BELEIDSWETENSCHAP
2024-2025
,
,Inhoudsopgave
Deel 0: Introductie ........................................................................................................................... 5
Deel I: Inleiding en definiëring:.......................................................................................................... 7
Hoofdstuk 1: wat is beleid(swetenschap)? .................................................................................... 7
1.1 Geschiedenis van het woord beleid. .................................................................................... 7
1.2 De nood aan overheidsbeleid .............................................................................................. 8
1.3 Wat is beleid? ................................................................................................................... 13
1.4 Geschiedenis van beleidswetenschap ............................................................................... 16
1.5 Wat is beleidswetenschap?............................................................................................... 17
Voorbeeld van een examenvraag ........................................................................................ 18
DEEL II: De elementaire onderdelen/bouwstenen voor beleidsanalyse ..............................................19
De beleidsanalyse-driehoek: .................................................................................................. 19
Hoofdstuk 2: De beleidsinhoud ................................................................................................... 21
2.1 Typologie van problemen .................................................................................................. 21
2.2 Onderdelen van beleid...................................................................................................... 22
2.2.1 Beleidsdoeleinden: ................................................................................................... 22
2.2.2 Beleidsmiddelen of instrumenten .............................................................................. 23
2.2.3 Tijdskeuzes of timing ................................................................................................. 24
2.3 structuur van het beleid .................................................................................................... 24
Voorbeeld van een examenvraag ........................................................................................ 25
Hoofdstuk 3: de beleidscontext .................................................................................................. 27
3.1 Een voorbeeld: de dioxinecrisis ......................................................................................... 27
3.2 Algemeen kader ............................................................................................................... 27
3.3 De meervoudige context van Beleid ................................................................................... 27
3.3.1 Geografische context................................................................................................. 27
3.3.2 Sociaal culturele context ........................................................................................... 28
3.3.3 Economische context ................................................................................................ 28
3.3.4 Technologische context ............................................................................................. 28
3.3.5 juridische context!!! ................................................................................................... 29
3.3.6 Historische context!!! ................................................................................................ 29
3.3.7 Politieke context ........................................................................................................ 29
3.3.8 Situationele context .................................................................................................. 29
3.4 overzicht .......................................................................................................................... 30
Voorbeeld van een examenvraag ........................................................................................ 30
Hoofdstuk 4: Beleidsactoren ...................................................................................................... 31
4.1 Definitie van een beleidsactor ........................................................................................... 31
4.2 Individuele en samengestelde actoren .............................................................................. 32
4.2.1 verzameling actoren (actor aggregates) ...................................................................... 32
4.2.2 Samengestelde actoren (composite actors) ................................................................ 33
4.3 Belangrijke actoren in het beleidsproces ........................................................................... 35
4.3.1 Burgers ..................................................................................................................... 35
4.3.2 Wetgevende en uitvoerende macht ............................................................................ 36
4.3.3 Politieke partijen ....................................................................................................... 36
4.3.4 Pressiegroepen ......................................................................................................... 36
4.3.5 Massamedia ............................................................................................................. 37
4.3.6 Bureaucratie ............................................................................................................. 37
4.3.7 Externe adviseurs ...................................................................................................... 38
4.4 Beleidsarena’s !!! .............................................................................................................. 38
4.4.1 Constellaties van actoren (Game theory) .................................................................... 39
4.4.2 Bekende constellaties: Prisoners dilemma ................................................................. 40
4.4.3 Actorconstellaties en de realiteit ................................................................................ 43
4.4.4 Wijze van interactie ................................................................................................... 43
Voorbeeld van een examenvraag ........................................................................................ 43
Hoofdstuk 5: Het beleidsproces .................................................................................................. 45
5.1 Definitie en onderdelen van het beleidsproces................................................................... 45
1
, 5.2 Fase 1: Agendasetting....................................................................................................... 46
5.1.2 Inleiding en definitie .................................................................................................. 46
5.2.2 Vier modellen van agendasetting................................................................................ 46
5.2.3 Het kloofmodel ......................................................................................................... 46
5.2.4 Het barrièremodel ..................................................................................................... 47
5.2.5 Het stromenmodel .................................................................................................... 48
5.2.6 Het relatieve-aandacht model.................................................................................... 49
5.2.7 Toepassing van de vier modellen ................................................................................ 50
Voorbeeld examenvraag ..................................................................................................... 50
5.2.8 Einde van de agendasetting ....................................................................................... 50
5.3 Fase 2: Beleidsvoorbereiding: het ontwerpen van beleid (snel)............................................ 51
5.3.1 Vormen van voorbereiding ......................................................................................... 51
5.3.2 Maatstaven voor een goed ontwerp ........................................................................ 51
5.3.3 Acht stappen in het ontwerpproces ............................................................................ 52
5.3.3 De politieke omgeving van het ontwerpproces ........................................................ 53
5.4 Fase 3: Beleidsbepaling (snel) .................................................................................... 53
5.4.3 inleiding en definitie................................................................................................... 53
5.4.2 Wie? Gezagdragers en hoofdrolspelers................................................................... 53
5.4.3 Hoe? Het beslissen ............................................................................................... 53
5.5 Fase 4: De uitvoering van overheidsbeleid (snel) ................................................................ 53
5.6 Fase 5: De naleving en handhaving van beleid (snel) ........................................................... 53
5.8 Besluit (snel) .................................................................................................................... 54
Voorbeeld van een examenvraag ........................................................................................ 54
Deel III: Theoretische perspectieven op beleid .................................................................................55
Theoretische modellen in de beleidswetenschap ................................................................ 55
Hoofdstuk 6: Normatieve theorieën ............................................................................................ 57
6.1 Inleiding ........................................................................................................................... 57
6.2 Rational choice theory ...................................................................................................... 57
6.2.1 Rational choice theory: Inleiding ................................................................................ 57
6.2.2 Rational choice theory: Game theory.......................................................................... 59
6.2.3 Rational choice theory: Principal agent theory ............................................................ 60
6.2.4 Rational choice theory: evaluatie ............................................................................... 61
6.3 Public choice theory!!! ...................................................................................................... 61
6.3.1 Public choice theory: inleiding ................................................................................... 61
6.3.2 Public choice theory: elementen ................................................................................ 62
6.3.3 Public choice theory: oplossingen .............................................................................. 63
6.3.4 Public choice theory: evaluatie .................................................................................. 63
Voorbeeld van een examenvraag ........................................................................................ 63
Hoofdstuk 7: Descriptieve/beschrijvende benaderingen .............................................................. 65
7.1 Inleiding: van normatief naar descriptief ............................................................................ 65
7.2 Bounded rationality .......................................................................................................... 66
7.2.1 Bounded rationality: startpunt.................................................................................... 66
7.2.2 Substantial en procedural rationality .......................................................................... 66
7.2.3 Satisfycing search ..................................................................................................... 67
7.2.4 Beperkingen van de rationaliteit ................................................................................. 67
7.2.5 Toepassingen ............................................................................................................ 68
7.2.6 Kritiek ....................................................................................................................... 69
7.3 Prospect theory ................................................................................................................ 69
7.3.1 Prospect theory: beslissen in onzekere situaties ......................................................... 69
7.3.2 Expected utility theory ............................................................................................... 69
7.3.3 Aanleiding prospect theory ........................................................................................ 70
7.3.4 Prospect theory ......................................................................................................... 71
7.3.5 Toepassingen ............................................................................................................ 72
7.3.6 Kritiek ....................................................................................................................... 72
7.4 Heuristieken .................................................................................................................... 72
7.4.1 Snel beslissen ........................................................................................................... 72
2
, 7.4.2 Soorten heuristieken ............................................................................................. 73
Voorbeeld van een examenvraag ........................................................................................ 74
Hoofdstuk 8: Bestuurskundige benaderingen .............................................................................. 75
8.1 Inleiding: bijdrage van de bestuurskunde ........................................................................... 75
8.2 Incrementalisme of ‘muddling through’ ............................................................................. 75
8.2.1 Theorie van het incrementalisme ............................................................................... 75
8.2.2 Toepassing van het incrementalisme in het beleidsonderzoek ..................................... 76
8.2.3 Kritiek op het incrementalism .................................................................................... 77
8.3 Mixed scanning ................................................................................................................ 77
8.3.1 Theorie van mixed scanning ....................................................................................... 77
8.3.2 Toepassing van mixed scanning.................................................................................. 79
8.4 Garbage can..................................................................................................................... 80
8.4.1 Theorie van de garbage can-benadering/besluitvorming .............................................. 80
8.4.2 Toepassing van de garbage can-benadering ................................................................ 81
8.4.3 Kritiek op de garbage can-benadering ......................................................................... 81
Voorbeeld van een examenvraag ........................................................................................ 82
Hoofdstuk 9: Politieke theorieën ................................................................................................. 83
9.1 Inleiding: een brede waaier ............................................................................................... 83
9.2 Het politieke arenamodel .................................................................................................. 83
9.3 Essence of decision .......................................................................................................... 84
9.3.1 Inleiding .................................................................................................................... 84
9.3.2 Model 1: Rational Actor Model ................................................................................... 84
9.3.3 Model 2: Organizational Behavior Model ..................................................................... 85
9.3.4 Model 3: Governmental Politics Model ....................................................................... 86
9.3.5 Evaluatie ................................................................................................................... 86
9.4 Nieuw institutionalisme .................................................................................................... 87
9.4.1 Inleiding .................................................................................................................... 87
9.4.2 Wat zijn instituties? ................................................................................................... 87
9.4.3 Guy Peters ................................................................................................................ 88
9.4.4 Anton Hemerijck ....................................................................................................... 88
9.4.5 Evaluatie ................................................................................................................... 89
9.5 Netwerktheorieën............................................................................................................. 89
9.5.1 Inleiding .................................................................................................................... 89
9.5.2 Definities en centrale concepten ................................................................................ 90
9.5.3 ‘From government to governance’ .............................................................................. 90
9.5.4 Gedrag en relaties binnen netwerken.......................................................................... 91
9.6 Poliheuristic theory!!! ....................................................................................................... 91
Voorbeeld van een examenvraag ........................................................................................ 92
Examen info ............................................................................................................................... 93
Gastles ...................................................................................................................................... 95
Overzicht: .............................................................................................................................. 95
Inleiding ............................................................................................................................ 95
1. Evidence in policy .......................................................................................................... 95
2. The scuby project ........................................................................................................... 98
3. Theory-based evaluation ................................................................................................ 98
4. Close............................................................................................................................. 98
3
,4
,Deel 0: Introductie
Les 1: 3 oktober 2024
2 grote doelen:
• Theoretische kennis en inzichten in beleid
• Toepassen in opdracht
Info:
Geen handboek, teksten op BB à teksten te kennen voor examen
Hoorcolleges als 3 uur ingepland maar geeft ze op 2 uur.
8-tal hoorcolleges
Opdracht:
25% of 5 van de 20 punten, groepsopdracht, 28 oktober toegelicht, dag erna inschrijven
op BB, deadline vlak voor kerstmis. 4-tal personen
Examen
Schriftelijk, gesloten boek
• 5 punten: 5 kennisvragen, definitie elks op 1 punt. Niet veel uitleg.
bv is dit een indirecte of directe beleidsinstrument, waarom?
• 10 punten: inzicht vragen 1 kleinere en 2 grotere vragen.
Belangrijke woorden en begrippen onderstrepen in de vraag.
Planning:
Zie op bb
Week 4 – 18 oktober geen les
3 delen in het vak
Derde deel: meerderheid van de stof
Tweede deel: gaat over opdracht
DUS examen en 5 begrippen etc zullen vooral uit deel 3 komen ook paar uit andere maar
deel 3 is the key
Verloop van de delen en thema’s
5
,6
,Deel I: Inleiding en definiëring:
Hoofdstuk 1: wat is beleid(swetenschap)?
1.1 Geschiedenis van het woord beleid.
Etymologie van het woord ‘beleid’:
• Beleid < Middeleeuws Nederlanse werkwoord ‘beleiden’
• Beleiden = doen gaan, aanvoeren
• Beleider = iemand die doet gaan, aanvoerder, iemand die den stoot aan iets
geeft, aanstoker
Beleid heeft een zeer brede betekenis:
• Regering
• Manier van doen, wijze van omgang met personen
• Beheer van zaken, bevelvoering
• Prudentie, bedachtzaamheid
Beleider = aanvoerder
Beleid = bedachtzaam iets doen
Beleid veel meer zien verschijnen?
19de eeuw betekenis versmald tot prudentie
20ste eeuw: heropleving en succes van ‘beleid’
Heropleving:
● Contrast met ‘politiek’
● Politiek = ‘handelswijze van een staatsman’
= tweeslachtig: goede – slechte staatslieden
● Gevoelswaarde
- Beleid: zakelijkheid, deskundigheid, objectiviteit, consensus
- Politiek: controverse, partijdigheid, manipulatie, opportunisme
2 trends:
1) Waarom heropleving?
Waarom woord beleid nodig?
Wat is het verschil als hij vraagt loonpolitiek of loonbeleid à antwoord in de klas:
politiek meer ideologie, beleid meer gestructureerd
Politiek = handelswijze van de staatsman, ideologisch want kan betrouwbaar zijn
maar ook geslepen of opportunistisch
Beleid = neutraler
ð Gevoelsverschil tussen de 2 woorden die min of meer hetzelfde betekenen
Nood aan begrip beleid want het andere heeft een andere connotatie
7
, Succes door 2 evoluties
● Evolutie van nomocratie naar teleocratie
- Liberale rechtsstaat: regeren door wetten
- Sociale verzorgingsstaat: regeren door doelstellingen
● Paradox van de moderne samenleving
- Gegeneraliseerde verafhankelijking
- Sociale atomisering
Ruimte voor overheid als ‘beleider’ van de samenleving
2) Waarom is het zo een succes/zoveel gebruikt?
à 2 opties:
A) Van nomocratie naar teleocratie
Nomocratie = liberale, grenzen afbakenen
Teleocratie = soc verozrgingstaat waae er doelen zijn , je wil dingen veranderen in
de SL, niet meer voldoende enkel grenzen afbakenen
à Van grenzen afbakenen -> naar iets waardat je ergens naartoe mee wil gaan
DAN heb je beleid nodig, er is een bestuur nodig
B) Paradox van de moderne samenleving
1. Sociale atomisering
= Gemeenschapszin verdwijnt, bowling alone, verdwijnen van de sociale
lijn
2. Gegeneraliseerde verafhankelijking
= Veel meer regels nodig om ons op te letten
1.2 De nood aan overheidsbeleid
Sturing door de overheid:
● Maatschappelijk verkeer op vreedzame en voorspelbare manier laten verlopen
● Maatschappelijke veranderingen teweegbrengen: “De overheid moet iets doen”
Vb. arbeidsomstandigheden (begin 20ste eeuw)
vrouwenemancipatie (jaren ’60)
klimaatverandering
Alternatieve sturingsvormen:
1. Maatschappelijke zelfsturing
● Organisaties kunnen maatschappelijke ontwikkelingen beïnvloeden
● Vrijwillig en op basis van rationele argumenten
● Geen wettelijke taak, wél cruciale hulpbronnen
=> Bovens et al. (2007): MZ betekent dat groeperingen zonder
tussenkomst van de overheid waarden uitdragen, problemen oplossen of
kansen benutten, veelal door het gezamenlijk opstellen en/of uitvoeren
en/of handhaven van regels of afspraken (indien nodig binnen een wettelijk
kader)
Vb Ontstaan van ziekenhuizen
We moeten gestuurd worden
8
2024-2025
,
,Inhoudsopgave
Deel 0: Introductie ........................................................................................................................... 5
Deel I: Inleiding en definiëring:.......................................................................................................... 7
Hoofdstuk 1: wat is beleid(swetenschap)? .................................................................................... 7
1.1 Geschiedenis van het woord beleid. .................................................................................... 7
1.2 De nood aan overheidsbeleid .............................................................................................. 8
1.3 Wat is beleid? ................................................................................................................... 13
1.4 Geschiedenis van beleidswetenschap ............................................................................... 16
1.5 Wat is beleidswetenschap?............................................................................................... 17
Voorbeeld van een examenvraag ........................................................................................ 18
DEEL II: De elementaire onderdelen/bouwstenen voor beleidsanalyse ..............................................19
De beleidsanalyse-driehoek: .................................................................................................. 19
Hoofdstuk 2: De beleidsinhoud ................................................................................................... 21
2.1 Typologie van problemen .................................................................................................. 21
2.2 Onderdelen van beleid...................................................................................................... 22
2.2.1 Beleidsdoeleinden: ................................................................................................... 22
2.2.2 Beleidsmiddelen of instrumenten .............................................................................. 23
2.2.3 Tijdskeuzes of timing ................................................................................................. 24
2.3 structuur van het beleid .................................................................................................... 24
Voorbeeld van een examenvraag ........................................................................................ 25
Hoofdstuk 3: de beleidscontext .................................................................................................. 27
3.1 Een voorbeeld: de dioxinecrisis ......................................................................................... 27
3.2 Algemeen kader ............................................................................................................... 27
3.3 De meervoudige context van Beleid ................................................................................... 27
3.3.1 Geografische context................................................................................................. 27
3.3.2 Sociaal culturele context ........................................................................................... 28
3.3.3 Economische context ................................................................................................ 28
3.3.4 Technologische context ............................................................................................. 28
3.3.5 juridische context!!! ................................................................................................... 29
3.3.6 Historische context!!! ................................................................................................ 29
3.3.7 Politieke context ........................................................................................................ 29
3.3.8 Situationele context .................................................................................................. 29
3.4 overzicht .......................................................................................................................... 30
Voorbeeld van een examenvraag ........................................................................................ 30
Hoofdstuk 4: Beleidsactoren ...................................................................................................... 31
4.1 Definitie van een beleidsactor ........................................................................................... 31
4.2 Individuele en samengestelde actoren .............................................................................. 32
4.2.1 verzameling actoren (actor aggregates) ...................................................................... 32
4.2.2 Samengestelde actoren (composite actors) ................................................................ 33
4.3 Belangrijke actoren in het beleidsproces ........................................................................... 35
4.3.1 Burgers ..................................................................................................................... 35
4.3.2 Wetgevende en uitvoerende macht ............................................................................ 36
4.3.3 Politieke partijen ....................................................................................................... 36
4.3.4 Pressiegroepen ......................................................................................................... 36
4.3.5 Massamedia ............................................................................................................. 37
4.3.6 Bureaucratie ............................................................................................................. 37
4.3.7 Externe adviseurs ...................................................................................................... 38
4.4 Beleidsarena’s !!! .............................................................................................................. 38
4.4.1 Constellaties van actoren (Game theory) .................................................................... 39
4.4.2 Bekende constellaties: Prisoners dilemma ................................................................. 40
4.4.3 Actorconstellaties en de realiteit ................................................................................ 43
4.4.4 Wijze van interactie ................................................................................................... 43
Voorbeeld van een examenvraag ........................................................................................ 43
Hoofdstuk 5: Het beleidsproces .................................................................................................. 45
5.1 Definitie en onderdelen van het beleidsproces................................................................... 45
1
, 5.2 Fase 1: Agendasetting....................................................................................................... 46
5.1.2 Inleiding en definitie .................................................................................................. 46
5.2.2 Vier modellen van agendasetting................................................................................ 46
5.2.3 Het kloofmodel ......................................................................................................... 46
5.2.4 Het barrièremodel ..................................................................................................... 47
5.2.5 Het stromenmodel .................................................................................................... 48
5.2.6 Het relatieve-aandacht model.................................................................................... 49
5.2.7 Toepassing van de vier modellen ................................................................................ 50
Voorbeeld examenvraag ..................................................................................................... 50
5.2.8 Einde van de agendasetting ....................................................................................... 50
5.3 Fase 2: Beleidsvoorbereiding: het ontwerpen van beleid (snel)............................................ 51
5.3.1 Vormen van voorbereiding ......................................................................................... 51
5.3.2 Maatstaven voor een goed ontwerp ........................................................................ 51
5.3.3 Acht stappen in het ontwerpproces ............................................................................ 52
5.3.3 De politieke omgeving van het ontwerpproces ........................................................ 53
5.4 Fase 3: Beleidsbepaling (snel) .................................................................................... 53
5.4.3 inleiding en definitie................................................................................................... 53
5.4.2 Wie? Gezagdragers en hoofdrolspelers................................................................... 53
5.4.3 Hoe? Het beslissen ............................................................................................... 53
5.5 Fase 4: De uitvoering van overheidsbeleid (snel) ................................................................ 53
5.6 Fase 5: De naleving en handhaving van beleid (snel) ........................................................... 53
5.8 Besluit (snel) .................................................................................................................... 54
Voorbeeld van een examenvraag ........................................................................................ 54
Deel III: Theoretische perspectieven op beleid .................................................................................55
Theoretische modellen in de beleidswetenschap ................................................................ 55
Hoofdstuk 6: Normatieve theorieën ............................................................................................ 57
6.1 Inleiding ........................................................................................................................... 57
6.2 Rational choice theory ...................................................................................................... 57
6.2.1 Rational choice theory: Inleiding ................................................................................ 57
6.2.2 Rational choice theory: Game theory.......................................................................... 59
6.2.3 Rational choice theory: Principal agent theory ............................................................ 60
6.2.4 Rational choice theory: evaluatie ............................................................................... 61
6.3 Public choice theory!!! ...................................................................................................... 61
6.3.1 Public choice theory: inleiding ................................................................................... 61
6.3.2 Public choice theory: elementen ................................................................................ 62
6.3.3 Public choice theory: oplossingen .............................................................................. 63
6.3.4 Public choice theory: evaluatie .................................................................................. 63
Voorbeeld van een examenvraag ........................................................................................ 63
Hoofdstuk 7: Descriptieve/beschrijvende benaderingen .............................................................. 65
7.1 Inleiding: van normatief naar descriptief ............................................................................ 65
7.2 Bounded rationality .......................................................................................................... 66
7.2.1 Bounded rationality: startpunt.................................................................................... 66
7.2.2 Substantial en procedural rationality .......................................................................... 66
7.2.3 Satisfycing search ..................................................................................................... 67
7.2.4 Beperkingen van de rationaliteit ................................................................................. 67
7.2.5 Toepassingen ............................................................................................................ 68
7.2.6 Kritiek ....................................................................................................................... 69
7.3 Prospect theory ................................................................................................................ 69
7.3.1 Prospect theory: beslissen in onzekere situaties ......................................................... 69
7.3.2 Expected utility theory ............................................................................................... 69
7.3.3 Aanleiding prospect theory ........................................................................................ 70
7.3.4 Prospect theory ......................................................................................................... 71
7.3.5 Toepassingen ............................................................................................................ 72
7.3.6 Kritiek ....................................................................................................................... 72
7.4 Heuristieken .................................................................................................................... 72
7.4.1 Snel beslissen ........................................................................................................... 72
2
, 7.4.2 Soorten heuristieken ............................................................................................. 73
Voorbeeld van een examenvraag ........................................................................................ 74
Hoofdstuk 8: Bestuurskundige benaderingen .............................................................................. 75
8.1 Inleiding: bijdrage van de bestuurskunde ........................................................................... 75
8.2 Incrementalisme of ‘muddling through’ ............................................................................. 75
8.2.1 Theorie van het incrementalisme ............................................................................... 75
8.2.2 Toepassing van het incrementalisme in het beleidsonderzoek ..................................... 76
8.2.3 Kritiek op het incrementalism .................................................................................... 77
8.3 Mixed scanning ................................................................................................................ 77
8.3.1 Theorie van mixed scanning ....................................................................................... 77
8.3.2 Toepassing van mixed scanning.................................................................................. 79
8.4 Garbage can..................................................................................................................... 80
8.4.1 Theorie van de garbage can-benadering/besluitvorming .............................................. 80
8.4.2 Toepassing van de garbage can-benadering ................................................................ 81
8.4.3 Kritiek op de garbage can-benadering ......................................................................... 81
Voorbeeld van een examenvraag ........................................................................................ 82
Hoofdstuk 9: Politieke theorieën ................................................................................................. 83
9.1 Inleiding: een brede waaier ............................................................................................... 83
9.2 Het politieke arenamodel .................................................................................................. 83
9.3 Essence of decision .......................................................................................................... 84
9.3.1 Inleiding .................................................................................................................... 84
9.3.2 Model 1: Rational Actor Model ................................................................................... 84
9.3.3 Model 2: Organizational Behavior Model ..................................................................... 85
9.3.4 Model 3: Governmental Politics Model ....................................................................... 86
9.3.5 Evaluatie ................................................................................................................... 86
9.4 Nieuw institutionalisme .................................................................................................... 87
9.4.1 Inleiding .................................................................................................................... 87
9.4.2 Wat zijn instituties? ................................................................................................... 87
9.4.3 Guy Peters ................................................................................................................ 88
9.4.4 Anton Hemerijck ....................................................................................................... 88
9.4.5 Evaluatie ................................................................................................................... 89
9.5 Netwerktheorieën............................................................................................................. 89
9.5.1 Inleiding .................................................................................................................... 89
9.5.2 Definities en centrale concepten ................................................................................ 90
9.5.3 ‘From government to governance’ .............................................................................. 90
9.5.4 Gedrag en relaties binnen netwerken.......................................................................... 91
9.6 Poliheuristic theory!!! ....................................................................................................... 91
Voorbeeld van een examenvraag ........................................................................................ 92
Examen info ............................................................................................................................... 93
Gastles ...................................................................................................................................... 95
Overzicht: .............................................................................................................................. 95
Inleiding ............................................................................................................................ 95
1. Evidence in policy .......................................................................................................... 95
2. The scuby project ........................................................................................................... 98
3. Theory-based evaluation ................................................................................................ 98
4. Close............................................................................................................................. 98
3
,4
,Deel 0: Introductie
Les 1: 3 oktober 2024
2 grote doelen:
• Theoretische kennis en inzichten in beleid
• Toepassen in opdracht
Info:
Geen handboek, teksten op BB à teksten te kennen voor examen
Hoorcolleges als 3 uur ingepland maar geeft ze op 2 uur.
8-tal hoorcolleges
Opdracht:
25% of 5 van de 20 punten, groepsopdracht, 28 oktober toegelicht, dag erna inschrijven
op BB, deadline vlak voor kerstmis. 4-tal personen
Examen
Schriftelijk, gesloten boek
• 5 punten: 5 kennisvragen, definitie elks op 1 punt. Niet veel uitleg.
bv is dit een indirecte of directe beleidsinstrument, waarom?
• 10 punten: inzicht vragen 1 kleinere en 2 grotere vragen.
Belangrijke woorden en begrippen onderstrepen in de vraag.
Planning:
Zie op bb
Week 4 – 18 oktober geen les
3 delen in het vak
Derde deel: meerderheid van de stof
Tweede deel: gaat over opdracht
DUS examen en 5 begrippen etc zullen vooral uit deel 3 komen ook paar uit andere maar
deel 3 is the key
Verloop van de delen en thema’s
5
,6
,Deel I: Inleiding en definiëring:
Hoofdstuk 1: wat is beleid(swetenschap)?
1.1 Geschiedenis van het woord beleid.
Etymologie van het woord ‘beleid’:
• Beleid < Middeleeuws Nederlanse werkwoord ‘beleiden’
• Beleiden = doen gaan, aanvoeren
• Beleider = iemand die doet gaan, aanvoerder, iemand die den stoot aan iets
geeft, aanstoker
Beleid heeft een zeer brede betekenis:
• Regering
• Manier van doen, wijze van omgang met personen
• Beheer van zaken, bevelvoering
• Prudentie, bedachtzaamheid
Beleider = aanvoerder
Beleid = bedachtzaam iets doen
Beleid veel meer zien verschijnen?
19de eeuw betekenis versmald tot prudentie
20ste eeuw: heropleving en succes van ‘beleid’
Heropleving:
● Contrast met ‘politiek’
● Politiek = ‘handelswijze van een staatsman’
= tweeslachtig: goede – slechte staatslieden
● Gevoelswaarde
- Beleid: zakelijkheid, deskundigheid, objectiviteit, consensus
- Politiek: controverse, partijdigheid, manipulatie, opportunisme
2 trends:
1) Waarom heropleving?
Waarom woord beleid nodig?
Wat is het verschil als hij vraagt loonpolitiek of loonbeleid à antwoord in de klas:
politiek meer ideologie, beleid meer gestructureerd
Politiek = handelswijze van de staatsman, ideologisch want kan betrouwbaar zijn
maar ook geslepen of opportunistisch
Beleid = neutraler
ð Gevoelsverschil tussen de 2 woorden die min of meer hetzelfde betekenen
Nood aan begrip beleid want het andere heeft een andere connotatie
7
, Succes door 2 evoluties
● Evolutie van nomocratie naar teleocratie
- Liberale rechtsstaat: regeren door wetten
- Sociale verzorgingsstaat: regeren door doelstellingen
● Paradox van de moderne samenleving
- Gegeneraliseerde verafhankelijking
- Sociale atomisering
Ruimte voor overheid als ‘beleider’ van de samenleving
2) Waarom is het zo een succes/zoveel gebruikt?
à 2 opties:
A) Van nomocratie naar teleocratie
Nomocratie = liberale, grenzen afbakenen
Teleocratie = soc verozrgingstaat waae er doelen zijn , je wil dingen veranderen in
de SL, niet meer voldoende enkel grenzen afbakenen
à Van grenzen afbakenen -> naar iets waardat je ergens naartoe mee wil gaan
DAN heb je beleid nodig, er is een bestuur nodig
B) Paradox van de moderne samenleving
1. Sociale atomisering
= Gemeenschapszin verdwijnt, bowling alone, verdwijnen van de sociale
lijn
2. Gegeneraliseerde verafhankelijking
= Veel meer regels nodig om ons op te letten
1.2 De nood aan overheidsbeleid
Sturing door de overheid:
● Maatschappelijk verkeer op vreedzame en voorspelbare manier laten verlopen
● Maatschappelijke veranderingen teweegbrengen: “De overheid moet iets doen”
Vb. arbeidsomstandigheden (begin 20ste eeuw)
vrouwenemancipatie (jaren ’60)
klimaatverandering
Alternatieve sturingsvormen:
1. Maatschappelijke zelfsturing
● Organisaties kunnen maatschappelijke ontwikkelingen beïnvloeden
● Vrijwillig en op basis van rationele argumenten
● Geen wettelijke taak, wél cruciale hulpbronnen
=> Bovens et al. (2007): MZ betekent dat groeperingen zonder
tussenkomst van de overheid waarden uitdragen, problemen oplossen of
kansen benutten, veelal door het gezamenlijk opstellen en/of uitvoeren
en/of handhaven van regels of afspraken (indien nodig binnen een wettelijk
kader)
Vb Ontstaan van ziekenhuizen
We moeten gestuurd worden
8
