Kennen en kunnenlijst Natuur 1:
3.1 Waarneming:
Doel van waarnemen: Zintuigen maken het voor mensen en dieren
mogelijk om hun omgeving waar te nemen.
De biologische functie= dat ze gevaar kunnen vermijden, voedsel en water
kunnen bemachtigen en een partner kunnen vinden.
Waarneming en gedrag horen sterk bij elkaar. Om goed te kunnen
waarnemen moet je genoeg eten en drinken op hebben.
Niet alle zintuigen hebben het doel als overleving. Ze spelen ook een rol
bij de non-verbale communicatie zoals kennen van emoties en knuffelen.
De 5 zintuigen:
1. Zien
2. Horen
3. Proeven
4. Ruiken
5. Voelen
Zij reageren op specifieke prikkels zoals licht en geluid. Als zintuigen
worden geprikkeld gaat er direct een boodschap naar de hersenen. Er
komt dan een gewaarwording: waarop je iets beleeft of waarneemt.
Hersenen sturen daarna opdrachten naar bepaalde spieren on zich samen
te trekken. Dit resulteert in gedrag.
De communicatie tussen hersenen en zintuigen en tussen hersenen en
spieren verloopt via zenuwen. Ze vormen de bedrading van je lichaam.
Ze worden doorgegeven door elektrische schokjes.
De zintuigzenuwen brengen elektrische signalen van de zintuigen over
naar je hersenen. Dit kan omgezet worden naar bewegingszenuwen. Die
zijn aangesloten aan je spieren. Deze schokjes verspreiden zich over de
spier waardoor het samentrekt.
Vanaf je hersenen loopt er een dikke bundel zenuwen: je ruggenmerg.
Hier zijn zowel zintuig als bewegingszenuwen te vinden. De meeste
informatie gaat wel eerst naar het ruggenmerg.
Sommige informatie gaat niet naar je hersenen, maar wordt gelijk tot actie
gezet in je ruggenmerg. Waardoor spieren gelijk in actie komen. Dit is
reflex. Denk bijvoorbeeld aan het stappen in iets scherps. Je hersenen
hebben nog niet door wat er gebeurde, maar je reflex reageerde.
Bekende reflexen is de kniepeesreflex, hoest, nies, slik en pupilreflex.
,De eigenlijke gewaarwording van zintuigelijke indrukken ontstaat pas in de
hersenen.
Blinde vlek dit is de plaats van jet netvlies waar de oogzenuw uittreedt
naar de hersenen. Op deze plek kunnen geen zintuigcellen zitten. Je kan
dat niks waarnemen. Je hersenen zijn in staat tot aanvullen.
Filtering: bijvoorbeeld dat geluid uiteindelijk gefilterd wordt als je het
heel lang hoort. Je hersenen selecteren op belangrijkheid.
Dit kan wel weer betekenis krijgen als je opeens de weg oversteekt zonder
te kijken.
Als je een hersenschudding hebt is de filtering dus verstoord, waardoor je
te veel informatie uit de zintuigen binnenkrijgt.
De belangrijkste zintuigen:
- Tastzintuigen
- Warmtezintuigen
- Koude zintuigen
- Pijnzintuigen
Orgaan: is een deel van een mens/dier/plant dat 1 of meerdere functies
vervult en dat bestaat uit weefsels. De huid is bijvoorbeeld een orgaan in
bescherming tegen stralingen of ziektes.
Gespecialiseerde zintuigen: tast, warmte en koud en pijnzintuigen zijn
in staat respectievelijk de prikkels druk, warmte, koude en beschadiging
van de huid waar te nemen.
Oog:
Licht komt binnen via de pupil. Deze wordt groter en kleiner, doormiddel
van spiertjes die samentrekken buiten de invloed van de wil om.
Komt er licht in het oog dan wordt de pupil groter, dit om het oog te
beschermen. Licht komt voor in rechte lijnen en licht wordt dan op het
netvlies geprojecteerd. De beelden komen dan omgekeerd in de
hersenen.
Doordat onze hersenen de zintuigelijke informatie kunnen interpreteren.
, De echte zintuigcellen van de ogen zitten in je netvlies. Die heten
staafjes en kegeltjes. Met de kegeltjes neem je kleur waar en de
staafjes zwart-wit.
Gele vlek: waar op een grote concentratie veel kegeltjes zitten.
De staafjes hebben minder prikkels nodig om ze te kunnen zien,
bijvoorbeeld in het donker.
Mensen hebben 2 ogen, omdat je ze nodig hebt om diepte te kunnen
zien. Met 1 oog kan je slecht de afstand verklaren en met 2 gaat dit
makkelijker.
De ogen van dieren staan ook op verschillende plekken: de voorkant of
zijkant. Je kan dan of heel snel een prooivangen of een heel groot
gezichtsveld hebben.
Gehoor en evenwichtsorgaan:
Het bestaat uit het gehoor en het evenwichtsorgaan. Dit is een apart
zintuig.
Het gehoororgaan is in 3 delen op te delen:
1. Uitwendig oor: oorschelp, de gehoorgang en het trommelvlies.
Trommelvlies dient voor opvangen van geluid. Het oorsmeer dient
erbij om het soepel te houden.
2. Middenoor: trommelholte met de 3 gehoorbeentjes hamer,
aambeeld en stijgbeugel. Ze dienen voor het versterken van de
trilling.
3. Binnenoor: slakkenhuis. Ze dienen voor het omvormen van trillingen
in elektrische signalen. Die gaan vaan gehoorzenuw hersenen.
Het slakkenhuis is gevuld met vloeistof.
Trilling gaat via gehoorbeentjes trommelvlies stijgbeugel
slakkenhuis
Als de vloeistof in het slakkenhuis in beweging is gezet gaan de haartjes
trillen en geven die geluid door aan de hersenen.
3.1 Waarneming:
Doel van waarnemen: Zintuigen maken het voor mensen en dieren
mogelijk om hun omgeving waar te nemen.
De biologische functie= dat ze gevaar kunnen vermijden, voedsel en water
kunnen bemachtigen en een partner kunnen vinden.
Waarneming en gedrag horen sterk bij elkaar. Om goed te kunnen
waarnemen moet je genoeg eten en drinken op hebben.
Niet alle zintuigen hebben het doel als overleving. Ze spelen ook een rol
bij de non-verbale communicatie zoals kennen van emoties en knuffelen.
De 5 zintuigen:
1. Zien
2. Horen
3. Proeven
4. Ruiken
5. Voelen
Zij reageren op specifieke prikkels zoals licht en geluid. Als zintuigen
worden geprikkeld gaat er direct een boodschap naar de hersenen. Er
komt dan een gewaarwording: waarop je iets beleeft of waarneemt.
Hersenen sturen daarna opdrachten naar bepaalde spieren on zich samen
te trekken. Dit resulteert in gedrag.
De communicatie tussen hersenen en zintuigen en tussen hersenen en
spieren verloopt via zenuwen. Ze vormen de bedrading van je lichaam.
Ze worden doorgegeven door elektrische schokjes.
De zintuigzenuwen brengen elektrische signalen van de zintuigen over
naar je hersenen. Dit kan omgezet worden naar bewegingszenuwen. Die
zijn aangesloten aan je spieren. Deze schokjes verspreiden zich over de
spier waardoor het samentrekt.
Vanaf je hersenen loopt er een dikke bundel zenuwen: je ruggenmerg.
Hier zijn zowel zintuig als bewegingszenuwen te vinden. De meeste
informatie gaat wel eerst naar het ruggenmerg.
Sommige informatie gaat niet naar je hersenen, maar wordt gelijk tot actie
gezet in je ruggenmerg. Waardoor spieren gelijk in actie komen. Dit is
reflex. Denk bijvoorbeeld aan het stappen in iets scherps. Je hersenen
hebben nog niet door wat er gebeurde, maar je reflex reageerde.
Bekende reflexen is de kniepeesreflex, hoest, nies, slik en pupilreflex.
,De eigenlijke gewaarwording van zintuigelijke indrukken ontstaat pas in de
hersenen.
Blinde vlek dit is de plaats van jet netvlies waar de oogzenuw uittreedt
naar de hersenen. Op deze plek kunnen geen zintuigcellen zitten. Je kan
dat niks waarnemen. Je hersenen zijn in staat tot aanvullen.
Filtering: bijvoorbeeld dat geluid uiteindelijk gefilterd wordt als je het
heel lang hoort. Je hersenen selecteren op belangrijkheid.
Dit kan wel weer betekenis krijgen als je opeens de weg oversteekt zonder
te kijken.
Als je een hersenschudding hebt is de filtering dus verstoord, waardoor je
te veel informatie uit de zintuigen binnenkrijgt.
De belangrijkste zintuigen:
- Tastzintuigen
- Warmtezintuigen
- Koude zintuigen
- Pijnzintuigen
Orgaan: is een deel van een mens/dier/plant dat 1 of meerdere functies
vervult en dat bestaat uit weefsels. De huid is bijvoorbeeld een orgaan in
bescherming tegen stralingen of ziektes.
Gespecialiseerde zintuigen: tast, warmte en koud en pijnzintuigen zijn
in staat respectievelijk de prikkels druk, warmte, koude en beschadiging
van de huid waar te nemen.
Oog:
Licht komt binnen via de pupil. Deze wordt groter en kleiner, doormiddel
van spiertjes die samentrekken buiten de invloed van de wil om.
Komt er licht in het oog dan wordt de pupil groter, dit om het oog te
beschermen. Licht komt voor in rechte lijnen en licht wordt dan op het
netvlies geprojecteerd. De beelden komen dan omgekeerd in de
hersenen.
Doordat onze hersenen de zintuigelijke informatie kunnen interpreteren.
, De echte zintuigcellen van de ogen zitten in je netvlies. Die heten
staafjes en kegeltjes. Met de kegeltjes neem je kleur waar en de
staafjes zwart-wit.
Gele vlek: waar op een grote concentratie veel kegeltjes zitten.
De staafjes hebben minder prikkels nodig om ze te kunnen zien,
bijvoorbeeld in het donker.
Mensen hebben 2 ogen, omdat je ze nodig hebt om diepte te kunnen
zien. Met 1 oog kan je slecht de afstand verklaren en met 2 gaat dit
makkelijker.
De ogen van dieren staan ook op verschillende plekken: de voorkant of
zijkant. Je kan dan of heel snel een prooivangen of een heel groot
gezichtsveld hebben.
Gehoor en evenwichtsorgaan:
Het bestaat uit het gehoor en het evenwichtsorgaan. Dit is een apart
zintuig.
Het gehoororgaan is in 3 delen op te delen:
1. Uitwendig oor: oorschelp, de gehoorgang en het trommelvlies.
Trommelvlies dient voor opvangen van geluid. Het oorsmeer dient
erbij om het soepel te houden.
2. Middenoor: trommelholte met de 3 gehoorbeentjes hamer,
aambeeld en stijgbeugel. Ze dienen voor het versterken van de
trilling.
3. Binnenoor: slakkenhuis. Ze dienen voor het omvormen van trillingen
in elektrische signalen. Die gaan vaan gehoorzenuw hersenen.
Het slakkenhuis is gevuld met vloeistof.
Trilling gaat via gehoorbeentjes trommelvlies stijgbeugel
slakkenhuis
Als de vloeistof in het slakkenhuis in beweging is gezet gaan de haartjes
trillen en geven die geluid door aan de hersenen.
