Begrippenlijst Neuro 2
Lessen Rudi D’Hooge
Begrip Uitleg
INTRODUCTION
Psychofarmacologie De studie van de invloed van
chemische stoffen op het brein
Cortex Buitenste laag
Corpus callosum 10 000’en vezels die hemisferen
verbinden, zorgen dat beide
samenwerken/gecoördineerd
functioneren met elkaar
Donkergekleurde ventrikels Stockeren en produceren
cerebrospinaal vocht
Piramidale cel Meest typische cel voor cortex,
hebben lange uitlopers
Purkinjecel Cel in het overgrote deel in cerebellum
Gliacellen Cel met structurele en chemische
functies
Astrocyten Gliacel met belangrijke rol in bloed-
hersenbarrière, voeding van
neuronen, ..
Microglia Gliacel met belangrijke rol in afweer
en herstel
Oligodendrocyten Gliacel die zorgt voor myelinisatie van
axonen (CZS)
Schwann-cel Gliacel die zorgt voor myelinisatie van
axonen (PZS)
Saltatorische transmissie Grotere spreiding in opwekken van
nieuwe actiepotentialen
Knopen van Ranvier Plaats waar ionenuitwisseling mogelijk
is, rijk aan spanningsgevoelige
natrium- en kaliumkanaaltjes
Ligandgemedieerd ionenkanaal =ionotrope receptor
Meest typische en voorkomende
ionenkanaal die kort en snel werkt
Binding ligand beïnvloedt
doorlaatbaarheid specifiek
ionenkanaaltje
Metabotrope receptor =g-proteïne-gekoppelde receptor
Receptor waarbij effect indirect tot
stand gebracht wordt activatie van G-
proteïne
Signaaltransmissie via second
messenger
Kinase Enzym dat proteïnen fosforyleert
Kinase-gekoppelde receptor Receptor die gentranscriptie en
proteïnesynthese beïnvloedt
Nuclaire receptor Receptor waarbij enkel apolaire
neurotransmitters door membranen
kunnen en naar nucleus waar ze aan
receptor binden en de gentranscriptie
1
, beïnvloeden
NEUROTRANSMITTERS/ THE FUNCTIONAL UNIT OF THE BRAIN
Acetylcholine Eerst ontdekte neurotransmitter die
voorkomt in motorneuronen, diepe
hersenstructuren en het
parasympatisch zenuwstelsel
Myasthenia gravis Auto-immuunaandoening waarbij
AChR aangetast worden wat zorgt
voor verlamming
Aminozuur-neurotransmitters 2 meest wijdverspreide
neurotransmitters in CZS
Gamma-aminoboterzuur Belangrijkste inhiberende
neurotransmitter
Neuropeptide Kort proteïne, ketting van aminozuren
Cleavage Doorknippen van grote
precursor/propeptide in kleinere
peptide NT’s die wel functioneel zijn
Opioïden Rol in pijnsignalering, losgelaten
vanuit brein en ruggenmerg
Oxytocine Leidt tot contractie van uterus bij
bevallen en tot hechting aan kind na
geboorte
TEKST: KEY CONCEPTS IN PSYCHPHARMACOLOGY
Agonisten Stoffen die acties van endogene
neurotransmitters nabootsen
Antagonisten Stoffen die effecten van endogene
neurotransmitters tegenwerken
Partiële agonisten Agonist-antagonisten
Receptoren Proteïnen op oppervlak van
hersencellen met speciale
peptideformaties waaraan bepaalde
neurotransmitters en hormonen zich
kunnen binden
Postsynaptische receptor Meest typische mediator tussen
neurotransmitter en cellulaire acties
Postsynaptische autoreceptor Receptoren op presynaptisch neuron
Presynaptisch heteroreceptor Receptoren in de buurt van een
synaps
Tolerantie Verlaagde drugactie door herhaald
gebruik
Verminderde respons op drug door
herhaalde blootstelling
Sensitisatie Toename in de functie van een drug
bij herhaald gebruik.
Toegenomen responsiviteit op drug
door periodiek gebruik
Rebound Verergeren van oorspronkelijke
toestand waarvoor drug werd
ingeroepen
Discontinuatiesyndroom Hoofdkenmerk is een reactie die
optreedt tijdens de ontwenning
waarbij de symptomen niet
onderliggend zijn aan de stoornis zelf
2
, TEKST: PSYCHOPHARMACOLOGY
Psychoactieve drugs Stoffen die stemming, gedachten en
gedrag beïnvloeden
Route of administration De route die drug aflegt om bij target
te komen
Beet van Zwarte Weduwe Gif hiervan is een agonist die Ach-
release stimuleert
Botuline Antagonist die Ach-release blokkeert
Nicotine Agonist van AChR
Curare Ach-antagonist door receptoren te
blokkeren
Fysostigmine Agonist die AChE inhibeert waardoor
meer Ach in synaps
Metabole tolerantie Aantal enzymen nodig om stof af te
breken stijgt
Cellulaire tolerantie Hersencellen adapteren om de
effecten van drug op brein minimaal
te houden
Aangeleerde tolerantie Als mensen leren omgaan met de
uitdagingen van het leven onder
invloed, waardoor ze minder
geïntoxiceerd lijken
Home-out effect Mensen/dieren gewend om bepaalde
gedragingen te stellen in
thuisomgeving waardoor het moeilijk
is om de responsen op cues uit
thuisomgeving aan te passen – indien
men weg is van thuis en nieuwe
prikkelcues krijgt, is conditioneren van
nieuwe responsen makkelijker
Pharmacokinetics Gaat over beweging van drugs
doorheen lichaam
Competitieve inhibitor Bindt aan zelfde plaats, waar normaal
maar 1 kan binden, en heeft een
tegengesteld effect
Allosterische activator/inhibitor Bindt op andere plaats en kan
inhiberen of exciteren
Picrotoxine Bestanddeel dat kanaaltje blokkeert
en zo epileptische aanvallen
veroorzaakt
Psychose Verzamelnaam voor verschillende
stoornissen waaronder schizofrenie,
gekenmerkt door hallucinatie, wanen
en een hoop andere symptomen
Major depression Stemmingsstoornis
Stemmingsstabilisatoren Verminderen intensiteit van de ene
pool van de stoornis, waardoor de
andere minder waarschijnlijk zal
getriggerd worden
Antipsychotica Blokkeren D2-receptors en gaan dus
de eventuele hallucinaties en wanen
tijdens een manie tegen
Opioïde analgetica Ieder bestanddeel dat vindt aan
3
Lessen Rudi D’Hooge
Begrip Uitleg
INTRODUCTION
Psychofarmacologie De studie van de invloed van
chemische stoffen op het brein
Cortex Buitenste laag
Corpus callosum 10 000’en vezels die hemisferen
verbinden, zorgen dat beide
samenwerken/gecoördineerd
functioneren met elkaar
Donkergekleurde ventrikels Stockeren en produceren
cerebrospinaal vocht
Piramidale cel Meest typische cel voor cortex,
hebben lange uitlopers
Purkinjecel Cel in het overgrote deel in cerebellum
Gliacellen Cel met structurele en chemische
functies
Astrocyten Gliacel met belangrijke rol in bloed-
hersenbarrière, voeding van
neuronen, ..
Microglia Gliacel met belangrijke rol in afweer
en herstel
Oligodendrocyten Gliacel die zorgt voor myelinisatie van
axonen (CZS)
Schwann-cel Gliacel die zorgt voor myelinisatie van
axonen (PZS)
Saltatorische transmissie Grotere spreiding in opwekken van
nieuwe actiepotentialen
Knopen van Ranvier Plaats waar ionenuitwisseling mogelijk
is, rijk aan spanningsgevoelige
natrium- en kaliumkanaaltjes
Ligandgemedieerd ionenkanaal =ionotrope receptor
Meest typische en voorkomende
ionenkanaal die kort en snel werkt
Binding ligand beïnvloedt
doorlaatbaarheid specifiek
ionenkanaaltje
Metabotrope receptor =g-proteïne-gekoppelde receptor
Receptor waarbij effect indirect tot
stand gebracht wordt activatie van G-
proteïne
Signaaltransmissie via second
messenger
Kinase Enzym dat proteïnen fosforyleert
Kinase-gekoppelde receptor Receptor die gentranscriptie en
proteïnesynthese beïnvloedt
Nuclaire receptor Receptor waarbij enkel apolaire
neurotransmitters door membranen
kunnen en naar nucleus waar ze aan
receptor binden en de gentranscriptie
1
, beïnvloeden
NEUROTRANSMITTERS/ THE FUNCTIONAL UNIT OF THE BRAIN
Acetylcholine Eerst ontdekte neurotransmitter die
voorkomt in motorneuronen, diepe
hersenstructuren en het
parasympatisch zenuwstelsel
Myasthenia gravis Auto-immuunaandoening waarbij
AChR aangetast worden wat zorgt
voor verlamming
Aminozuur-neurotransmitters 2 meest wijdverspreide
neurotransmitters in CZS
Gamma-aminoboterzuur Belangrijkste inhiberende
neurotransmitter
Neuropeptide Kort proteïne, ketting van aminozuren
Cleavage Doorknippen van grote
precursor/propeptide in kleinere
peptide NT’s die wel functioneel zijn
Opioïden Rol in pijnsignalering, losgelaten
vanuit brein en ruggenmerg
Oxytocine Leidt tot contractie van uterus bij
bevallen en tot hechting aan kind na
geboorte
TEKST: KEY CONCEPTS IN PSYCHPHARMACOLOGY
Agonisten Stoffen die acties van endogene
neurotransmitters nabootsen
Antagonisten Stoffen die effecten van endogene
neurotransmitters tegenwerken
Partiële agonisten Agonist-antagonisten
Receptoren Proteïnen op oppervlak van
hersencellen met speciale
peptideformaties waaraan bepaalde
neurotransmitters en hormonen zich
kunnen binden
Postsynaptische receptor Meest typische mediator tussen
neurotransmitter en cellulaire acties
Postsynaptische autoreceptor Receptoren op presynaptisch neuron
Presynaptisch heteroreceptor Receptoren in de buurt van een
synaps
Tolerantie Verlaagde drugactie door herhaald
gebruik
Verminderde respons op drug door
herhaalde blootstelling
Sensitisatie Toename in de functie van een drug
bij herhaald gebruik.
Toegenomen responsiviteit op drug
door periodiek gebruik
Rebound Verergeren van oorspronkelijke
toestand waarvoor drug werd
ingeroepen
Discontinuatiesyndroom Hoofdkenmerk is een reactie die
optreedt tijdens de ontwenning
waarbij de symptomen niet
onderliggend zijn aan de stoornis zelf
2
, TEKST: PSYCHOPHARMACOLOGY
Psychoactieve drugs Stoffen die stemming, gedachten en
gedrag beïnvloeden
Route of administration De route die drug aflegt om bij target
te komen
Beet van Zwarte Weduwe Gif hiervan is een agonist die Ach-
release stimuleert
Botuline Antagonist die Ach-release blokkeert
Nicotine Agonist van AChR
Curare Ach-antagonist door receptoren te
blokkeren
Fysostigmine Agonist die AChE inhibeert waardoor
meer Ach in synaps
Metabole tolerantie Aantal enzymen nodig om stof af te
breken stijgt
Cellulaire tolerantie Hersencellen adapteren om de
effecten van drug op brein minimaal
te houden
Aangeleerde tolerantie Als mensen leren omgaan met de
uitdagingen van het leven onder
invloed, waardoor ze minder
geïntoxiceerd lijken
Home-out effect Mensen/dieren gewend om bepaalde
gedragingen te stellen in
thuisomgeving waardoor het moeilijk
is om de responsen op cues uit
thuisomgeving aan te passen – indien
men weg is van thuis en nieuwe
prikkelcues krijgt, is conditioneren van
nieuwe responsen makkelijker
Pharmacokinetics Gaat over beweging van drugs
doorheen lichaam
Competitieve inhibitor Bindt aan zelfde plaats, waar normaal
maar 1 kan binden, en heeft een
tegengesteld effect
Allosterische activator/inhibitor Bindt op andere plaats en kan
inhiberen of exciteren
Picrotoxine Bestanddeel dat kanaaltje blokkeert
en zo epileptische aanvallen
veroorzaakt
Psychose Verzamelnaam voor verschillende
stoornissen waaronder schizofrenie,
gekenmerkt door hallucinatie, wanen
en een hoop andere symptomen
Major depression Stemmingsstoornis
Stemmingsstabilisatoren Verminderen intensiteit van de ene
pool van de stoornis, waardoor de
andere minder waarschijnlijk zal
getriggerd worden
Antipsychotica Blokkeren D2-receptors en gaan dus
de eventuele hallucinaties en wanen
tijdens een manie tegen
Opioïde analgetica Ieder bestanddeel dat vindt aan
3
