Samenvatting Sociologie
Deel 1: sociologie, een wetenschap van de
samenleving
Hoofdstuk 1: Op ontdekkingstocht door een
bekend gebied?
Definitie sociologie:
De studie van hoe mensen samenleven in allerhande sociale verbanden, wat de kenmerken
zijn van die samenlevingsverbanden en door welke wetmatigheden dat samenleven wordt
gestuurd.
Sociologie = samenlevingskunde
‘Societas ‘= samenleving
‘Logos’ = kennis, wetenschap, rede
Wil meer weten over:
Hoe mensen samenleven in allerhande sociale verbanden?
Kenmerken van de samenlevingsverbanden?
Door welke wetmatigheden wordt het samenleven gestuurd
1 Een beeld van een titel
Spelen: manier waarop we leven (meervoud versch spelen buiten formele spel)
Speelveld: samenleving // (sociale) spelregels : wetten
(maatschappelijke) spelers : actoren, mensen, organisaties,…
VOETBAL
Formele en informele regels
Lijnen op veld
Posities: spits, keeper, middenvelder,…
Rollen: keeper = doelpunten voorkomen (concentratie), middenvelder = afleiden (creatieviteit)
Hogere of lagere status door positie :
MAAR alle spelers zijn wel nodig
Communicatie tussen iedereen.
Taakverdeling/hiërarchie met kapitein
Nuttig zijn want het komt erop aan te winnen
Officiële doel is winnen maar er zijn ook doelen als roem, winst, gunst van toeschouwers,…
Buiten het speelveld heb je ook trainers, bestuursleden,… ze nemen niet deel maar hebben toch invloed
Tribune met supporters kiezen meestal ene of andere kant, je hebt daarnaast neutrale kijkers (sociologen)
, Er is pas vrijheid wanneer er spelregels zijn. Je kan je aan regels houden of overtreden. Als
je regels als onbestaand ziet, zou de uitspraak van Michels kunnen kloppen in werkelijkheid:
voetbal is oorlog!
2 Het dagelijkse leven door de bril van een socioloog
Sociologische bril: om een beeld te vormen van structuur van zichtbare
werkelijkheid hebben we sociologische verbeelding nodig
CHARLES WRIGHT MILLS (1916 – 1962)
Werkte rond sociale ongelijkheid, machtselite, het verval van de
middenklassen, de relatie tussen individu en samenleving en het belang van
een historisch perspectief voor het sociologisch denken
Belangrijkste boeken: ‘the power elite’ en ‘the sociological imagination’
EERSTE MODERNE KRITISCHE SOCIOLOOG!
Definitie sociologische verbeelding:
‘the vivid awaraness of the relationship between experience and te wider society.’
Het vermogen om afstand te nemen van de actuele toestand en een alternatief
standpunt in te nemen
3 componenten van de sociologische verbeelding :
1. Historie/ geschiedenis
2. Biografie
3. Sociale structuur
2.1 Over eten en drinken
Afhankelijk van culturele en sociale context: Hoe omgaan met voedsel/drank.
Sociale patronen: Binnen eenzelfde samenleving zijn eenzelfde verschillen te vinden.
- Kookboeken
In kookboeken bewust van veranderingen in de sociale patronen.
Vlaming hogere reislust en België steeds meer multiculturele samenleving.
kookprogramma’s bepalen mee de eetgewoontes
Massamedia neemt rol over van ‘moeders tips binnen de keuken.
Koken als vrijetijdsbesteding
Keukendesign als statussymbool
- Eten en drinken
Lange tijd was koffie alledaags, maar nu is koffie weer “in” of “sexy”
Sprake van sociale metamorfose
Deel van dagelijkse sociale rituelen en heeft symbolische waarde.
Ook zou cafeïne hersenen stimuleren en helpen te relaxen. ‘Vriendelijke drug’
,2.2 Over sport
“Golf spelen is een dure manier van biljarten.” (Van Reusel)
Vrijetijdsactiviteiten hebben sociaal gekleurd kaartje
Sociaal verschil tussen goedkopere en dure sporten -> onderzoek Smits
hoge klasse : zeilen, roeien, surfen, skiën, snowboarden
Lagere klasse : fitness, zaalvoetbal, handbal, motorsport, korfbal, duivensport
Symbolische codes
Sport is drager van symbolische codes van smaken en leefstijlen.
Dure sporten: ‘Distance en finesse’ :
Lichaamscontact wordt vermeden door het gebruik van hulpmiddelen die
afstandelijkheid suggereren, zoals rackets, golfsticks…
Goedkopere sporten: patroon van lijf aan lijfgevechten, sluiten beter aan bij de
arbeidscultuur
Evolutie van ‘ blood sports’
Vb. Boksen met bokshandschoenen -> Boksen met blote vuisten ‘bare knuckle fights’
2.3 Over lifestyle en lijfstijl
Lifestylebladeren informeren over wat richtinggevend is voor de moderne mens. Niet
wat men is, maar wat men lijkt.
één ideaalbeeld van zowel vrouwelijk als mannelijk lichaam.
- Gebruinde, energieke lichaam, met lange benen en smalle heupen, overlopend van
vitaliteit en volstrekt rimpelloos en vet-loos. (ideaalbeeld)
Look
Wanneer de mode overgenomen wordt door de brede lagen vd samenleving
signaal voor elite om tot nieuwe look te komen.
Elke look anders in elke cultuur.
De Democratisering van een cultureel item vernietigt noodzakelijk de ermee
verbonden distinctiewaarde, waar het om te doen was.
2.4 Over liefde
Kiezen van partners uit hetzelfde sociale milieu: met mensen uit eenzelfde religieuze
overtuiging, etnische herkomst en opleiding.
Minder snel conflict, makkelijker om te praten.
Gearrangeerde huwelijken ontstaan door sociale druk vd omgeving (bv. Roddels)
Verliefdheid -> sociaal gestuurd.
2.5 Contingent maar niet arbitrair?
Contingent
= Als het anders had kunnen zijn dan dat het nu is.
- Bepaalde gebruiken, gewoontes, routines, …
- Ons handelen is ‘normaal’ in onze ogen sociale codes konden ook anders zijn.
Arbitrair/willekeurig
= Het is niet omdat bepaalde gebruiken anders konden zijn, dat ze daarom geen goede reden
, hebben om in deze vorm binnen onze maatschappij te bestaan.
padafhankelijkheid
= Gebeurtenissen uit het verleden zijn van invloed op latere ontwikkelingen en toestanden.
3 Nog een stap verder
Gezond verstand = Common sense
Definitie:
Bevat een losjes samenhangend stel van feiten, waarnemingen, ervaringen, inzichten en
‘received wisdom’, dat elk van ons heeft verworven en opgestapeld op haar levensweg.
Kennis gebaseerd op dagelijkse ervaringen
Geeft zin aan situaties waaraan we w geconfronteerd
Gezond verstand praktisch v aard.
Onmiddellijke antwoorden op concrete problemen
Achterhalen vh ‘waarom’ komt minder naar voor
Wetenschap en sociologische aanpak :
Streeft naar het ‘waarom’
Ontdekken van algemene regels
Op zoek naar verklaringen achter zichtbare fenomenen
3.1 Echtscheiding
Steeds meer echtscheidingen
Verschillende gevolgen :
Alleenstaande vrouwen hoger risico op armoede
Kinderen lijden onder scheiding (bv. slechte schoolresultaten)
complexere samenlevingsvormen (bv. samengesteld gezin)
Echtscheiding = sociaal feit, verder dan verzameling van persoonlijke
problemen.
Sociale omstandigheden
Waar zoeken sociologen de verklaringen?
Kijken naar:
Frequentie vd scheidingen
Variaties naargelang het inkomen
Deel 1: sociologie, een wetenschap van de
samenleving
Hoofdstuk 1: Op ontdekkingstocht door een
bekend gebied?
Definitie sociologie:
De studie van hoe mensen samenleven in allerhande sociale verbanden, wat de kenmerken
zijn van die samenlevingsverbanden en door welke wetmatigheden dat samenleven wordt
gestuurd.
Sociologie = samenlevingskunde
‘Societas ‘= samenleving
‘Logos’ = kennis, wetenschap, rede
Wil meer weten over:
Hoe mensen samenleven in allerhande sociale verbanden?
Kenmerken van de samenlevingsverbanden?
Door welke wetmatigheden wordt het samenleven gestuurd
1 Een beeld van een titel
Spelen: manier waarop we leven (meervoud versch spelen buiten formele spel)
Speelveld: samenleving // (sociale) spelregels : wetten
(maatschappelijke) spelers : actoren, mensen, organisaties,…
VOETBAL
Formele en informele regels
Lijnen op veld
Posities: spits, keeper, middenvelder,…
Rollen: keeper = doelpunten voorkomen (concentratie), middenvelder = afleiden (creatieviteit)
Hogere of lagere status door positie :
MAAR alle spelers zijn wel nodig
Communicatie tussen iedereen.
Taakverdeling/hiërarchie met kapitein
Nuttig zijn want het komt erop aan te winnen
Officiële doel is winnen maar er zijn ook doelen als roem, winst, gunst van toeschouwers,…
Buiten het speelveld heb je ook trainers, bestuursleden,… ze nemen niet deel maar hebben toch invloed
Tribune met supporters kiezen meestal ene of andere kant, je hebt daarnaast neutrale kijkers (sociologen)
, Er is pas vrijheid wanneer er spelregels zijn. Je kan je aan regels houden of overtreden. Als
je regels als onbestaand ziet, zou de uitspraak van Michels kunnen kloppen in werkelijkheid:
voetbal is oorlog!
2 Het dagelijkse leven door de bril van een socioloog
Sociologische bril: om een beeld te vormen van structuur van zichtbare
werkelijkheid hebben we sociologische verbeelding nodig
CHARLES WRIGHT MILLS (1916 – 1962)
Werkte rond sociale ongelijkheid, machtselite, het verval van de
middenklassen, de relatie tussen individu en samenleving en het belang van
een historisch perspectief voor het sociologisch denken
Belangrijkste boeken: ‘the power elite’ en ‘the sociological imagination’
EERSTE MODERNE KRITISCHE SOCIOLOOG!
Definitie sociologische verbeelding:
‘the vivid awaraness of the relationship between experience and te wider society.’
Het vermogen om afstand te nemen van de actuele toestand en een alternatief
standpunt in te nemen
3 componenten van de sociologische verbeelding :
1. Historie/ geschiedenis
2. Biografie
3. Sociale structuur
2.1 Over eten en drinken
Afhankelijk van culturele en sociale context: Hoe omgaan met voedsel/drank.
Sociale patronen: Binnen eenzelfde samenleving zijn eenzelfde verschillen te vinden.
- Kookboeken
In kookboeken bewust van veranderingen in de sociale patronen.
Vlaming hogere reislust en België steeds meer multiculturele samenleving.
kookprogramma’s bepalen mee de eetgewoontes
Massamedia neemt rol over van ‘moeders tips binnen de keuken.
Koken als vrijetijdsbesteding
Keukendesign als statussymbool
- Eten en drinken
Lange tijd was koffie alledaags, maar nu is koffie weer “in” of “sexy”
Sprake van sociale metamorfose
Deel van dagelijkse sociale rituelen en heeft symbolische waarde.
Ook zou cafeïne hersenen stimuleren en helpen te relaxen. ‘Vriendelijke drug’
,2.2 Over sport
“Golf spelen is een dure manier van biljarten.” (Van Reusel)
Vrijetijdsactiviteiten hebben sociaal gekleurd kaartje
Sociaal verschil tussen goedkopere en dure sporten -> onderzoek Smits
hoge klasse : zeilen, roeien, surfen, skiën, snowboarden
Lagere klasse : fitness, zaalvoetbal, handbal, motorsport, korfbal, duivensport
Symbolische codes
Sport is drager van symbolische codes van smaken en leefstijlen.
Dure sporten: ‘Distance en finesse’ :
Lichaamscontact wordt vermeden door het gebruik van hulpmiddelen die
afstandelijkheid suggereren, zoals rackets, golfsticks…
Goedkopere sporten: patroon van lijf aan lijfgevechten, sluiten beter aan bij de
arbeidscultuur
Evolutie van ‘ blood sports’
Vb. Boksen met bokshandschoenen -> Boksen met blote vuisten ‘bare knuckle fights’
2.3 Over lifestyle en lijfstijl
Lifestylebladeren informeren over wat richtinggevend is voor de moderne mens. Niet
wat men is, maar wat men lijkt.
één ideaalbeeld van zowel vrouwelijk als mannelijk lichaam.
- Gebruinde, energieke lichaam, met lange benen en smalle heupen, overlopend van
vitaliteit en volstrekt rimpelloos en vet-loos. (ideaalbeeld)
Look
Wanneer de mode overgenomen wordt door de brede lagen vd samenleving
signaal voor elite om tot nieuwe look te komen.
Elke look anders in elke cultuur.
De Democratisering van een cultureel item vernietigt noodzakelijk de ermee
verbonden distinctiewaarde, waar het om te doen was.
2.4 Over liefde
Kiezen van partners uit hetzelfde sociale milieu: met mensen uit eenzelfde religieuze
overtuiging, etnische herkomst en opleiding.
Minder snel conflict, makkelijker om te praten.
Gearrangeerde huwelijken ontstaan door sociale druk vd omgeving (bv. Roddels)
Verliefdheid -> sociaal gestuurd.
2.5 Contingent maar niet arbitrair?
Contingent
= Als het anders had kunnen zijn dan dat het nu is.
- Bepaalde gebruiken, gewoontes, routines, …
- Ons handelen is ‘normaal’ in onze ogen sociale codes konden ook anders zijn.
Arbitrair/willekeurig
= Het is niet omdat bepaalde gebruiken anders konden zijn, dat ze daarom geen goede reden
, hebben om in deze vorm binnen onze maatschappij te bestaan.
padafhankelijkheid
= Gebeurtenissen uit het verleden zijn van invloed op latere ontwikkelingen en toestanden.
3 Nog een stap verder
Gezond verstand = Common sense
Definitie:
Bevat een losjes samenhangend stel van feiten, waarnemingen, ervaringen, inzichten en
‘received wisdom’, dat elk van ons heeft verworven en opgestapeld op haar levensweg.
Kennis gebaseerd op dagelijkse ervaringen
Geeft zin aan situaties waaraan we w geconfronteerd
Gezond verstand praktisch v aard.
Onmiddellijke antwoorden op concrete problemen
Achterhalen vh ‘waarom’ komt minder naar voor
Wetenschap en sociologische aanpak :
Streeft naar het ‘waarom’
Ontdekken van algemene regels
Op zoek naar verklaringen achter zichtbare fenomenen
3.1 Echtscheiding
Steeds meer echtscheidingen
Verschillende gevolgen :
Alleenstaande vrouwen hoger risico op armoede
Kinderen lijden onder scheiding (bv. slechte schoolresultaten)
complexere samenlevingsvormen (bv. samengesteld gezin)
Echtscheiding = sociaal feit, verder dan verzameling van persoonlijke
problemen.
Sociale omstandigheden
Waar zoeken sociologen de verklaringen?
Kijken naar:
Frequentie vd scheidingen
Variaties naargelang het inkomen
