Hoofdstuk 16 Internationale samenwerking
16.1 Context: piraterijbestrijding
Internationale wateren behoren niet toe aan een staat en vallen dus niet onder
de wetgeving → oplossing zou samenwerking tussen landen kunnen zijn → free
riders. Staten ondanks het ontbreken van een wereldregering en ondanks het
veiligheidsdilemma toch samenwerken, soms om te zorgen voor hun eigenbelang en soms
om te zorgen voor meer veiligheid.
Voor het slagen van een effectieve samenwerking → onderling vertrouwen en
wederzijdse acceptatie belangrijk en soms ook compromisbereidheid nodig.
Samenwerken is een kwestie van inleveren deel eigen autonomie, maar dat wil
niet zeggen dat iedereen evenveel moet inleveren → interdependentie kan
asymmetrisch zijn. Samenwerken is van groot belang voor vorming en
instandhouding sociale cohesie → bereidheid tot samenwerking belangrijk
aspect. Duidt niet alleen op eigenbelang van gezamenlijk bereiken van beoogde
doelstellingen, maar ook op aanwezigheid en betekenis van goede sociale
relaties en ook op gedeelde waarden en gemeenschapsdenken.
Internationale samenwerking → vrijwillig, omdat ze op elkaar aangewezen zijn of
door dwang → interdependentie → op elkaar aangewezen om de samenleving goed
te laten functioneren en die verder te kunnen ontwikkelen.
Harmoniemodel (Nederland) → nadruk op de overlegcultuur en staat het bereiken
van consensus centraal bij allerlei politieke en economische problemen in vele
beleidssectoren. Er is sprake van consensus als men een breed gedragen
overeenstemming bereikt heeft.
Conflictmodel → groepen en organisaties werpen de eigen doelen en belangen in
de strijd en trachten zij door het inzetten van verschillende strijdmiddelen,
waaronder het beïnvloeden van de politiek en de bevolking via de media,
anderen te overtuigen van hun gelijk. Mocht dit na bemiddeling niet lukken en
komen zij niet tot een compromis, dan kunnen zij in principe hun toevlucht
nemen tot zwaardere middelen om de strijd op te lossen.
, 16.2 Analyse van internationale samenwerking
Samenwerking tussen twee landen → bilateraal
Samenwerking tussen meer landen → multilateraal.
Samenwerking tussen niet-statelijke actoren → non-gouvernementele organisaties.
Samenwerking tussen staten → intergouvernementele samenwerking.
Bijzondere variant van intergouvernementele samenwerking → supranationaal →
staten staan een deel van hun autonomie, hun soevereiniteit, af aan een
supranationaal orgaan dat de beslissingen mag nemen. Bij
intergouvernementele samenwerking is er geen overkoepelend orgaan.
Het feit dat er bij intergouvernementele samenwerking geen actor boven samenwerkende
landen staat, betekent dat de wijze van besluitvorming belangrijk is. Daarbij zijn er
verschillende varianten:
- Unanimiteit → een besluit wordt alleen aangenomen als alle actoren voor
zijn (iedereen heeft veto);
- gewone meerderheid → een besluit wordt alleen aangenomen als er een
meerderheid voor is;
- gekwalificeerde meerderheid → een besluit wordt alleen aangenomen als
er een meerderheid voor is en die meerderheid ook aan bepaalde eisen
voldoet.
Voorbeelden van multilaterale vormen van intergouvernementele samenwerking → VN, IMF,
Wereldbank, Wereldhandelsorganisatie.
- IMF en Wereldbank → macht uitoefenen door het al dan niet beschikbaar
stellen van financiële middelen aan landen die dat nodig hebben en door
daar eisen aan te verbinden.
- Wereldhandelsorganisatie → staten maken afspraken over regels die
gelden bij internationale handel + naleving daarvan.
- Aanvulling VN → binnen VN werken bijna alle landen van de wereld samen
op het gebied van internationale recht, mondiale veiligheid, het
bevorderen van mensenrechten, ontwikkeling van wereldeconomie en
onderzoek naar maatschappelijke en culturele ontwikkelingen. Mate van
gezag opgebouwd door verspreiden van idealen en ideeën. Maar de VN hebben
nauwelijks macht omdat resoluties niet bindend zijn.
Europese Unie → multilaterale supranationale organisatie → besluiten nemen die de
lidstaten verplicht moeten uitvoeren. Belangrijkste instellingen van EU:
- Europese Raad → belangrijkste besluitvormingsorgaan van de EU.
Regeringsleiders samen met de voorzitter van de Europese Commissie →
komt per 4 jaar bij elkaar op een Europese top en stelt de politieke richting
van Europa vast. Kan als enige instelling EU-verdragen aanpassen. Meeste
besluiten worden genomen op basis van consensus →
intergouvernementele besluiten.
- Europese Commissie → dagelijks bestuur van de EU en daarin zit 1
commissaris per lidstaat. Kan voorstellen indienen bij de Europese Raad
16.1 Context: piraterijbestrijding
Internationale wateren behoren niet toe aan een staat en vallen dus niet onder
de wetgeving → oplossing zou samenwerking tussen landen kunnen zijn → free
riders. Staten ondanks het ontbreken van een wereldregering en ondanks het
veiligheidsdilemma toch samenwerken, soms om te zorgen voor hun eigenbelang en soms
om te zorgen voor meer veiligheid.
Voor het slagen van een effectieve samenwerking → onderling vertrouwen en
wederzijdse acceptatie belangrijk en soms ook compromisbereidheid nodig.
Samenwerken is een kwestie van inleveren deel eigen autonomie, maar dat wil
niet zeggen dat iedereen evenveel moet inleveren → interdependentie kan
asymmetrisch zijn. Samenwerken is van groot belang voor vorming en
instandhouding sociale cohesie → bereidheid tot samenwerking belangrijk
aspect. Duidt niet alleen op eigenbelang van gezamenlijk bereiken van beoogde
doelstellingen, maar ook op aanwezigheid en betekenis van goede sociale
relaties en ook op gedeelde waarden en gemeenschapsdenken.
Internationale samenwerking → vrijwillig, omdat ze op elkaar aangewezen zijn of
door dwang → interdependentie → op elkaar aangewezen om de samenleving goed
te laten functioneren en die verder te kunnen ontwikkelen.
Harmoniemodel (Nederland) → nadruk op de overlegcultuur en staat het bereiken
van consensus centraal bij allerlei politieke en economische problemen in vele
beleidssectoren. Er is sprake van consensus als men een breed gedragen
overeenstemming bereikt heeft.
Conflictmodel → groepen en organisaties werpen de eigen doelen en belangen in
de strijd en trachten zij door het inzetten van verschillende strijdmiddelen,
waaronder het beïnvloeden van de politiek en de bevolking via de media,
anderen te overtuigen van hun gelijk. Mocht dit na bemiddeling niet lukken en
komen zij niet tot een compromis, dan kunnen zij in principe hun toevlucht
nemen tot zwaardere middelen om de strijd op te lossen.
, 16.2 Analyse van internationale samenwerking
Samenwerking tussen twee landen → bilateraal
Samenwerking tussen meer landen → multilateraal.
Samenwerking tussen niet-statelijke actoren → non-gouvernementele organisaties.
Samenwerking tussen staten → intergouvernementele samenwerking.
Bijzondere variant van intergouvernementele samenwerking → supranationaal →
staten staan een deel van hun autonomie, hun soevereiniteit, af aan een
supranationaal orgaan dat de beslissingen mag nemen. Bij
intergouvernementele samenwerking is er geen overkoepelend orgaan.
Het feit dat er bij intergouvernementele samenwerking geen actor boven samenwerkende
landen staat, betekent dat de wijze van besluitvorming belangrijk is. Daarbij zijn er
verschillende varianten:
- Unanimiteit → een besluit wordt alleen aangenomen als alle actoren voor
zijn (iedereen heeft veto);
- gewone meerderheid → een besluit wordt alleen aangenomen als er een
meerderheid voor is;
- gekwalificeerde meerderheid → een besluit wordt alleen aangenomen als
er een meerderheid voor is en die meerderheid ook aan bepaalde eisen
voldoet.
Voorbeelden van multilaterale vormen van intergouvernementele samenwerking → VN, IMF,
Wereldbank, Wereldhandelsorganisatie.
- IMF en Wereldbank → macht uitoefenen door het al dan niet beschikbaar
stellen van financiële middelen aan landen die dat nodig hebben en door
daar eisen aan te verbinden.
- Wereldhandelsorganisatie → staten maken afspraken over regels die
gelden bij internationale handel + naleving daarvan.
- Aanvulling VN → binnen VN werken bijna alle landen van de wereld samen
op het gebied van internationale recht, mondiale veiligheid, het
bevorderen van mensenrechten, ontwikkeling van wereldeconomie en
onderzoek naar maatschappelijke en culturele ontwikkelingen. Mate van
gezag opgebouwd door verspreiden van idealen en ideeën. Maar de VN hebben
nauwelijks macht omdat resoluties niet bindend zijn.
Europese Unie → multilaterale supranationale organisatie → besluiten nemen die de
lidstaten verplicht moeten uitvoeren. Belangrijkste instellingen van EU:
- Europese Raad → belangrijkste besluitvormingsorgaan van de EU.
Regeringsleiders samen met de voorzitter van de Europese Commissie →
komt per 4 jaar bij elkaar op een Europese top en stelt de politieke richting
van Europa vast. Kan als enige instelling EU-verdragen aanpassen. Meeste
besluiten worden genomen op basis van consensus →
intergouvernementele besluiten.
- Europese Commissie → dagelijks bestuur van de EU en daarin zit 1
commissaris per lidstaat. Kan voorstellen indienen bij de Europese Raad
