanobbergen volgt Lieven Boeve op.
- Walentina Cools
- Griet Mathieu
ONDERWIJSNETTEN ONDERWIJSKOEPELS
Officieel (Rijksonderwijs) (eigen koepel)
onderwijs Gemeenschapsonderwijs
Officieel gesubsidieerd OVSG
onderwijs Onderwijsvereniging
van Steden en
Gemeenten
POV
Provinciaal
Onderwijs
Vlaanderen
Vrij Vrij gesubsidieerd Katholiek onderwijs
onderwijs onderwijs Vlaanderen
FOPEM (Federatie OKO
van Onafhankelijke
Pluralistische
Emancipatorische
Methodescholen)
Federatie
Steinerscholen
IPCO (Raad van
inrichtende
4
