Samenvatting organisatiekunde, leerjaar 2
Hoofdstuk 1
Organisatie
De organisatiekunde of organisatieleer bestudeert organisaties, het gedrag dat zij vertonen
en zoekt naar antwoorden op de vraag hoe de prestaties van organisaties beïnvloed kunnen
worden. Een organisatie is een samenwerkingsverband van mensen en middelen om een
bepaald doel te bereiken.
De volgende elementen zijn voldoende om te kunnen spreken van een organisatie:
- Mensen;
- Middelen;
- Samenwerken;
- Doel.
Dienst
Een dienst is een onaantastbaar product of een niet-fysiek goed. Dienstverleners maken
geen dingen, maar stellen kennis, vaardigheden en tijd ter beschikking om daarmee hun
afnemers te bedienen.
Organisatiekundig bezien wordt het leveren van een dienst door een dienstverlener in het
algemeen wel beschreven als: het bieden van toegang tot een bundel competenties en
capaciteiten.
Tuchtrecht
Dat is een deel van het publiekrecht, dat aan een bepaalde groep beroepsbeoefenaren de
bevoegdheid geeft om toezicht uit te oefenen op de behoorlijke uitoefening van hun taak
door leden van de beroepsgroep.
Juridische diensten
Hieronder wordt verstaan alleen diensten die hoogwaardige juridische expertise vereisen en
die alleen geleverd kunnen worden door juristen: personen met een juridische opleiding op
hbo-niveau of hoger.
Complexe juridische diensten
Dit zijn vooral in de vakken als politieagent, die toch kennis moet hebben van het recht,
maar het niet zijn gehele vakgebied omvat.
Bedrijven
In de organisatiekunde spreken we van een bedrijf als een organisatie producten en/of
diensten voortbrengt om te voorzien in een maatschappelijke behoefte. Het leveren van
deze producten of diensten gebeuren op commerciële of niet-commerciële basis.
Rechtsvorm
Overheidsorganisaties vormen een bijzondere categorie rechtsvormen. Zij worden vaak met
een specifiek doel opgericht, waarbij ze nauwkeurig omschreven taken, bevoegdheden en
verantwoordelijkheden krijgen toebedeeld. Een rechtsvorm kun je zien als een middel om de
1
, doelen van de organisatie te helpen bereiken. Als organisatie moet je dan ook nauwkeurig
kiezen een wat voor een vorm je het giet.
Semi-overheidsorganisaties
Dit zijn organisaties die een private rechtsvorm hebben, maar publieke belangen dienen.
Denk hierbij aan het Juridisch Loket, het verleent met ongeveer 300 juristen
eerstelijnsrechtshulp aan burgers.
Profit organisaties
Onder private organisaties kun je onderscheid maken in winstgevend of niet-winstgevende
organisaties. Profit betekent winstgevend. Bij een non-profit organisatie heeft de organisatie
geen winstoogmerk. Een belangrijke non-profit organisatie is de belangenorganisatie. Dit
type is gericht op het behartigen van belangen.
Juridische organisaties: organisaties met juridische dienstverlening als kernactiviteit
Niet-juridische organisaties: organisaties met andere kernactiviteiten.
Rechtsbijstand verlenen of geschillen beslechten
Binnen juridische organisaties valt ook nog onderscheid te maken tussen organisaties die
rechtsbijstand verlenen of juridisch advies verzorgen en organisaties die een
geschilbeslechtende functie hebben. Rechtsbijstandsverzekeraars, gerechtsdeurwaarders,
advocatenkantoren, notariskantoren, en kantoren gericht op fiscaal juridisch advies zijn
voorbeelden van de eerste categorie. Rechtbanken, gerechtshoven, arbitrage-instituten en
geschillencommissies zijn voorbeelden van de tweede categorie.
Rechtspraktijk = alle juridische organisaties, gecombineerd met alle juridische functies in
niet-juridische organisaties noemen we samen in Nederland rechtspraktijk.
Legal management(wetenschap): organisatiekunde, toegepast op het functioneren van
juridisch professionals en juridische organisaties.
Het INK-model
Een model dat in de Nederlandse praktijk veel wordt gebruikt is het INK-model. Het model
laat de samenhang zien tussen de inspanningen en eigenschappen van een organisatie en de
resultaten van deze organisatie.
De linkerkant toont alle belangrijke
aspecten van een organisatie die nodig
zijn om resultaten te bereiken:
leiderschap etc. De rechterkant laat zien
dat het, om een genuanceerd beeld te
krijgen van het ‘succes’ van een
organisatie, goed is om alle groepen in
acht te nemen die bij de organisatie een
duidelijk belang hebben.
2
, 7s-model
Ook dit model toont de wisselwerking tussen verschillende belangrijke aspecten van een
organisatie. De 7 woorden zijn allemaal belangrijke aspecten binnen een organisatie. Die 7
woorden zijn hard en zacht, sommige zijn harde eigenschappen zoals structuur en andere
zijn meer zacht zoals de skills van medewerkers.
- Het doel van het model is om te laten zien dat deze zeven elementen nauw met
elkaar samenhangen en het model wil zeggen dat er evenwicht en samenhang
nodig is tussen de 7 verschillende aspecten.
- Dat betekent als je wil kijken naar de skills van de medewerkers dat je ook naar
de rest moet kijken naar hoe een organisatie in elkaar zit en wat voorn skills
daarbij passen.
- Alle elementen hebben weer impact op andere elementen.
3
Hoofdstuk 1
Organisatie
De organisatiekunde of organisatieleer bestudeert organisaties, het gedrag dat zij vertonen
en zoekt naar antwoorden op de vraag hoe de prestaties van organisaties beïnvloed kunnen
worden. Een organisatie is een samenwerkingsverband van mensen en middelen om een
bepaald doel te bereiken.
De volgende elementen zijn voldoende om te kunnen spreken van een organisatie:
- Mensen;
- Middelen;
- Samenwerken;
- Doel.
Dienst
Een dienst is een onaantastbaar product of een niet-fysiek goed. Dienstverleners maken
geen dingen, maar stellen kennis, vaardigheden en tijd ter beschikking om daarmee hun
afnemers te bedienen.
Organisatiekundig bezien wordt het leveren van een dienst door een dienstverlener in het
algemeen wel beschreven als: het bieden van toegang tot een bundel competenties en
capaciteiten.
Tuchtrecht
Dat is een deel van het publiekrecht, dat aan een bepaalde groep beroepsbeoefenaren de
bevoegdheid geeft om toezicht uit te oefenen op de behoorlijke uitoefening van hun taak
door leden van de beroepsgroep.
Juridische diensten
Hieronder wordt verstaan alleen diensten die hoogwaardige juridische expertise vereisen en
die alleen geleverd kunnen worden door juristen: personen met een juridische opleiding op
hbo-niveau of hoger.
Complexe juridische diensten
Dit zijn vooral in de vakken als politieagent, die toch kennis moet hebben van het recht,
maar het niet zijn gehele vakgebied omvat.
Bedrijven
In de organisatiekunde spreken we van een bedrijf als een organisatie producten en/of
diensten voortbrengt om te voorzien in een maatschappelijke behoefte. Het leveren van
deze producten of diensten gebeuren op commerciële of niet-commerciële basis.
Rechtsvorm
Overheidsorganisaties vormen een bijzondere categorie rechtsvormen. Zij worden vaak met
een specifiek doel opgericht, waarbij ze nauwkeurig omschreven taken, bevoegdheden en
verantwoordelijkheden krijgen toebedeeld. Een rechtsvorm kun je zien als een middel om de
1
, doelen van de organisatie te helpen bereiken. Als organisatie moet je dan ook nauwkeurig
kiezen een wat voor een vorm je het giet.
Semi-overheidsorganisaties
Dit zijn organisaties die een private rechtsvorm hebben, maar publieke belangen dienen.
Denk hierbij aan het Juridisch Loket, het verleent met ongeveer 300 juristen
eerstelijnsrechtshulp aan burgers.
Profit organisaties
Onder private organisaties kun je onderscheid maken in winstgevend of niet-winstgevende
organisaties. Profit betekent winstgevend. Bij een non-profit organisatie heeft de organisatie
geen winstoogmerk. Een belangrijke non-profit organisatie is de belangenorganisatie. Dit
type is gericht op het behartigen van belangen.
Juridische organisaties: organisaties met juridische dienstverlening als kernactiviteit
Niet-juridische organisaties: organisaties met andere kernactiviteiten.
Rechtsbijstand verlenen of geschillen beslechten
Binnen juridische organisaties valt ook nog onderscheid te maken tussen organisaties die
rechtsbijstand verlenen of juridisch advies verzorgen en organisaties die een
geschilbeslechtende functie hebben. Rechtsbijstandsverzekeraars, gerechtsdeurwaarders,
advocatenkantoren, notariskantoren, en kantoren gericht op fiscaal juridisch advies zijn
voorbeelden van de eerste categorie. Rechtbanken, gerechtshoven, arbitrage-instituten en
geschillencommissies zijn voorbeelden van de tweede categorie.
Rechtspraktijk = alle juridische organisaties, gecombineerd met alle juridische functies in
niet-juridische organisaties noemen we samen in Nederland rechtspraktijk.
Legal management(wetenschap): organisatiekunde, toegepast op het functioneren van
juridisch professionals en juridische organisaties.
Het INK-model
Een model dat in de Nederlandse praktijk veel wordt gebruikt is het INK-model. Het model
laat de samenhang zien tussen de inspanningen en eigenschappen van een organisatie en de
resultaten van deze organisatie.
De linkerkant toont alle belangrijke
aspecten van een organisatie die nodig
zijn om resultaten te bereiken:
leiderschap etc. De rechterkant laat zien
dat het, om een genuanceerd beeld te
krijgen van het ‘succes’ van een
organisatie, goed is om alle groepen in
acht te nemen die bij de organisatie een
duidelijk belang hebben.
2
, 7s-model
Ook dit model toont de wisselwerking tussen verschillende belangrijke aspecten van een
organisatie. De 7 woorden zijn allemaal belangrijke aspecten binnen een organisatie. Die 7
woorden zijn hard en zacht, sommige zijn harde eigenschappen zoals structuur en andere
zijn meer zacht zoals de skills van medewerkers.
- Het doel van het model is om te laten zien dat deze zeven elementen nauw met
elkaar samenhangen en het model wil zeggen dat er evenwicht en samenhang
nodig is tussen de 7 verschillende aspecten.
- Dat betekent als je wil kijken naar de skills van de medewerkers dat je ook naar
de rest moet kijken naar hoe een organisatie in elkaar zit en wat voorn skills
daarbij passen.
- Alle elementen hebben weer impact op andere elementen.
3
