Neurologie
Zowel epilepsie als discus hernia worden vnl. gezien bij honden.
Epilepsie
Meest voorkomende chronische neurologische aandoening bij mens (1%) en hond (0,5-5,7%). Het is
een probleem van de hersencortex van de grote hersenen (cerebrum).
Er zijn Europese richtlijnen vastgesteld wat betreft verschillende aspecten van epilepsie (definitie,
classificatie, terminologie, diagnostiek, genetische aspecten, medicamenteuze behandeling,
prognose, MRI-protocol, staalname/pathologie), door IVETF (international veterinary task force) in
2015.
Epilepsie bij de hond
Is de aanval een aanval van epilepsie?
‘Not everything that shakes is epilepsy.’
Pathofysiologie – ontstaanswijze
Epilepsie is eigenlijk een onevenwicht tussen inhiberende (GABA) en exciterende (glutamaat)
neurotransmitters t.h.v. de hersenen.
→ Overdreven, synchrone ontlading (chemisch/elektrisch) van een groep neuronen
• Ontstaan door een aanhoudende toename van neuronale exciteerbaarheid (meer stimulatie dan
inhibitie)
• Verscheidenheid aan oorzaken (metabool, toxisch, nutritioneel, traumatisch, inflammatie,
neoplastisch, ...)
• Bij een groot deel van de honden/katten geen aanwijsbare oorzaak = idiopathische epilepsie
o Weinig genetische mutaties als oorzaak voor epilepsie aangetoond
Gegeneraliseerde aanval
Is ‘makkelijk’ te herkennen.
• Beide hersenhemisferen betrokken → bilateraal symmetrische symptomen:
o Tonisch-clonisch
o Abnormale autonome activiteit (schuimvorming, urineverlies,ontlasting,..)
o Verminderd of afwezig bewustzijn
o Ontstaat tijdens rust
o Korte duur (± 30 sec tot enkele minuten)
o Herhaaldelijk
o Pre- en postictale fase! De ictus is de fase zelf
▪ Pretictale fase; dier is niet zichzelf
▪ Posrictale fase; tijd nodig om te recupereren
Begint vaak met oro-faciale contracties (smakkende beweging van de kaak, schuimvorming in de
mond (doordat speeksel vermengt met lucht). Na aantal seconden valt dier om, meestal in laterale
decubitus, en dan krijg je tonisch-clonische convulsies (spierstijfheid, fietsbewegingen).
Meestal ontstaat de epileptogene focus in de thalamus regio, maar dat
verspreid zich snel over de hersenen.
1
,Focale (simpel/complex) aanval
Is ’moeilijk’ te herkennen. Tussen de aanvallen is het dier normaal.
• Focaal deel cortex is betrokken
o Motorische cortex (!) → repetitieve samentrekking van bepaalde
spiergroepen → asymmetrie
o Sensorische cortex (?) → minder makkelijk te herkennen
Bijzondere uitingen van epilepsie
• Myoclonische epilepsie (plotse, simultane contractie van bepaalde spiergroepen) → vaak
rasgebonden!
o Slaap geassocieerde myoclonische epilepsie (Rodesian Ridgeback)
▪ Simultane contractie van enkele spiergroepen (± 30 s)
▪ Normale MRI/CSV (cerebrospinaal vocht) → idiopathisch
▪ EEG: epileptische activiteit
▪ 40% ook gegeneraliseerde aanvallen
▪ 30% fotosensitiviteit (lichtflitsen kunnen aanval uitlokken)
▪ Vaak moeilijk te behandelen
▪ Meestal beste respons met KBr
▪ Genetische mutatie DIRAS1 gen
o Ziekte van Lafora (Beagle, Teckel, Basset Hound)
▪ Stapelingsziekte (structurele epilepsie) → koolhydraten stapelen op in neuronen en
tasten de structuur aan
▪ Onset 6-9 jaar
▪ Teckel: mutatie EPM2B gen (DNA-test voor diagnose)
▪ Progressieve aandoening (fataal) wegens neurologische progressie (kan leiden tot
blindheid, ataxie, …)
▪ Behandeling moeilijk
▪ Probeer trigger te vermijden (licht, geluid)
▪ KBr/levetiracetam
DDx van epilepsie (‘epilepsie imitatoren’)
• Bewegingsstoornissen/movement disorders/paroxysmale dyskinesie
• Idiopathische hoofdtremor
o Elk ras, vnl. Dobermann, Bulldog, Boxer
o Onset 6m-9j (mediaan 2j)
o Ja of nee bewegingen
o Bij rust
o Onvoorspelbaar
o Bewust
o Verdwijnt bij afleiding
o 50% verdwijnt spontaan
o Meestal geen behandeling (goedaardig)
o Geen effect van AED (anti-epileptica)
• Episodic falling syndrome
o Bij Cavalier King Charles Spaniël
o Onset 14w-4j
o Inspanning-/stress-gebonden hypertoniciteit in voor- en achterpoten
o Deletie brevican gen (DNA-test voor diagnose)
o Behandeling: clonazepam
2
, • Gluten-sensitieve bewegingsstoornis
o Bij Border terriër
o Onset 0,2-7j (gemiddeld 3j)
o Moeilijk stappen, tremoren, omvallen, stijfheid 4 poten
o Bewust
o 2-30 min
o Anti-transglutaminase en anti-gliadin antistoffen
o Multisysteem ziekte? (+ GI-klachten en atopie)
o Dieetaanpassingen/glutenvrij (succes 50%)
• Narcolepsie/kataplexie
o Zeldzaam
o Narcolepsie = aanval van onbedwingbare slaap (verlies bewustzijn)
o Kataplexie = plots verlies van motorische activiteit
o Vnl. na excitatie, opwinding, stress
o Etiologie:
▪ Genetisch (deletie hypocretin (orexin) receptor 2 gen)
▪ Auto-immuun (te laag gehalte aan orexin concentraties in hersenen)
o Behandeling: physostigmine, imipramine
• Neuromusculair
• Myokymia/neuromyotonia
o Bij Jack Russell Terriër
o Myokymia = vermiforme (golvende) spiercontracties onder de huid
o Neuromyotonia = continue spierstijfheid, vertraagde spierrelaxatie
o Hond blijft bewust
o Geen abnormale autonome activiteit
o Lange duur (15 min – enkele uren)
o Hyperthermie → lauwwater bad!
o Sterfte
o Soms ook epilepsie en ataxie (spinocerebellair)
o Mutatie KCNJ10 gen (DNA-test voor diagnose)
• Myasthenia gravis
• Vestibulo(-cerebellaire) aanval / acute vestibulaire stoornissen (evenwichtsproblemen)
o Ongeacht welke oorzaak
o Tijdens rechtkomen vaak fietsbewegingen met 4 poten, rollende bewegingen
o Bewustzijn meestal normaal
o Geen abnormale autonome activiteit
o Vaak extra vestibulaire stoornissen (nystagmus, scheve kopstand,..)
• Obsessieve compulsieve gedragsstoornissen (OCD)
o Repetitief abnormaal gedrag
▪ Vlieghappen (vnl. bij CKCS)
▪ Staartbijten
▪ Tracing
o Controversieel / nog onvoldoende onderzocht of gekend
• Syncope
o Kortdurende, zelflimiterende bewusteloosheid
▪ T.g.v. verminderde bloedtoevoer (en O2) naar hersenen
▪ Etiologie = meestal cardiaal
o Vaak tijdens inspanning/excitatie/stress
3
Zowel epilepsie als discus hernia worden vnl. gezien bij honden.
Epilepsie
Meest voorkomende chronische neurologische aandoening bij mens (1%) en hond (0,5-5,7%). Het is
een probleem van de hersencortex van de grote hersenen (cerebrum).
Er zijn Europese richtlijnen vastgesteld wat betreft verschillende aspecten van epilepsie (definitie,
classificatie, terminologie, diagnostiek, genetische aspecten, medicamenteuze behandeling,
prognose, MRI-protocol, staalname/pathologie), door IVETF (international veterinary task force) in
2015.
Epilepsie bij de hond
Is de aanval een aanval van epilepsie?
‘Not everything that shakes is epilepsy.’
Pathofysiologie – ontstaanswijze
Epilepsie is eigenlijk een onevenwicht tussen inhiberende (GABA) en exciterende (glutamaat)
neurotransmitters t.h.v. de hersenen.
→ Overdreven, synchrone ontlading (chemisch/elektrisch) van een groep neuronen
• Ontstaan door een aanhoudende toename van neuronale exciteerbaarheid (meer stimulatie dan
inhibitie)
• Verscheidenheid aan oorzaken (metabool, toxisch, nutritioneel, traumatisch, inflammatie,
neoplastisch, ...)
• Bij een groot deel van de honden/katten geen aanwijsbare oorzaak = idiopathische epilepsie
o Weinig genetische mutaties als oorzaak voor epilepsie aangetoond
Gegeneraliseerde aanval
Is ‘makkelijk’ te herkennen.
• Beide hersenhemisferen betrokken → bilateraal symmetrische symptomen:
o Tonisch-clonisch
o Abnormale autonome activiteit (schuimvorming, urineverlies,ontlasting,..)
o Verminderd of afwezig bewustzijn
o Ontstaat tijdens rust
o Korte duur (± 30 sec tot enkele minuten)
o Herhaaldelijk
o Pre- en postictale fase! De ictus is de fase zelf
▪ Pretictale fase; dier is niet zichzelf
▪ Posrictale fase; tijd nodig om te recupereren
Begint vaak met oro-faciale contracties (smakkende beweging van de kaak, schuimvorming in de
mond (doordat speeksel vermengt met lucht). Na aantal seconden valt dier om, meestal in laterale
decubitus, en dan krijg je tonisch-clonische convulsies (spierstijfheid, fietsbewegingen).
Meestal ontstaat de epileptogene focus in de thalamus regio, maar dat
verspreid zich snel over de hersenen.
1
,Focale (simpel/complex) aanval
Is ’moeilijk’ te herkennen. Tussen de aanvallen is het dier normaal.
• Focaal deel cortex is betrokken
o Motorische cortex (!) → repetitieve samentrekking van bepaalde
spiergroepen → asymmetrie
o Sensorische cortex (?) → minder makkelijk te herkennen
Bijzondere uitingen van epilepsie
• Myoclonische epilepsie (plotse, simultane contractie van bepaalde spiergroepen) → vaak
rasgebonden!
o Slaap geassocieerde myoclonische epilepsie (Rodesian Ridgeback)
▪ Simultane contractie van enkele spiergroepen (± 30 s)
▪ Normale MRI/CSV (cerebrospinaal vocht) → idiopathisch
▪ EEG: epileptische activiteit
▪ 40% ook gegeneraliseerde aanvallen
▪ 30% fotosensitiviteit (lichtflitsen kunnen aanval uitlokken)
▪ Vaak moeilijk te behandelen
▪ Meestal beste respons met KBr
▪ Genetische mutatie DIRAS1 gen
o Ziekte van Lafora (Beagle, Teckel, Basset Hound)
▪ Stapelingsziekte (structurele epilepsie) → koolhydraten stapelen op in neuronen en
tasten de structuur aan
▪ Onset 6-9 jaar
▪ Teckel: mutatie EPM2B gen (DNA-test voor diagnose)
▪ Progressieve aandoening (fataal) wegens neurologische progressie (kan leiden tot
blindheid, ataxie, …)
▪ Behandeling moeilijk
▪ Probeer trigger te vermijden (licht, geluid)
▪ KBr/levetiracetam
DDx van epilepsie (‘epilepsie imitatoren’)
• Bewegingsstoornissen/movement disorders/paroxysmale dyskinesie
• Idiopathische hoofdtremor
o Elk ras, vnl. Dobermann, Bulldog, Boxer
o Onset 6m-9j (mediaan 2j)
o Ja of nee bewegingen
o Bij rust
o Onvoorspelbaar
o Bewust
o Verdwijnt bij afleiding
o 50% verdwijnt spontaan
o Meestal geen behandeling (goedaardig)
o Geen effect van AED (anti-epileptica)
• Episodic falling syndrome
o Bij Cavalier King Charles Spaniël
o Onset 14w-4j
o Inspanning-/stress-gebonden hypertoniciteit in voor- en achterpoten
o Deletie brevican gen (DNA-test voor diagnose)
o Behandeling: clonazepam
2
, • Gluten-sensitieve bewegingsstoornis
o Bij Border terriër
o Onset 0,2-7j (gemiddeld 3j)
o Moeilijk stappen, tremoren, omvallen, stijfheid 4 poten
o Bewust
o 2-30 min
o Anti-transglutaminase en anti-gliadin antistoffen
o Multisysteem ziekte? (+ GI-klachten en atopie)
o Dieetaanpassingen/glutenvrij (succes 50%)
• Narcolepsie/kataplexie
o Zeldzaam
o Narcolepsie = aanval van onbedwingbare slaap (verlies bewustzijn)
o Kataplexie = plots verlies van motorische activiteit
o Vnl. na excitatie, opwinding, stress
o Etiologie:
▪ Genetisch (deletie hypocretin (orexin) receptor 2 gen)
▪ Auto-immuun (te laag gehalte aan orexin concentraties in hersenen)
o Behandeling: physostigmine, imipramine
• Neuromusculair
• Myokymia/neuromyotonia
o Bij Jack Russell Terriër
o Myokymia = vermiforme (golvende) spiercontracties onder de huid
o Neuromyotonia = continue spierstijfheid, vertraagde spierrelaxatie
o Hond blijft bewust
o Geen abnormale autonome activiteit
o Lange duur (15 min – enkele uren)
o Hyperthermie → lauwwater bad!
o Sterfte
o Soms ook epilepsie en ataxie (spinocerebellair)
o Mutatie KCNJ10 gen (DNA-test voor diagnose)
• Myasthenia gravis
• Vestibulo(-cerebellaire) aanval / acute vestibulaire stoornissen (evenwichtsproblemen)
o Ongeacht welke oorzaak
o Tijdens rechtkomen vaak fietsbewegingen met 4 poten, rollende bewegingen
o Bewustzijn meestal normaal
o Geen abnormale autonome activiteit
o Vaak extra vestibulaire stoornissen (nystagmus, scheve kopstand,..)
• Obsessieve compulsieve gedragsstoornissen (OCD)
o Repetitief abnormaal gedrag
▪ Vlieghappen (vnl. bij CKCS)
▪ Staartbijten
▪ Tracing
o Controversieel / nog onvoldoende onderzocht of gekend
• Syncope
o Kortdurende, zelflimiterende bewusteloosheid
▪ T.g.v. verminderde bloedtoevoer (en O2) naar hersenen
▪ Etiologie = meestal cardiaal
o Vaak tijdens inspanning/excitatie/stress
3
