Samenvatting - De psychologische ontwikkeling tussen 0 23 jaar - persoonlijkheidsleer

Samenvatting persoonlijkheidsleer

Week 1:
Hoofdstuk 1 introductie in persoonlijkheidsleer

Persoonlijkheid: Wat is dat?
Persoonlijkheid = de set psychologische trekken en mechanismen binnen het individu die zijn
geordend en redelijk stabiel over tijd zijn. Persoonlijkheid heeft invloed op interacties en
aanpassingen aan de intrapsychische, fysieke en sociale omgevingen

Psychologische trekken = kenmerken die mensen verschillend maken
Trekken beschrijven de gemiddelde neigingen van een persoon

Onderzoeken naar persoonlijkheid stellen 4 vragen:
 Hoeveel trekken zijn er?
o Trekken kunnen verschillende vormen aannemen in individuen, culturen of eeuwen
 Hoe is de organisatie/structuur van trekken?
o Hoe bijvoorbeeld trekken gerelateerd zijn aan elkaar
 Waar komen de trekken vandaan?
o Genetisch of omgeving
 Causale verbanden?
o De gevolgen van bepaalde trekken

Psychologische mechanismen
 = Het proces van persoonlijkheid
 Mechanismen hebben 3 ingrediënten:
o Inputs: informatie van omgeving
o Decision rules: denken over mogelijkheden
o Outputs: gedrag van bepaalde acties
 Niet alle trekken en mechanismen zijn altijd geactiveerd, meestal maar een paar




Within the individual = persoonlijkheid is iets wat een persoon altijd bij zich draag van 1 situatie naar
de volgende

Persoonlijkheid is georganiseerd en consistent
 Mechanismen en trekken zijn gelinkt aan elkaar op een coherente manier
Persoonlijkheidstrekken en mechanismen kunnen effect hebben op mensen hun leven: influental
forces
 Hoe we doen
 Hoe we onszelf zien etc.

,Stabiliteit, interactie en aanpassing
1. Interactie met omgeving
o Perceptie: hoe we de omgeving zien
o Selectie: we kiezen welke situaties we binnengaan
o Evocatie: de reacties die we produceren in anderen, vaak onbedoeld
o Manipulatie: de manieren hoe we andere opzettelijk beïnvloeden
2. (Tijdelijke) behoeften, zoals honger
3. State (tijdelijk) vs. Trait
4. Maar we blijven min of meer dezelfde personen
5. Adaptatie: om dingen te bereiken moeten we omgaan met problemen en uitdagingen en
mensen hebben zelf manieren gevonden om dit op te lossen
o Fysieke omgeving: tekort aan voedsel, dieren, warmte
o Sociale omgeving: vrienden, baan
o Intrapsychische omgeving: in je hoofd, dromen, fantasieën

3 niveaus van persoonlijkheid
 Human nature: zoals iedereen, universeel trekken die iedereen heeft (taal)
 Individuele (extraversie en introversie) en groepsverschillen (religie): zoals sommige
 Individuele uniciteit: alleen jij, iedereen heeft een andere persoonlijkheid
o Nomothetisch onderzoek: vergelijkingen tussen individuen en groepen
o Idiografisch onderzoek: alleen onderzoek naar 1 persoon

Zes domeinen: human nature
1. Dispositioneel: inherent, manieren waarop individuen geneigd zijn om te gedragen en
waarom deze aanleg verschillen tussen mensen
2. Biologisch: genen, psychofysiologie en evolutie zijn de bouwblokken voor gedrag, gedachtes
en emoties
3. Intrapsychisch: mentale mechanismen (vaak onbewust)
4. Cognitief: observaties, subjectieve ervaringen en cognitie zoals bewuste gedachten,
gevoelens en verlangens over onszelf en anderen
5. Sociaal en cultureel: context, omgeving hebben invloed op persoonlijkheid
6. Aanpassing: coping en adaptatie van goede en minder goede momenten in het leven

Theorieën over persoonlijkheid
Een goede theorie heeft als doel/rol
 Geven een kader voor onderzoekers
 Organiseren van kennis
 Voorspellen en verklaren van gedrag
Criteria (standaarden voor evalueren theorieën)
 Volledig: verklaard meeste feiten en observaties
 Heuristiek: leidt tot nieuwe ontdekkingen
 Testbaar
 Parsimony: weinig vooronderstellingen/aannames
 Compatibiliteit en integratie (met bestaande kennis): het is consistent met kennis van andere
domeinen

,Hoofdstuk 9 psychoanalytische benaderingen van persoonlijkheid

Psychoanalyse (Freud, 1900)
 Psychische energie: onze driften en verlangens, het (on)bewuste leeft het eigen leven. Blijft
constant in leven  verandering in energie  verandering persoonlijkheid
 Instincten zoals libido (levensinstinct) en thanatos (de vernietiging van het leven)
 Psychisch determinisme: niks gebeurt zonder reden, motivated onderbewustzijn. Alles wat
we doen gebeurt vanwege de expressie van ons verstand
 Seksuele driften
 Een verandering van persoonlijkheid is een herbepaling van psychische energie

Structuur (topografie) van de persoonlijkheid
 Ego: bewustzijn (hier en nu): alle gedachtes,
gevoelens en percepties die je bewust bent
 Superego: pre-bewustzijn: opgeslagen herinneringen
waar je bij kunt
 Id: on(der)bewustzijn: grootste deel van de
menselijke geest, instincten, verlangens, driften

Volgens Freud:
 Id: we zijn er allemaal mee geboren en het is de bron
van alle driften en urges
o Als kind overeerst id
o Pleasure principle
 Ego: het stuk van het verstand dat de Id naar de werkelijkheid brengt
o Het ontwikkelt zich in jaar 2 of 3
o Reality principle
 Superego: het hooghouden van sociale waarden en idealen
o Jaar 5
 Ze interacteren constant met elkaar
 Een goed gebalanceerd verstand (mind) heeft een sterk ego
o Balanceert de id en superego

Psychoanalytische persoonlijkheidstheorie: de manier waarop mensen hun verstand gebruiken met
seksuele en agressieve instincten

Dynamiek van persoonlijkheid
3 type angsten
 Objectieve angst: echte externe angsten naar persoon
 Neurotische angsten: conflict tussen id en ego
 Morele angst: conflict tussen ego en superego
Verdedigingsmechanismen tegen angsten
 Repressie: onderdrukken van onbewuste
 Ontkenning: weigeren iets in te zien
 Displacement: afreageren naar een niet bedreigend iets
 Rationalisering; bijv. oorzaak buiten jezelf leggen, acceptabele uitleg verzinnen
 Projectie: toeschrijven aan anderen
o False concensus effect: neiging dat andere hetzelfde zijn als zijzelf
 Sublimatie: omvormen naar iets acceptabels

, Psychoseksuele fasen van persoonlijkheidsontwikkeling
 Orale fase; 0-18 mnd, baby drinkt van de borst
 Anale fase; 18 mnd- 3 jr, zindelijkheid
 Fallische fase; 3-5 jr, jongens en meisjes komen erachter dat ze verschillen
o Oedipus conflict: jongens worden verliefd op moeder en willen alleen haar
o Penis envy: meisjes willen alleen vader en jaloers op penis
 Latentie fase; 6-10 jr, alles wordt wat rustiger, weinig ontwikkeling
 Genitale fase; puberteit en later, geslachtsrijp worden
 Fixatie: als een fase niet kan worden afgesloten, kunnen ze daarin vast blijven zitten- oorzaak
latere problemen

De psycho-analyse (psychotherapy kan mensen helpen die een mentale disorder of problemen
hebben) en persoonlijkheid
 Doel van psycho-analyse is om het onbewuste bewust te maken
Technieken
 Vrije associatie: ontdekken van onbewuste oorzaken van problemen, alles zeggen wat er in je
opkomt
 Droom analyse: manifeste inhoud (wat houdt de droom in) en latente inhoud (symboliek,
wat betekent de droom)
 Projectieve technieken: wat je ziet in ambigue plaatjes reflecteert persoonlijkheid (projective
hypothesis)
 Transference: soort rollenspel
Proces
 Helpen interpreteren/in en van de psychodynamische oorzaken van
problemen/klachten/symptomen.
 Alles komt uit het onderbewustzijn; inzicht verwerven over onverwerkte trauma’s, diepe
verlangens, onderdrukte behoefte (weerstand)

Evaluatie psycho-analyse
Pro’s
 Uitgebreide theorie
 Opleving van onderwerpen als (onbewust)zijn en emotieregulatie
 Hedendaagse taal
 Ontwikkelingsmodel/structuur voor persoonlijkheid
 Even effectief als CBT
 Technieken
Cons
 Intensief
 Ongestructureerd
 Weinig empirie
 Seksistisch
 Tijdsgebonden
 Gevaar objectiviteit (alles heeft seksuele grond)
 Sampling bias
 Negatief mensbeeld

Nog steeds actuele concepten/begrippen/ideeën
 Onderbewustzijn grote rol in het leven
 Conflicten (tussen motivatie, gedachten, emoties, etc.)
 Kindertijd belangrijk voor de ontwikkeling van persoonlijkheid
 Zelfbeeld beïnvloedt onze interacties