Samenvatting KUA hofcultuur
Inleiding hofcultuur
In de Renaissance is er een herontdekking van de klassieke oudheid. Via de kruistochten in de
Middeleeuwen kwam men in contact met de Arabieren. Deze hadden klassieke geschriften
gekopieerd, die in West-Europa verloren waren gegaan. Op deze manier kreeg men de teksten van
de schrijvers uit de klassieke oudheid weer in handen. Deze geschriften werden door de elite in Italië
bestudeerd. Met name deze elite begon de klassieke geschriften en de klassieke cultuur te
waarderen, vanwege de levensvreugde, de liefde, de natuur, de belangstelling voor het aardse.
Dit alles stond natuurlijk in schril contrast met de leefwijze in de Middeleeuwen: daar was de mens
op God gericht (theocentrisch). Men hield zich voornamelijk bezig met bidden en werken. In de
Renaissance werd de mens veel zelfbewuster en op de mens gericht (antropocentrisch).
De macht van de kerk nam af, omdat er sprake was van veel corruptie binnen de kerk. Onder meer
vanwege de afnemende macht van de kerk, lieten mensen zich niet meer zozeer leiden door de
hemel en de hel wat te maken heeft met (memento mori -> gedenk te sterven) maar ze wilden
eerder van het aardse bestaan genieten (carpe diem-> pluk de dag). Dit is een belangrijke
mentaliteitsverandering omdat het nastreven en uitgeven van je rijkdom niet meer als slecht wordt
gezien. Hierdoor besteden deze rijke burgers veel meer aan de kunst en cultuur, en kon deze ook
opbloeien. Toch bleef religie nog wel belangrijk maar men stelde zich minder afhankelijk op ten aan
zien van de kerk.
Luther, was een hervormer, die de misstanden in de kerk aanviel en hij had met name kritiek op het
verkopen van aflaten. Met aflaten kon je je zonden afkopen en een plekje in de hemel krijgen. De
kerk verdiende er veel geld mee. De hervormingsbeweging ontstond omdat men terug wilde naar de
oorsprong van het geloof en de soberheid. Het protestantisme en de protestantse kerken zijn het
resultaat van deze hervorming. Door deze hervormingsbeweging (renformatie) werd de macht van
de kerk van Rome nog verder aangetast. De reformatie van voor het individualisme belangrijk:
persoonlijk contact met god en persoonlijk bijbelonderzoek. Nog een belangrijk standpunt van het
protestantisme is dat er geen rijkdom, pracht en praal zoals in de katholieke kerk te zien is. De
reformatie kreeg snel succes en als gevolg van deze hervormingen ontstonden rond 1560 de
beeldenstormen: daarbij werden beelden in kerken in heel Europa vernietigd.
Naast de hervonden belangstelling voor de klassieke oudheid was een ander belangrijk aspect in de
Renaissance: het ideaal van het humanisme. In het humanisme staan onder andere
verdraagzaamheid, harmonie en naastenliefde centraal. Het is een stroming die mens gericht is. De
Renaissancemens moest volgens de humanisten universeel en volledig zijn: l’Uomo universale
(universele mens).
Het beste voorbeeld van zo’n universele, geniale alleskunner: Leonardo da Vinci, hij was musicus,
schrijver, schilder, architect, bioloog enzovoorts. Dit was het ideaal van de Renaissance
mens/kunstenaar.
, Verder komt er in de Renaissance nog een bewustzijn op de aanzien van het individu. Dit
individualisme wordt een belangrijk gegeven in de maatschappij en in de kunst en cultuur. Streven
naar roem, het willen uittorenen boven anderen deze ideeën zouden in de Middeleeuwen
ondenkbaar geweest zijn.
Hoewel de veranderingen in de Renaissance slecht door een kleine elite ingezet werden, hebben
deze veranderingen toch een grote invloed gehad -> dit kwam onder andere door de boekdrukkunst.
Boeken, geschriften en cultuur werden zo over heel Europa verspreid. Ook rondtrekkende reizigers
en kunstenaars zorgen voor de verspreiding van de ideeën in de Renaissance.
De hoven speelden in de ontwikkeling van de cultuur een doorslaggevende rol -> om aan andere
vorstenhoven te laten zien hoe rijk en machtig je was, diende je een heel leger aan hofkunstenaars in
dienst te hebben om je paleis zo mooi mogelijk te laten maken. Daarnaast gaf je overvloedige
banketten, waarbij er gedanst en gezongen werd. Dit alles om aan te geven dat je heel erg rijk, en
daarmee ook heel erg machtig was.
De maatschappelijke elite waren: de vorsten, de pausen en de bankiers (een nieuwe groep
machthebbers bijvoorbeeld de Medici familie in Florence). Naast grote steden zorgden de kleineren
vorstenhoven dat er een nieuwe, culturele bloeiperiode aanbrak. Deze vorsten vormden het
mecenaat -> dat wil zeggen ze gave kunstenaars opdrachten, of namen ze in dienst. De kunstenaars
werkten dus in opdracht van een dergelijke vorst en kregen op deze manier inkomen.
De Renaissancemens moest dus universeel en volledig zijn. Ook ten aanzien van de hoveling waren er
idealen. Deze zijn door Baldassare Castiglione op geschrift gezet. Oorspronkelijk had de vorst een
militaire taak, hij moest dus ook een goed ridder/soldaat zijn, en moest aan lichaamstraining doen.
Met de invloed van het humanisme kwamen daar nieuwe idealen bij: lichaam én geest moeten in
harmonie zijn. De hoveling moest voor alles veelzijdig opgevoed worden. Daarom omringt de vorst
zich met musici, dansers, schilders, dichters, wetenschappers, astrologen enzovoorts. De vorst
beoefent zelf ook een of meerdere kunstvormen.
Tot een van de vorstelijke deugden behoorde ook het aanleggen van verzamelingen van naturalia
(minerallen, fossielen, …) en artificialia (door mensen gemaakte voorwerpen zoals schilderijen,
instrumenten, …). De vorst ondersteunde daarnaast ook nog de wetenschappen. De ideale hoveling
moest dus onder andere kunnen schermen, zwemmen, dansen. Hij moest kennis hebbe van
literatuur, geschiedenis, muziek en theater en hij moest goede feesten kunnen organiseren. Goede
manieren waren belangrijk voor de hoveling.
Expliciet -> het aanleggen van verzamelingen van vorsten
Door de Reformatie van Luther en Calvijn, werd de macht van de kerk van Rome in twijfel getrokken.
Om dit verlies aan macht en invloed tegen te gaan, begon de kerk van Rome met een aanval op de
Reformatie. Dat was de Contrareformatie (dus de actie tegen de hervorming). Door een overvloed
aan beelden, pracht en praal in de kerken aan te brengen, door nieuwe kerken te bouwen die
volstonden met goed en beelden, probeerde de kerk nieuw aanzien te krijgen bij gelovigen. Wanneer
je een kerk stapte zou je helemaal overdonderd moeten worden: door emotie en expresse op
Inleiding hofcultuur
In de Renaissance is er een herontdekking van de klassieke oudheid. Via de kruistochten in de
Middeleeuwen kwam men in contact met de Arabieren. Deze hadden klassieke geschriften
gekopieerd, die in West-Europa verloren waren gegaan. Op deze manier kreeg men de teksten van
de schrijvers uit de klassieke oudheid weer in handen. Deze geschriften werden door de elite in Italië
bestudeerd. Met name deze elite begon de klassieke geschriften en de klassieke cultuur te
waarderen, vanwege de levensvreugde, de liefde, de natuur, de belangstelling voor het aardse.
Dit alles stond natuurlijk in schril contrast met de leefwijze in de Middeleeuwen: daar was de mens
op God gericht (theocentrisch). Men hield zich voornamelijk bezig met bidden en werken. In de
Renaissance werd de mens veel zelfbewuster en op de mens gericht (antropocentrisch).
De macht van de kerk nam af, omdat er sprake was van veel corruptie binnen de kerk. Onder meer
vanwege de afnemende macht van de kerk, lieten mensen zich niet meer zozeer leiden door de
hemel en de hel wat te maken heeft met (memento mori -> gedenk te sterven) maar ze wilden
eerder van het aardse bestaan genieten (carpe diem-> pluk de dag). Dit is een belangrijke
mentaliteitsverandering omdat het nastreven en uitgeven van je rijkdom niet meer als slecht wordt
gezien. Hierdoor besteden deze rijke burgers veel meer aan de kunst en cultuur, en kon deze ook
opbloeien. Toch bleef religie nog wel belangrijk maar men stelde zich minder afhankelijk op ten aan
zien van de kerk.
Luther, was een hervormer, die de misstanden in de kerk aanviel en hij had met name kritiek op het
verkopen van aflaten. Met aflaten kon je je zonden afkopen en een plekje in de hemel krijgen. De
kerk verdiende er veel geld mee. De hervormingsbeweging ontstond omdat men terug wilde naar de
oorsprong van het geloof en de soberheid. Het protestantisme en de protestantse kerken zijn het
resultaat van deze hervorming. Door deze hervormingsbeweging (renformatie) werd de macht van
de kerk van Rome nog verder aangetast. De reformatie van voor het individualisme belangrijk:
persoonlijk contact met god en persoonlijk bijbelonderzoek. Nog een belangrijk standpunt van het
protestantisme is dat er geen rijkdom, pracht en praal zoals in de katholieke kerk te zien is. De
reformatie kreeg snel succes en als gevolg van deze hervormingen ontstonden rond 1560 de
beeldenstormen: daarbij werden beelden in kerken in heel Europa vernietigd.
Naast de hervonden belangstelling voor de klassieke oudheid was een ander belangrijk aspect in de
Renaissance: het ideaal van het humanisme. In het humanisme staan onder andere
verdraagzaamheid, harmonie en naastenliefde centraal. Het is een stroming die mens gericht is. De
Renaissancemens moest volgens de humanisten universeel en volledig zijn: l’Uomo universale
(universele mens).
Het beste voorbeeld van zo’n universele, geniale alleskunner: Leonardo da Vinci, hij was musicus,
schrijver, schilder, architect, bioloog enzovoorts. Dit was het ideaal van de Renaissance
mens/kunstenaar.
, Verder komt er in de Renaissance nog een bewustzijn op de aanzien van het individu. Dit
individualisme wordt een belangrijk gegeven in de maatschappij en in de kunst en cultuur. Streven
naar roem, het willen uittorenen boven anderen deze ideeën zouden in de Middeleeuwen
ondenkbaar geweest zijn.
Hoewel de veranderingen in de Renaissance slecht door een kleine elite ingezet werden, hebben
deze veranderingen toch een grote invloed gehad -> dit kwam onder andere door de boekdrukkunst.
Boeken, geschriften en cultuur werden zo over heel Europa verspreid. Ook rondtrekkende reizigers
en kunstenaars zorgen voor de verspreiding van de ideeën in de Renaissance.
De hoven speelden in de ontwikkeling van de cultuur een doorslaggevende rol -> om aan andere
vorstenhoven te laten zien hoe rijk en machtig je was, diende je een heel leger aan hofkunstenaars in
dienst te hebben om je paleis zo mooi mogelijk te laten maken. Daarnaast gaf je overvloedige
banketten, waarbij er gedanst en gezongen werd. Dit alles om aan te geven dat je heel erg rijk, en
daarmee ook heel erg machtig was.
De maatschappelijke elite waren: de vorsten, de pausen en de bankiers (een nieuwe groep
machthebbers bijvoorbeeld de Medici familie in Florence). Naast grote steden zorgden de kleineren
vorstenhoven dat er een nieuwe, culturele bloeiperiode aanbrak. Deze vorsten vormden het
mecenaat -> dat wil zeggen ze gave kunstenaars opdrachten, of namen ze in dienst. De kunstenaars
werkten dus in opdracht van een dergelijke vorst en kregen op deze manier inkomen.
De Renaissancemens moest dus universeel en volledig zijn. Ook ten aanzien van de hoveling waren er
idealen. Deze zijn door Baldassare Castiglione op geschrift gezet. Oorspronkelijk had de vorst een
militaire taak, hij moest dus ook een goed ridder/soldaat zijn, en moest aan lichaamstraining doen.
Met de invloed van het humanisme kwamen daar nieuwe idealen bij: lichaam én geest moeten in
harmonie zijn. De hoveling moest voor alles veelzijdig opgevoed worden. Daarom omringt de vorst
zich met musici, dansers, schilders, dichters, wetenschappers, astrologen enzovoorts. De vorst
beoefent zelf ook een of meerdere kunstvormen.
Tot een van de vorstelijke deugden behoorde ook het aanleggen van verzamelingen van naturalia
(minerallen, fossielen, …) en artificialia (door mensen gemaakte voorwerpen zoals schilderijen,
instrumenten, …). De vorst ondersteunde daarnaast ook nog de wetenschappen. De ideale hoveling
moest dus onder andere kunnen schermen, zwemmen, dansen. Hij moest kennis hebbe van
literatuur, geschiedenis, muziek en theater en hij moest goede feesten kunnen organiseren. Goede
manieren waren belangrijk voor de hoveling.
Expliciet -> het aanleggen van verzamelingen van vorsten
Door de Reformatie van Luther en Calvijn, werd de macht van de kerk van Rome in twijfel getrokken.
Om dit verlies aan macht en invloed tegen te gaan, begon de kerk van Rome met een aanval op de
Reformatie. Dat was de Contrareformatie (dus de actie tegen de hervorming). Door een overvloed
aan beelden, pracht en praal in de kerken aan te brengen, door nieuwe kerken te bouwen die
volstonden met goed en beelden, probeerde de kerk nieuw aanzien te krijgen bij gelovigen. Wanneer
je een kerk stapte zou je helemaal overdonderd moeten worden: door emotie en expresse op
