PRAKTISCHE INFO
Slides en inhoudstafel is het belangrijkste
- Zie toledo
Wat in de aula verteld word is basis van de leerstof
- Gebaseerd op handboek maar er zijn onderwerpen in het boek die niet in de les besproken worden en
die ook niet gekend moeten worden
- Twijfel over boek kopen??
DIFFERENTIELE PSYCHOLOGIE/PSYCHOLOGIE VAN VERSCHILLEN ; RECAP
Psychologische verschillen
- (vooral) tussen mensen (tussen individuen, tussen mannen en vrouwen, tussen groepen..) (gedrag,
emotie, cognitie, …) (interindividuele verschillen)
- (maar ook bijkomend) binnen mensen (over de tijd, in verschillende situaties, en hoe dit anders kan
zijn voor verschillende personen)(intra-individuele verschillen)
Algemene psychologie: algemene wetten/patronen van gedrag (wij gaan ……………….kijken naar de
verschillen)
2 grote deeldomeinen
1. Intelligentie, cognitief functioneren
- (taken oplossen hoe goed of slecht, samenhang tss talige of wiskundige taken goed
kunnen oplossen, …)
2. Persoonlijkheid
- bv. karakter, emoties
2 grote visies op persoonlijheid:
1. Trekvisie
2. Interactionistische visie
TREKVISIE:
Persoonlijkheid bestaat uit een aantal nomothetische trekken
nomothetische concept: 3 cruciale eigenschappen:
1. Trekken zijn interne, stabiele eigenschappen van een individu die deze van moment tot moment,
situatie tot situatie met zich meedraagt
- een trek is geen tijdelijke eigenschap maar is iets dat de persoon altijd meedraagt,
geven aanleiding tot consistent patroon van gedrag (veranderd niet over tijd)
- bv. haarkleur en haarsnit, agressie vs. Mening (mening kan veranderen maar je
agressieniveau blijft meestal gelijk over je leven)
, - verschillende niveau mogelijk om deze eigenschappen te situeren bv. Biologisch: meer
of minder activatie in hersenen geeft aanleiding tot bepaalde interne stabiele
eigenschappen of bv. motivatie
2. Trekken zijn causaal: ze verklaren het gedrag van het individu
- De interne eigenschappen beïnvloeden, bepalen gedrag
o Mensen hebben verschillende drijfsveren en belangen en waarden
- bv. Extraversie -> bepaalde eigenschappen maken mensen meer of minder extravert ->
snel verlegen in sociale situaties dan blijf je liever op de achtergrond
3. Trekken nemen de vorm aan van (hypothetische) dimensies waarop mensen verschillende plaats
kunnen innemen
➔ persoonlijkheidstrekken zijn interne, stabiele eigenschappen van een individu die causaal
verantwoordelijk zijn voor het gedrag van mensen en die we hypothetisch kunnen plaatsen op een
dimensie
Belangrijkste implicaties
1. Hoofdeffect van persoon is belangrijkste manier om individuele verschillen in persoonlijkheid, gedrag
op te vatten (er wordt verwacht dat er consistentie is in het gedrag ve pers.)
- Als je mensen op een dimensie kunt plaatsen van meer of minder hebben van die
eigenschap en die positie is causaal verantwoordelijk en consistent over de tijd en
bepaald je gedrag dan verwacht je dat een bepaalde persoon consistente meer bepaalde
gedragingen die tot die trek horen gaat stellen dan een persoon die lagere staat op die
dimensie voor die trek
2. Gedrag wordt gekenmerkt door relatief hoge
- type A consistentie = cross-temporele stabiliteit van (ind versch in) gedrag
o zelfde G, zelfde S maar op ander moment (gedrag veroorzaakt door interne stabiele
trekken in ph)
o bv. Vandaag op café en morgen ook op café -> je gaat kijken hoeveel woorden die
persoon per min heeft met zijn gesprekspartner -> verwacht dat deze ongeveer hetzelfde
gaan zijn
o verwachten hoge score hierop
- type B consistentie = cross-situationele stabiliteit van (ind versch in) gedrag
o zelfde G, andere S (stabiele eig v gedrag zijn in elke situatie aanwezig)
o bv. Hoeveel woorden spreek je uit in de les -> verwachten dat personen die meer praten
op café ook meer praten in de les
o verwachten hier ook een hoge score op
- type C-consistentie = cross-uitingsstabiliteit van (ind versch in) gedrag
o ander G, zelfde S
1
, o verschillende uittingen van 1 trek bv. Veel praten kun je zien als extraversie maar veel
handbewegingen maken tijdens het praten kun je ook zien als extraversie -> verwachten
dat extraverten veel praten en met hun handen bewegen
- type D-consistentie = predictie van concreet gedrag op basis van trekscores
(je verwacht een relatief hoge consistentie)
o ander G, andere S
o zelfs als je gaat kijken naar een ander gedrag dat een uiting is van dezelfde trek in een
andere situatie dan verwachten we consistie
o bv. veel praten op cafe dan ook veel handbewegingen in de aula
persoonlijkheidscoëfficient: de mate waarin we kunnen zeggen dat personen zich consistent gaan gedragen in
bepaalde situaties
An ervaart altijd meer stress dan Jan -> hoofdeffect van persoon en verschillen zijn consistent over
verschillende situaties
Zien ook hoofdeffect van situatie maar dit is minder relevant
INTERACTIONISTISCHE VISIE:
Cruciale assumpties:
1. Persoonlijkheid is een dynamisch systeem van processen dat iemands reactie op een concrete
situatie bepaalt (cfr. CAPS systeem Mischel)
- Er is een bepaalde situatie die zich aandient -> je maakt er een bepaalde interpretatie van
die gelinkt zijn aan waarde -> als die waarden geschend worden ga je mss bepaalde
gedragingen willen gaan initiereen dan als die niet geschend worden
2. Omdat bepaalde situaties bij een bepaald persoon andere processen kunnen ontlokken, is iemands
gedrag een functie van de INTERACTIE tussen persoon en mgeving
2
, - Gedrag niet enkel bepaald door interne stabiele persoonlijkheidstrekken maar ook door
interactie met de omgeving (persoon heeft bepaalde patronen van gedrag om op een
bepaalde situatie te reageren)
3. De uitkomst hiervan is dat persoonlijkheid kan beschreven worden in termen van ALS (bepaalde
situatie) DAN (bepaald gedrag) gedragshandtekeningen
De interatcie tss situatie en persoon die gaan bepalen hoe de interactie eruit zal zien.
Het verschil tussen het gedrag dat an en jan stellen, is afhankelijk van de situatie waarin ze zich bevinden.
Het kan zijn dat An voornamelijk bij interpersoonlijke dreiging maar niet bij fysieke en bij jan andersom
Verschillen tussen mensen moeten vooral bekeken in de interactie en niet enkel in de persoon zelf want
interne verschillen zijn niet altijd consistent over situaties (hoofdeffecten op hun eigen zijn minder interresant)
Belangrijkste implicaties
1. Interactie tussen persoon en situatie is belangrijkste manier om individuele verschillen in
persoonlijkheid, gedrag op te vatten
2. Gedrag wordt gekenmerkt door relatief hoge
- type A consistentie = cross-temporele stabiliteit van (ind versch in) gedrag
o zelfde persoon in zelfde situatie dan kijk je naar dezelfde interactie dus verwacht je
dat die op verschillende momenten gelijkend is
MAAR door relatief lage
- type B consistentie = cross-situationele stabiliteit van (ind versch in) gedrag (andere S)
o andere situatie dus persoon kan zich anders gedragen
- type C-consistentie = cross-uitingsstabiliteit van (ind versch in) gedrag
o in bepaalde situaties meer of minder van een trek laten zien dan in een andere
situatie
- type D-consistentie = predictie van concreet gedrag op basis van trekscores
3
Slides en inhoudstafel is het belangrijkste
- Zie toledo
Wat in de aula verteld word is basis van de leerstof
- Gebaseerd op handboek maar er zijn onderwerpen in het boek die niet in de les besproken worden en
die ook niet gekend moeten worden
- Twijfel over boek kopen??
DIFFERENTIELE PSYCHOLOGIE/PSYCHOLOGIE VAN VERSCHILLEN ; RECAP
Psychologische verschillen
- (vooral) tussen mensen (tussen individuen, tussen mannen en vrouwen, tussen groepen..) (gedrag,
emotie, cognitie, …) (interindividuele verschillen)
- (maar ook bijkomend) binnen mensen (over de tijd, in verschillende situaties, en hoe dit anders kan
zijn voor verschillende personen)(intra-individuele verschillen)
Algemene psychologie: algemene wetten/patronen van gedrag (wij gaan ……………….kijken naar de
verschillen)
2 grote deeldomeinen
1. Intelligentie, cognitief functioneren
- (taken oplossen hoe goed of slecht, samenhang tss talige of wiskundige taken goed
kunnen oplossen, …)
2. Persoonlijkheid
- bv. karakter, emoties
2 grote visies op persoonlijheid:
1. Trekvisie
2. Interactionistische visie
TREKVISIE:
Persoonlijkheid bestaat uit een aantal nomothetische trekken
nomothetische concept: 3 cruciale eigenschappen:
1. Trekken zijn interne, stabiele eigenschappen van een individu die deze van moment tot moment,
situatie tot situatie met zich meedraagt
- een trek is geen tijdelijke eigenschap maar is iets dat de persoon altijd meedraagt,
geven aanleiding tot consistent patroon van gedrag (veranderd niet over tijd)
- bv. haarkleur en haarsnit, agressie vs. Mening (mening kan veranderen maar je
agressieniveau blijft meestal gelijk over je leven)
, - verschillende niveau mogelijk om deze eigenschappen te situeren bv. Biologisch: meer
of minder activatie in hersenen geeft aanleiding tot bepaalde interne stabiele
eigenschappen of bv. motivatie
2. Trekken zijn causaal: ze verklaren het gedrag van het individu
- De interne eigenschappen beïnvloeden, bepalen gedrag
o Mensen hebben verschillende drijfsveren en belangen en waarden
- bv. Extraversie -> bepaalde eigenschappen maken mensen meer of minder extravert ->
snel verlegen in sociale situaties dan blijf je liever op de achtergrond
3. Trekken nemen de vorm aan van (hypothetische) dimensies waarop mensen verschillende plaats
kunnen innemen
➔ persoonlijkheidstrekken zijn interne, stabiele eigenschappen van een individu die causaal
verantwoordelijk zijn voor het gedrag van mensen en die we hypothetisch kunnen plaatsen op een
dimensie
Belangrijkste implicaties
1. Hoofdeffect van persoon is belangrijkste manier om individuele verschillen in persoonlijkheid, gedrag
op te vatten (er wordt verwacht dat er consistentie is in het gedrag ve pers.)
- Als je mensen op een dimensie kunt plaatsen van meer of minder hebben van die
eigenschap en die positie is causaal verantwoordelijk en consistent over de tijd en
bepaald je gedrag dan verwacht je dat een bepaalde persoon consistente meer bepaalde
gedragingen die tot die trek horen gaat stellen dan een persoon die lagere staat op die
dimensie voor die trek
2. Gedrag wordt gekenmerkt door relatief hoge
- type A consistentie = cross-temporele stabiliteit van (ind versch in) gedrag
o zelfde G, zelfde S maar op ander moment (gedrag veroorzaakt door interne stabiele
trekken in ph)
o bv. Vandaag op café en morgen ook op café -> je gaat kijken hoeveel woorden die
persoon per min heeft met zijn gesprekspartner -> verwacht dat deze ongeveer hetzelfde
gaan zijn
o verwachten hoge score hierop
- type B consistentie = cross-situationele stabiliteit van (ind versch in) gedrag
o zelfde G, andere S (stabiele eig v gedrag zijn in elke situatie aanwezig)
o bv. Hoeveel woorden spreek je uit in de les -> verwachten dat personen die meer praten
op café ook meer praten in de les
o verwachten hier ook een hoge score op
- type C-consistentie = cross-uitingsstabiliteit van (ind versch in) gedrag
o ander G, zelfde S
1
, o verschillende uittingen van 1 trek bv. Veel praten kun je zien als extraversie maar veel
handbewegingen maken tijdens het praten kun je ook zien als extraversie -> verwachten
dat extraverten veel praten en met hun handen bewegen
- type D-consistentie = predictie van concreet gedrag op basis van trekscores
(je verwacht een relatief hoge consistentie)
o ander G, andere S
o zelfs als je gaat kijken naar een ander gedrag dat een uiting is van dezelfde trek in een
andere situatie dan verwachten we consistie
o bv. veel praten op cafe dan ook veel handbewegingen in de aula
persoonlijkheidscoëfficient: de mate waarin we kunnen zeggen dat personen zich consistent gaan gedragen in
bepaalde situaties
An ervaart altijd meer stress dan Jan -> hoofdeffect van persoon en verschillen zijn consistent over
verschillende situaties
Zien ook hoofdeffect van situatie maar dit is minder relevant
INTERACTIONISTISCHE VISIE:
Cruciale assumpties:
1. Persoonlijkheid is een dynamisch systeem van processen dat iemands reactie op een concrete
situatie bepaalt (cfr. CAPS systeem Mischel)
- Er is een bepaalde situatie die zich aandient -> je maakt er een bepaalde interpretatie van
die gelinkt zijn aan waarde -> als die waarden geschend worden ga je mss bepaalde
gedragingen willen gaan initiereen dan als die niet geschend worden
2. Omdat bepaalde situaties bij een bepaald persoon andere processen kunnen ontlokken, is iemands
gedrag een functie van de INTERACTIE tussen persoon en mgeving
2
, - Gedrag niet enkel bepaald door interne stabiele persoonlijkheidstrekken maar ook door
interactie met de omgeving (persoon heeft bepaalde patronen van gedrag om op een
bepaalde situatie te reageren)
3. De uitkomst hiervan is dat persoonlijkheid kan beschreven worden in termen van ALS (bepaalde
situatie) DAN (bepaald gedrag) gedragshandtekeningen
De interatcie tss situatie en persoon die gaan bepalen hoe de interactie eruit zal zien.
Het verschil tussen het gedrag dat an en jan stellen, is afhankelijk van de situatie waarin ze zich bevinden.
Het kan zijn dat An voornamelijk bij interpersoonlijke dreiging maar niet bij fysieke en bij jan andersom
Verschillen tussen mensen moeten vooral bekeken in de interactie en niet enkel in de persoon zelf want
interne verschillen zijn niet altijd consistent over situaties (hoofdeffecten op hun eigen zijn minder interresant)
Belangrijkste implicaties
1. Interactie tussen persoon en situatie is belangrijkste manier om individuele verschillen in
persoonlijkheid, gedrag op te vatten
2. Gedrag wordt gekenmerkt door relatief hoge
- type A consistentie = cross-temporele stabiliteit van (ind versch in) gedrag
o zelfde persoon in zelfde situatie dan kijk je naar dezelfde interactie dus verwacht je
dat die op verschillende momenten gelijkend is
MAAR door relatief lage
- type B consistentie = cross-situationele stabiliteit van (ind versch in) gedrag (andere S)
o andere situatie dus persoon kan zich anders gedragen
- type C-consistentie = cross-uitingsstabiliteit van (ind versch in) gedrag
o in bepaalde situaties meer of minder van een trek laten zien dan in een andere
situatie
- type D-consistentie = predictie van concreet gedrag op basis van trekscores
3
