4.2.1 Advies
De rol van jeugd- en gezinsprofessionals van het wijkteam bij
het verminderen van kansenongelijkheid in het onderwijs
Onderwijsinstelling: Hogeschool Rotterdam Inholland
1
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Vraagdefinitie..................................................................................................................................................... 4
1.1 Aanleiding...................................................................................................................................................................................4
1.2 Context/organisatie....................................................................................................................................................................4
Mijn onderzoek richt zich op het wijkteam Kralingen-Crooswijk in Rotterdam. Het wijkteam biedt ondersteuning aan bewoners
met diverse problemen. Daarnaast hanteert het wijkteam een gestroomlijnde aanpak met één aanspreekpunt per gezin en
een gezamenlijk plan (zie bijlage 1). Uit een oriënterend gesprek met Bart, de teamleider van het wijkteam, bleek dat dit een
probleem is dat het wijkteam graag wil aanpakken (persoonlijke communicatie, 6 februari 2024)..............................................4
1.3 Beschrijving probleem................................................................................................................................................................5
1.4 Belanghebbenden.......................................................................................................................................................................6
Er zijn verschillende betrokkenen bij dit vraagstuk. Bij elke betrokkene zal ik de belangen en de verschillende perspectieven op
het probleem, inclusief mogelijke tegenstrijdige belangen, aankaarten.........................................................................................6
1.5 Hoofdvragen + deelvragen.........................................................................................................................................................7
1.6 Doelstelling & relevantie............................................................................................................................................................8
1.7 Randvoorwaarden......................................................................................................................................................................8
1.8 Onderzoeksmethoden.................................................................................................................................................................9
1.9 Leeswijzer.................................................................................................................................................................................11
Hoofstuk 2: Diagnose............................................................................................................................................................. 11
2.1 Factoren van kansenongelijkheid in het onderwijs..................................................................................................................11
2.2 Behoefte aan holistische-onderwijsondersteuning..................................................................................................................12
2.3 Behoefte aan effectieve samenwerking...................................................................................................................................13
2.4 Behoefte aan sociale-emotionele ondersteuning.....................................................................................................................14
2.5 Ouderbetrokkenheid thuis versterken......................................................................................................................................15
2.6 Verdieping van kennis en vaardigheden onder jeugd- en gezinsprofessionals........................................................................16
2.7 Conclusie...................................................................................................................................................................................17
Hoofstuk 3: Oplossings-scenario’s.......................................................................................................................................... 18
3.1 Oplossingsscenario 1: Ouder- en kind workshops....................................................................................................................18
3.2 Oplossingsscenario 2: Opgroeien in een Kansrijke Omgeving (OKO).......................................................................................20
3.3 Oplossingsscenario 3: Werken volgens de Krachtwerk methodiek..........................................................................................21
3.4 Feedback...................................................................................................................................................................................23
3.4.1 Feedback oplossing scenario 1..........................................................................................................................................23
3.4.2 Feedback oplossing scenario 2..........................................................................................................................................24
3.4.3 Feedback oplossing scenario 3..........................................................................................................................................24
3.5 Conclusie...................................................................................................................................................................................25
Hoofdstuk 4: Advies............................................................................................................................................................... 26
4.1 Definitief advies........................................................................................................................................................................26
4.2 Conclusie...................................................................................................................................................................................27
Bronnenlijst........................................................................................................................................................................... 29
Bijlage................................................................................................................................................................................... 35
Bijlage 1 – Richting de organisatie.................................................................................................................................................36
Bijlage 2 – Gesprek Jeugd- en gezinsprofessionals........................................................................................................................36
2
,Bijlage 4 - gesprekshandleiding......................................................................................................................................................37
Bijlage 5 - Interview vragen............................................................................................................................................................38
Bijlage 6 – gesprek directeuren......................................................................................................................................................41
Bijlage 7 – Enquêtes.......................................................................................................................................................................41
Bijlage 8 – Feedback vragen...........................................................................................................................................................42
3
, Hoofdstuk 1: Vraagdefinitie
1.1 Aanleiding
Als stagiaire bij het wijkteam Kralingen-Crooswijk, in de periode van februari 2023 tot februari 2024, viel het me op
dat er een aanzienlijke kansenongelijkheid bestaat onder jongeren in het onderwijs. Veel jongeren hadden te maken
met uitdagingen zoals financiële problemen, gebrek aan thuisondersteuning en emotionele of gedragsproblemen.
Hierdoor presteerden zij minder goed en hadden ze moeite om bij te blijven met hun klasgenoten.
Volgens het Nederlands Jeugdinstituut (z.d.-a) hebben niet alle kinderen in Nederland gelijke mogelijkheden om te
profiteren van onderwijs en door te stromen naar hogere niveaus of functies op de arbeidsmarkt.
Kansenongelijkheid betekent dat kinderen vanwege hun sociale achtergrond geen gelijke toegang hebben tot goed
onderwijs, ondanks gelijke talenten. Factoren zoals sociaaleconomische status (SES), sociale steun, afkomst,
discriminatie en vooroordelen dragen bij aan deze ongelijkheid, waardoor velen met een achterstand beginnen in
het onderwijs (Nederlands Jeugdinstituut, z.d.-a). Een voorbeeld dat ik zag, was een 14-jarig meisje uit een gezin met
laagopgeleide ouders. Ze zat op de havo, had paniekaanvallen en kon haar schoolwerk niet bijhouden. Haar ouders
konden haar niet ondersteunen en hadden het financieel moeilijk. Ze kreeg niet op tijd de nodige hulp, waardoor ze
uiteindelijk terugzakte naar kaderonderwijs. Dit voorbeeld raakte mij diep en versterkte mijn motivatie om
onderzoek te doen naar de rol van jeugd- en gezinsprofessionals bij het verminderen van deze ongelijkheid. Deze
casus toont aan hoe een lage SES, gecombineerd met een gebrek aan toegang tot ondersteunende middelen en
kennis van het onderwijssysteem, ernstige problemen voor leerlingen kan veroorzaken.
Onderzoek van SEO Economisch Onderzoek toont aan dat er kansenongelijkheid in het onderwijs onder jongeren
bestaat. Ik definieer jongeren tijdens mijn onderzoek als jongeren tussen de leeftijd van 14 en 17 jaar (Nederlands
Jeugdinstituut, 2023-c). Thuisactiviteiten zoals lezen verbeteren de prestaties van leerlingen aanzienlijk. Voor ouders
met een lage SES zijn deze activiteiten vaak niet haalbaar door taalbarrières of financiële beperkingen. Dit beperkt de
leer- en ontwikkelingsmogelijkheden van hun kinderen en hindert hun onderwijsresultaten (Ter Weel et al., 2023).
1.2 Context/organisatie
Mijn onderzoek richt zich op het wijkteam Kralingen-Crooswijk in Rotterdam. Het wijkteam biedt ondersteuning aan
bewoners met diverse problemen. Daarnaast hanteert het wijkteam een gestroomlijnde aanpak met één
aanspreekpunt per gezin en een gezamenlijk plan (zie bijlage 1). Uit een oriënterend gesprek met Bart, de teamleider
van het wijkteam, bleek dat dit een probleem is dat het wijkteam graag wil aanpakken (persoonlijke communicatie, 6
februari 2024).
De wijk waarin jongeren opgroeien, speelt een cruciale rol in hun ontwikkeling en onderwijskansen. In wijken zoals
Oud-Crooswijk en Kralingen-West zijn er sociale problemen in vergelijking met het welvarende Kralingen-Oost.
Ouders van middelbare scholieren in Kralingen-Crooswijk en Oud-Crooswijk kampen met lage inkomens en beperkte
middelen, wat van invloed is op de mogelijkheden van hun kinderen. Scholen in deze wijken krijgen vaak minder
financiering, wat leidt tot grotere klassen, een tekort aan leermiddelen en minder individuele aandacht voor
leerlingen (Gemeente Rotterdam, z.d.-a; Gemeente Rotterdam, z.d.-b; Van Aalst et al., 2023). Daarnaast hebben
jongeren in deze wijken minder toegang tot sport- en vrijetijdsactiviteiten, wat hun fysieke en mentale ontwikkeling
beperkt en minder positieve sociale interacties biedt (Gemeente Rotterdam, z.d.-b).
Jeugd- en gezinsprofessionals van het wijkteam kunnen een belangrijke rol spelen in het aanpakken van
kansenongelijkheid in het onderwijs. Ze leggen direct contact met bewoners en staan dicht bij de jongeren. Mijn
onderzoek richt zich op het ontwikkelen van advies om deze aanpak te optimaliseren. Het doel is om inzicht te
krijgen in de verwachtingen en behoeften van jongeren en hoe professionals in samenwerking met ouders en
scholen kunnen helpen. Het uiteindelijke doel is om effectieve manieren te vinden om jongeren in de wijk met
kansenongelijkheid in het onderwijs te ondersteunen.
4
De rol van jeugd- en gezinsprofessionals van het wijkteam bij
het verminderen van kansenongelijkheid in het onderwijs
Onderwijsinstelling: Hogeschool Rotterdam Inholland
1
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Vraagdefinitie..................................................................................................................................................... 4
1.1 Aanleiding...................................................................................................................................................................................4
1.2 Context/organisatie....................................................................................................................................................................4
Mijn onderzoek richt zich op het wijkteam Kralingen-Crooswijk in Rotterdam. Het wijkteam biedt ondersteuning aan bewoners
met diverse problemen. Daarnaast hanteert het wijkteam een gestroomlijnde aanpak met één aanspreekpunt per gezin en
een gezamenlijk plan (zie bijlage 1). Uit een oriënterend gesprek met Bart, de teamleider van het wijkteam, bleek dat dit een
probleem is dat het wijkteam graag wil aanpakken (persoonlijke communicatie, 6 februari 2024)..............................................4
1.3 Beschrijving probleem................................................................................................................................................................5
1.4 Belanghebbenden.......................................................................................................................................................................6
Er zijn verschillende betrokkenen bij dit vraagstuk. Bij elke betrokkene zal ik de belangen en de verschillende perspectieven op
het probleem, inclusief mogelijke tegenstrijdige belangen, aankaarten.........................................................................................6
1.5 Hoofdvragen + deelvragen.........................................................................................................................................................7
1.6 Doelstelling & relevantie............................................................................................................................................................8
1.7 Randvoorwaarden......................................................................................................................................................................8
1.8 Onderzoeksmethoden.................................................................................................................................................................9
1.9 Leeswijzer.................................................................................................................................................................................11
Hoofstuk 2: Diagnose............................................................................................................................................................. 11
2.1 Factoren van kansenongelijkheid in het onderwijs..................................................................................................................11
2.2 Behoefte aan holistische-onderwijsondersteuning..................................................................................................................12
2.3 Behoefte aan effectieve samenwerking...................................................................................................................................13
2.4 Behoefte aan sociale-emotionele ondersteuning.....................................................................................................................14
2.5 Ouderbetrokkenheid thuis versterken......................................................................................................................................15
2.6 Verdieping van kennis en vaardigheden onder jeugd- en gezinsprofessionals........................................................................16
2.7 Conclusie...................................................................................................................................................................................17
Hoofstuk 3: Oplossings-scenario’s.......................................................................................................................................... 18
3.1 Oplossingsscenario 1: Ouder- en kind workshops....................................................................................................................18
3.2 Oplossingsscenario 2: Opgroeien in een Kansrijke Omgeving (OKO).......................................................................................20
3.3 Oplossingsscenario 3: Werken volgens de Krachtwerk methodiek..........................................................................................21
3.4 Feedback...................................................................................................................................................................................23
3.4.1 Feedback oplossing scenario 1..........................................................................................................................................23
3.4.2 Feedback oplossing scenario 2..........................................................................................................................................24
3.4.3 Feedback oplossing scenario 3..........................................................................................................................................24
3.5 Conclusie...................................................................................................................................................................................25
Hoofdstuk 4: Advies............................................................................................................................................................... 26
4.1 Definitief advies........................................................................................................................................................................26
4.2 Conclusie...................................................................................................................................................................................27
Bronnenlijst........................................................................................................................................................................... 29
Bijlage................................................................................................................................................................................... 35
Bijlage 1 – Richting de organisatie.................................................................................................................................................36
Bijlage 2 – Gesprek Jeugd- en gezinsprofessionals........................................................................................................................36
2
,Bijlage 4 - gesprekshandleiding......................................................................................................................................................37
Bijlage 5 - Interview vragen............................................................................................................................................................38
Bijlage 6 – gesprek directeuren......................................................................................................................................................41
Bijlage 7 – Enquêtes.......................................................................................................................................................................41
Bijlage 8 – Feedback vragen...........................................................................................................................................................42
3
, Hoofdstuk 1: Vraagdefinitie
1.1 Aanleiding
Als stagiaire bij het wijkteam Kralingen-Crooswijk, in de periode van februari 2023 tot februari 2024, viel het me op
dat er een aanzienlijke kansenongelijkheid bestaat onder jongeren in het onderwijs. Veel jongeren hadden te maken
met uitdagingen zoals financiële problemen, gebrek aan thuisondersteuning en emotionele of gedragsproblemen.
Hierdoor presteerden zij minder goed en hadden ze moeite om bij te blijven met hun klasgenoten.
Volgens het Nederlands Jeugdinstituut (z.d.-a) hebben niet alle kinderen in Nederland gelijke mogelijkheden om te
profiteren van onderwijs en door te stromen naar hogere niveaus of functies op de arbeidsmarkt.
Kansenongelijkheid betekent dat kinderen vanwege hun sociale achtergrond geen gelijke toegang hebben tot goed
onderwijs, ondanks gelijke talenten. Factoren zoals sociaaleconomische status (SES), sociale steun, afkomst,
discriminatie en vooroordelen dragen bij aan deze ongelijkheid, waardoor velen met een achterstand beginnen in
het onderwijs (Nederlands Jeugdinstituut, z.d.-a). Een voorbeeld dat ik zag, was een 14-jarig meisje uit een gezin met
laagopgeleide ouders. Ze zat op de havo, had paniekaanvallen en kon haar schoolwerk niet bijhouden. Haar ouders
konden haar niet ondersteunen en hadden het financieel moeilijk. Ze kreeg niet op tijd de nodige hulp, waardoor ze
uiteindelijk terugzakte naar kaderonderwijs. Dit voorbeeld raakte mij diep en versterkte mijn motivatie om
onderzoek te doen naar de rol van jeugd- en gezinsprofessionals bij het verminderen van deze ongelijkheid. Deze
casus toont aan hoe een lage SES, gecombineerd met een gebrek aan toegang tot ondersteunende middelen en
kennis van het onderwijssysteem, ernstige problemen voor leerlingen kan veroorzaken.
Onderzoek van SEO Economisch Onderzoek toont aan dat er kansenongelijkheid in het onderwijs onder jongeren
bestaat. Ik definieer jongeren tijdens mijn onderzoek als jongeren tussen de leeftijd van 14 en 17 jaar (Nederlands
Jeugdinstituut, 2023-c). Thuisactiviteiten zoals lezen verbeteren de prestaties van leerlingen aanzienlijk. Voor ouders
met een lage SES zijn deze activiteiten vaak niet haalbaar door taalbarrières of financiële beperkingen. Dit beperkt de
leer- en ontwikkelingsmogelijkheden van hun kinderen en hindert hun onderwijsresultaten (Ter Weel et al., 2023).
1.2 Context/organisatie
Mijn onderzoek richt zich op het wijkteam Kralingen-Crooswijk in Rotterdam. Het wijkteam biedt ondersteuning aan
bewoners met diverse problemen. Daarnaast hanteert het wijkteam een gestroomlijnde aanpak met één
aanspreekpunt per gezin en een gezamenlijk plan (zie bijlage 1). Uit een oriënterend gesprek met Bart, de teamleider
van het wijkteam, bleek dat dit een probleem is dat het wijkteam graag wil aanpakken (persoonlijke communicatie, 6
februari 2024).
De wijk waarin jongeren opgroeien, speelt een cruciale rol in hun ontwikkeling en onderwijskansen. In wijken zoals
Oud-Crooswijk en Kralingen-West zijn er sociale problemen in vergelijking met het welvarende Kralingen-Oost.
Ouders van middelbare scholieren in Kralingen-Crooswijk en Oud-Crooswijk kampen met lage inkomens en beperkte
middelen, wat van invloed is op de mogelijkheden van hun kinderen. Scholen in deze wijken krijgen vaak minder
financiering, wat leidt tot grotere klassen, een tekort aan leermiddelen en minder individuele aandacht voor
leerlingen (Gemeente Rotterdam, z.d.-a; Gemeente Rotterdam, z.d.-b; Van Aalst et al., 2023). Daarnaast hebben
jongeren in deze wijken minder toegang tot sport- en vrijetijdsactiviteiten, wat hun fysieke en mentale ontwikkeling
beperkt en minder positieve sociale interacties biedt (Gemeente Rotterdam, z.d.-b).
Jeugd- en gezinsprofessionals van het wijkteam kunnen een belangrijke rol spelen in het aanpakken van
kansenongelijkheid in het onderwijs. Ze leggen direct contact met bewoners en staan dicht bij de jongeren. Mijn
onderzoek richt zich op het ontwikkelen van advies om deze aanpak te optimaliseren. Het doel is om inzicht te
krijgen in de verwachtingen en behoeften van jongeren en hoe professionals in samenwerking met ouders en
scholen kunnen helpen. Het uiteindelijke doel is om effectieve manieren te vinden om jongeren in de wijk met
kansenongelijkheid in het onderwijs te ondersteunen.
4
