[Bedrijfsnaam] [Bedrijfsadres]
, LES 1: SOCIALE RECHTVAARDIGHEID ALS SOCIAAL-POLITIEK EN
HANDELINGSKADER VOOR HET SOCIAAL WERK
1 . INLEIDING: SOCIALE RECHTVAARDIGHEID ALS ‘ESSENTIALLY
CONTESTED CONCEPT’
‘Essentially contested concept’ = er zijn vele invullingen, ook invullingen die strijdig
kunnen zijn
Wat roept ‘sociale rechtvaardigheid’ bij je op?
Protest -> belangrijk om te verbinden met mensenrechten en sociale rechtvaardigheid.
Gelijkheid, vrijheid, (broederschap) solidariteit = 3 waarden waarop sociale
rechtvaardigheid staat.
SOCIALE RECHTVAARDIGHEID
Rechtvaardigheid: krijgen waar men recht op heeft
Sociale rechtvaardigheid: zorgen dat iedereen binnen een sociale structuur
rechtvaardig behandeld wordt
o Of: iedereen krijgt waar die recht op heeft, zodat die kan deelnemen aan
de samenleving
o Verschillende componenten?
Gericht op (ongewenste) ongelijkheden in onze samenleving = onrechtvaardig
Naar een voorlopige definitie:
Rechtvaardigheid: krijgen waar men recht op heeft (discussie: waar heb je dan
precies recht op?), zodat volwaardig kan deelgenomen worden aan de
samenleving.
Het sociale: we streven naar rechtvaardigheid voor éénieder in de samenleving.
Sociale rechtvaardigheid gaat dus over de verdeling van rechten en plichten, middelen en
kansen in onze samenleving om te komen tot (meer) sociale gelijkheid.
Sociale rechtvaardigheid => hoe in de SAMENLEVING rechtvaardigheid wordt georganiseerd.
Mensen ondersteunen => hoe? (geld geven,..?) In de tijd veranderen onze opvatting van sociale
rechtvaardigheid.
Vandaag staat SR onder druk => voedselbanken.
Wat is de meest rechtvaardige manier om een taart te verdelen?
Waar gaan we rekening mee houden?
behoefte? Wie heeft er meer honger? Wie heeft er al gegeten?
Hoeveel mensen?
…?
RECHTVAARDIGHEID = GELIJKHEID?
Rechtvaardigheid kan intuïtief ingevuld worden als ‘iedereen gelijk voor de wet’
‘Eerlijke verdeling’: iedereen hetzelfde
Gelijke kansen
Toch ongelijkheden in de samenleving?
1
,Casus 1: mensen met een beperking
Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap
SOCIALE RECHTVAARDIGHEID IS SOCIAAL-POLITIEK
Art. 1: Het volledige genot door alle personen met een handicap van alle mensenrechten en
Rol van de overheid: welkevrijheden
fundamentele rol moet een overheid
op voet spelen binnen
van gelijkheid sociale
te bevorderen
rechtvaardigheid?
Casus 1: recht op studeren?
Specifieke aandacht voor de meest kwetsbaren of is een overheid er net voor alle
X is een burgers?
studente in het hoger onderwijs met een gehoorstoornis
Zij heeft het rechtwelke
Tegenover rechten
om verder staan plichten,
te studeren wat verwacht
zoals andere een…overheid van haar
jongeren
Hoe ditburgers?
recht realiseren in realiteit?
zij
bvb. Kan het niet
hoort niet wat
nemen van verantwoordelijkheid
docenten in de samenleving gesanctioneerd
zeggen? hoe oplossen?
worden?
Tolk voorzien, ondersteunend
Welke verhouding ininnemen
liplezen, tegenover
medisch ingrijpen en de terugbetaling
burgerinitiatieven en acties (overheid)
uit het
Veel mogelijkheden al met AI…
middenveld?
Manieren zoeken zodanig dat ze kan blijven.
Rolisvan
Overheid sociaal werkers?
gecontesteerd!! => overheid is cruciaal!
Casus 2: weke overheidsinterventie?
Sociaal werkers: vormen buffer tussen burger en samenlevin
Zorgen dat burgers aan en tot hun recht komen
Gelijke verdeling
Zorgen voor sociaal rechtvaardige verdeling door beleid (zorgen voor sociaal
beleid)
Energiepremie voor alle gezinnen
Burgerinitiatieven => warmste week
Ongelijke verdeling
Zijn er andere manieren om de taart te verdelen?
Premie op aankoop elektrische auto
‘Straf de armen’
SOCIALE (zie: ‘Heden nog hulp voor wie het écht nodig heeft)
RECHTVAARDIGHEID
Gemeentedecreet
‘Mensen ongelijk behandelen voor meer gelijkheid’
Essentially contested concept: eens over de waarde van het concept, maar
Gemeentedecreet bepaald dat er een zak is dat 3 miljard is & dat moet verdeeld worden over alle
onenigheid over de invulling
gemeenten. VOOR dat ze dat verdelen moet er eerst een stuk naar Antwerpen & nr Gent, en dan pas
verdelen tussen de gemeenten. –Antwerpen
Politiek-filosofisch & Gent(burger-overheid)
verticale relatie krijgen veel meer dan de gemeenten.
o Verschil met solidariteit: tussen burgers – horizontaal (cf. ‘koude’ en
Discussie:
‘warme’ solidariteit
A & G: hebben veel meer werk
Proces, streven naar ideaal van sociale gelijkheid
Gemeenten: wij ook?
Te meten via verschillende factoren – verschillende invullingen
Casus 3: recht opo wonen
Verdeling van rijkdom
o Verdeling van kansen tot persoonlijke ontwikkeling en ontplooiing
Het behoort tot de
o verantwoordelijkheid
Verdeling van socialevan een overheid om het recht op wonen te realiseren!!
voordelen
o Verdeling van mogelijkheden tot participatie in de samenleving
2. SOCIALE RECHTVAARDIGHEID ALS SOCIAAL-POLITIEK KADER VOOR
HET SOCIAAL WERK: DE ONTWIKKELING VAN ‘GUNST’ NAAR ‘RECHT’
(hoofdstuk 1: ‘van gunst naar recht in het sociaal werk’ p.29-47)
SOCIAAL WERK: EVOLUTIE VAN GUNST NAAR RECHT
2
, We zien in de geschiedenis van het sociaal werk een verschuiving van gunst naar recht,
op verschillende vlakken:
Vanaf WOII = uitbouw verzorgingsstaat + krijgen elementen v/h rechtskarakter
VAN TEKORTKOMINGEN NAAR MOGELIJKHEDEN
18de-19de eeuw:
Medisch model: deficit-benadering
o Het medisch model vertrok vanuit tekorten, het vertrok van iets dat fout
zat (ziekte)
≈ sociaal werk: ‘sociale tekortkomingen’ = de onaangepastheid van een individu
of een groep van mensen aan de burgerlijke waarden en normen in onze
samenleving
Beschavingsoffensief: ‘classes laborieuses et classes dangereuses’
o Mensen moesten beschaving worden aangebracht, mensen moesten de
juiste waarden en normen hebben!
o Zodanig dat de heersende klasse hun macht niet gingen verliezen
(dmv protesten, opstanden door de lagere, arbeidersklasse)
o Kinderen moesten al de juiste W&N hebben -> school!
Rol sociaal werk: beschaving bijbrengen, bv. via de eerste kinderwetten
o Wet op het Verbod op Kinderarbeid (1889)
o Wet op de Kinderbescherming (1912)
o Wet op de Leerplicht (1914)
-> Mogelijkheden -> begrip onthouden!
Na WOII:
Ondersteunende benadering.
o Startpunt = mogelijkheden van mensen
o Vb.: eigen kracht, herstelgericht werken, ervaringsdeskundigen in de
hulpverlening, zelforganisaties bij armoedebestrijding
3
, LES 1: SOCIALE RECHTVAARDIGHEID ALS SOCIAAL-POLITIEK EN
HANDELINGSKADER VOOR HET SOCIAAL WERK
1 . INLEIDING: SOCIALE RECHTVAARDIGHEID ALS ‘ESSENTIALLY
CONTESTED CONCEPT’
‘Essentially contested concept’ = er zijn vele invullingen, ook invullingen die strijdig
kunnen zijn
Wat roept ‘sociale rechtvaardigheid’ bij je op?
Protest -> belangrijk om te verbinden met mensenrechten en sociale rechtvaardigheid.
Gelijkheid, vrijheid, (broederschap) solidariteit = 3 waarden waarop sociale
rechtvaardigheid staat.
SOCIALE RECHTVAARDIGHEID
Rechtvaardigheid: krijgen waar men recht op heeft
Sociale rechtvaardigheid: zorgen dat iedereen binnen een sociale structuur
rechtvaardig behandeld wordt
o Of: iedereen krijgt waar die recht op heeft, zodat die kan deelnemen aan
de samenleving
o Verschillende componenten?
Gericht op (ongewenste) ongelijkheden in onze samenleving = onrechtvaardig
Naar een voorlopige definitie:
Rechtvaardigheid: krijgen waar men recht op heeft (discussie: waar heb je dan
precies recht op?), zodat volwaardig kan deelgenomen worden aan de
samenleving.
Het sociale: we streven naar rechtvaardigheid voor éénieder in de samenleving.
Sociale rechtvaardigheid gaat dus over de verdeling van rechten en plichten, middelen en
kansen in onze samenleving om te komen tot (meer) sociale gelijkheid.
Sociale rechtvaardigheid => hoe in de SAMENLEVING rechtvaardigheid wordt georganiseerd.
Mensen ondersteunen => hoe? (geld geven,..?) In de tijd veranderen onze opvatting van sociale
rechtvaardigheid.
Vandaag staat SR onder druk => voedselbanken.
Wat is de meest rechtvaardige manier om een taart te verdelen?
Waar gaan we rekening mee houden?
behoefte? Wie heeft er meer honger? Wie heeft er al gegeten?
Hoeveel mensen?
…?
RECHTVAARDIGHEID = GELIJKHEID?
Rechtvaardigheid kan intuïtief ingevuld worden als ‘iedereen gelijk voor de wet’
‘Eerlijke verdeling’: iedereen hetzelfde
Gelijke kansen
Toch ongelijkheden in de samenleving?
1
,Casus 1: mensen met een beperking
Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap
SOCIALE RECHTVAARDIGHEID IS SOCIAAL-POLITIEK
Art. 1: Het volledige genot door alle personen met een handicap van alle mensenrechten en
Rol van de overheid: welkevrijheden
fundamentele rol moet een overheid
op voet spelen binnen
van gelijkheid sociale
te bevorderen
rechtvaardigheid?
Casus 1: recht op studeren?
Specifieke aandacht voor de meest kwetsbaren of is een overheid er net voor alle
X is een burgers?
studente in het hoger onderwijs met een gehoorstoornis
Zij heeft het rechtwelke
Tegenover rechten
om verder staan plichten,
te studeren wat verwacht
zoals andere een…overheid van haar
jongeren
Hoe ditburgers?
recht realiseren in realiteit?
zij
bvb. Kan het niet
hoort niet wat
nemen van verantwoordelijkheid
docenten in de samenleving gesanctioneerd
zeggen? hoe oplossen?
worden?
Tolk voorzien, ondersteunend
Welke verhouding ininnemen
liplezen, tegenover
medisch ingrijpen en de terugbetaling
burgerinitiatieven en acties (overheid)
uit het
Veel mogelijkheden al met AI…
middenveld?
Manieren zoeken zodanig dat ze kan blijven.
Rolisvan
Overheid sociaal werkers?
gecontesteerd!! => overheid is cruciaal!
Casus 2: weke overheidsinterventie?
Sociaal werkers: vormen buffer tussen burger en samenlevin
Zorgen dat burgers aan en tot hun recht komen
Gelijke verdeling
Zorgen voor sociaal rechtvaardige verdeling door beleid (zorgen voor sociaal
beleid)
Energiepremie voor alle gezinnen
Burgerinitiatieven => warmste week
Ongelijke verdeling
Zijn er andere manieren om de taart te verdelen?
Premie op aankoop elektrische auto
‘Straf de armen’
SOCIALE (zie: ‘Heden nog hulp voor wie het écht nodig heeft)
RECHTVAARDIGHEID
Gemeentedecreet
‘Mensen ongelijk behandelen voor meer gelijkheid’
Essentially contested concept: eens over de waarde van het concept, maar
Gemeentedecreet bepaald dat er een zak is dat 3 miljard is & dat moet verdeeld worden over alle
onenigheid over de invulling
gemeenten. VOOR dat ze dat verdelen moet er eerst een stuk naar Antwerpen & nr Gent, en dan pas
verdelen tussen de gemeenten. –Antwerpen
Politiek-filosofisch & Gent(burger-overheid)
verticale relatie krijgen veel meer dan de gemeenten.
o Verschil met solidariteit: tussen burgers – horizontaal (cf. ‘koude’ en
Discussie:
‘warme’ solidariteit
A & G: hebben veel meer werk
Proces, streven naar ideaal van sociale gelijkheid
Gemeenten: wij ook?
Te meten via verschillende factoren – verschillende invullingen
Casus 3: recht opo wonen
Verdeling van rijkdom
o Verdeling van kansen tot persoonlijke ontwikkeling en ontplooiing
Het behoort tot de
o verantwoordelijkheid
Verdeling van socialevan een overheid om het recht op wonen te realiseren!!
voordelen
o Verdeling van mogelijkheden tot participatie in de samenleving
2. SOCIALE RECHTVAARDIGHEID ALS SOCIAAL-POLITIEK KADER VOOR
HET SOCIAAL WERK: DE ONTWIKKELING VAN ‘GUNST’ NAAR ‘RECHT’
(hoofdstuk 1: ‘van gunst naar recht in het sociaal werk’ p.29-47)
SOCIAAL WERK: EVOLUTIE VAN GUNST NAAR RECHT
2
, We zien in de geschiedenis van het sociaal werk een verschuiving van gunst naar recht,
op verschillende vlakken:
Vanaf WOII = uitbouw verzorgingsstaat + krijgen elementen v/h rechtskarakter
VAN TEKORTKOMINGEN NAAR MOGELIJKHEDEN
18de-19de eeuw:
Medisch model: deficit-benadering
o Het medisch model vertrok vanuit tekorten, het vertrok van iets dat fout
zat (ziekte)
≈ sociaal werk: ‘sociale tekortkomingen’ = de onaangepastheid van een individu
of een groep van mensen aan de burgerlijke waarden en normen in onze
samenleving
Beschavingsoffensief: ‘classes laborieuses et classes dangereuses’
o Mensen moesten beschaving worden aangebracht, mensen moesten de
juiste waarden en normen hebben!
o Zodanig dat de heersende klasse hun macht niet gingen verliezen
(dmv protesten, opstanden door de lagere, arbeidersklasse)
o Kinderen moesten al de juiste W&N hebben -> school!
Rol sociaal werk: beschaving bijbrengen, bv. via de eerste kinderwetten
o Wet op het Verbod op Kinderarbeid (1889)
o Wet op de Kinderbescherming (1912)
o Wet op de Leerplicht (1914)
-> Mogelijkheden -> begrip onthouden!
Na WOII:
Ondersteunende benadering.
o Startpunt = mogelijkheden van mensen
o Vb.: eigen kracht, herstelgericht werken, ervaringsdeskundigen in de
hulpverlening, zelforganisaties bij armoedebestrijding
3
