College 5
Schematherapie in de praktijk
Schema’s
Ontstaan schema’s: mensen worden geboren in een bepaald systeem. Hoe er om wordt gegaan met
iemand als baby zorgt ervoor hoe die later opgroeit. Elke baby heeft een aantal basisbehoeftes (bv.
veiligheid). Op het moment dat daar niet aan voldaan wordt, krijgt iemand een anders gekleurde blik over
de wereld. Stel ouders geven elke keer dat het kind huilt een klap, krijg die persoon het idee dat mensen
niet te vertrouwen zijn. Schema’s zijn dus de traits van je persoonlijkheid en kunnen gezien worden als de
brillen waarmee iemand naar de wereld kijkt.
Domeinen: er zijn 5 domeinen:
1. Onverbondenheid en afwijzing: je voelt je geen onderdeel van een groep, dit kan komen doordat je
bv. geen liefde hebt ontvangen als je vroeger huilde.
2. Verzwakte autonomie en verzwakt functioneren: bv. als je altijd hetzelfde moet doen zoals jouw
moeder dat wil, je hebt hierdoor niet geleerd je eigen individuele wensen uit te voeren. Dit is vaak
een schema wat je ziet bij afhankelijke persoonlijkheidsstoornissen; altijd afhankelijk van de mening
van de ander.
3. Beperkte grenzen: kinderen die ofwel zo vrij zijn gelaten dat zij altijd alles hebben mogen doen (bv.
narcistische problematiek) of kinderen die zijn verwaarloosd.
4. Gerichtheid op anderen: dit zie je bij een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis. Mensen met sociale
angststoornissen hebben vaak een schema hiervan.
5. Overmatige waakzaamheid en inhibitie: houdt in dat je altijd op je hoede moet zijn; dit zie je bij
kinderen die slachtoffer zijn geweest van fysiek geweld. Deze kinderen hebben geleerd hun emoties
te inhiberen, omdat vroeger hier heel slecht op is gereageerd.
Coping strategieën
Soorten: wanneer je in een situatie terecht komt waar een bepaald schema geactiveerd kan worden kan je
voor drie coping strategieën kiezen. Hieronder worden deze uitgelegd samen met een voorbeeld van het
schema verlating:
1. Overgave: dit kan gezien worden als de freeze, je doet niet aan je schema bv. voortdurend bezig zijn
de ander aan je te binden, bevestiging te zoeken, jaloersheid uit angst in de steek gelaten te worden.
2. Vermijding: dit kan gezien worden als de flight als je niet wil dat het schema getriggerd wordt, ga je
het schema vermijden door actief situaties te vermijden bv. geen relaties of vriendschappen aangaan
zodat je niet verlaten kunt worden.
3. Overcompensatie: dit kan je zien als fight; hier geef je jezelf niet over aan het schema, maar ga je in
de aanval bv. je gaat jezelf wijsmaken “ik heb niemand nodig”.
1
Schematherapie in de praktijk
Schema’s
Ontstaan schema’s: mensen worden geboren in een bepaald systeem. Hoe er om wordt gegaan met
iemand als baby zorgt ervoor hoe die later opgroeit. Elke baby heeft een aantal basisbehoeftes (bv.
veiligheid). Op het moment dat daar niet aan voldaan wordt, krijgt iemand een anders gekleurde blik over
de wereld. Stel ouders geven elke keer dat het kind huilt een klap, krijg die persoon het idee dat mensen
niet te vertrouwen zijn. Schema’s zijn dus de traits van je persoonlijkheid en kunnen gezien worden als de
brillen waarmee iemand naar de wereld kijkt.
Domeinen: er zijn 5 domeinen:
1. Onverbondenheid en afwijzing: je voelt je geen onderdeel van een groep, dit kan komen doordat je
bv. geen liefde hebt ontvangen als je vroeger huilde.
2. Verzwakte autonomie en verzwakt functioneren: bv. als je altijd hetzelfde moet doen zoals jouw
moeder dat wil, je hebt hierdoor niet geleerd je eigen individuele wensen uit te voeren. Dit is vaak
een schema wat je ziet bij afhankelijke persoonlijkheidsstoornissen; altijd afhankelijk van de mening
van de ander.
3. Beperkte grenzen: kinderen die ofwel zo vrij zijn gelaten dat zij altijd alles hebben mogen doen (bv.
narcistische problematiek) of kinderen die zijn verwaarloosd.
4. Gerichtheid op anderen: dit zie je bij een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis. Mensen met sociale
angststoornissen hebben vaak een schema hiervan.
5. Overmatige waakzaamheid en inhibitie: houdt in dat je altijd op je hoede moet zijn; dit zie je bij
kinderen die slachtoffer zijn geweest van fysiek geweld. Deze kinderen hebben geleerd hun emoties
te inhiberen, omdat vroeger hier heel slecht op is gereageerd.
Coping strategieën
Soorten: wanneer je in een situatie terecht komt waar een bepaald schema geactiveerd kan worden kan je
voor drie coping strategieën kiezen. Hieronder worden deze uitgelegd samen met een voorbeeld van het
schema verlating:
1. Overgave: dit kan gezien worden als de freeze, je doet niet aan je schema bv. voortdurend bezig zijn
de ander aan je te binden, bevestiging te zoeken, jaloersheid uit angst in de steek gelaten te worden.
2. Vermijding: dit kan gezien worden als de flight als je niet wil dat het schema getriggerd wordt, ga je
het schema vermijden door actief situaties te vermijden bv. geen relaties of vriendschappen aangaan
zodat je niet verlaten kunt worden.
3. Overcompensatie: dit kan je zien als fight; hier geef je jezelf niet over aan het schema, maar ga je in
de aanval bv. je gaat jezelf wijsmaken “ik heb niemand nodig”.
1
