Leerdoelen verbintenissenrecht 2
Week 1
in casuïstiek gemotiveerd aangeven of sprake is van aansprakelijkheid uit onrechtmatige
daad;
Onrechtmatige daad (art. 6:162 BW)
Hij die jegens een ander een onrechtmatige daad (1) pleegt, welke hem kan worden toegerekend (2),
is verplicht de schade (3) die de ander dientengevolge (4) lijdt, te vergoeden.
Relativiteitsvereiste (art. 6:163 BW)
De geschonden norm (1) moet strekken (2) tot bescherming tegen de schade zoals benadeelde die
heeft geleden (3).
Daarom dient niet alleen het gedrag tegenover de ander onrechtmatig te zijn, bovendien moet de aard
van de schade evenals de wijze waarop deze is ontstaan onder de bescherming van de geschonden
norm vallen.
Zo bepaalt art. 6:162 lid 1 BW dat er behalve schade geleden moet zijn, is voor het ontstaan van een
verbintenis tot vergoeding daarvan derhalve vereist:
Een onrechtmatige daad
Tegenover de benadeelde (relativiteit)
Toerekenbaar daarvan aan de dader
Causaal (oorzakelijk) verband tussen de daad en de schade
Lang niet iedere gedraging van ene persoon waardoor een ander schade ondervindt, doet ook een
verplichting tot schadevergoeding ontstaan. De gedraging dient onrechtmatig te zijn. Art. 6:162 lid 2
BW bepaalt wanneer een gedraging als ‘onrechtmatig’ is te kwalificeren. Er zijn drie categorieën:
Een inbreuk op een (subjectief) recht
Bij ‘inbreuk op het recht’ gaat het om schending van een subjectief recht van een ander. Het
gaat hierbij om inbreuken op persoonlijkheidsrechten (waaronder het recht op lichamelijke
integriteit en het recht op vrijheid) en absolute vermogensrechten (zoals eigendom,
erfpachtrecht, auteursrecht, octrooirecht), al staat dat niet met zoveel woorden in art. 6:162
BW. Niet iedere gedraging waarbij een subjectief recht in het gedrang komt, is als ‘inbreuk’
daarop aan te merken. Dat is doorgaans wel het geval indien het gaat om een directe,
rechtstreekse of opzettelijke schending van het subjectieve recht.
Een doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht
De tweede onrechtmatigheidscategorie bestaat uit een doen of nalaten ‘in strijd met een
wettelijke plicht’. Het begrip ‘wet’ is daarbij niet beperkt tot de ‘formele wet’. ‘Wet’ betekent hier
, ieder algemeen verbindend voorschrift dat bindt doordat het is vastgesteld door de algemene
Nederlandse wetgever of een ander daartoe bevoegd Nederlands overheidsorgaan.
Voorbeeld: Peter rijdt door rood. Volgens de wet mag je niet door rood rijden.
Een doen of nalaten in strijd met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk
verkeer betaamt (maatschappelijk zorgvuldigheid)
De maatschappelijk zorgvuldigheid is de omvangrijkste, ruimste en belangrijkste categorie.
Het is in de praktijk ook het meest belangrijke. Het gaat uit van de gedachte dat de mens,
wanneer hij van zijn vrijheid van handelen gebruikmaakt, zich tot een bepaalde hoogte
rekenschap moet geven van de gerechtvaardigde belangen van andere in de samenleving.
Voorbeeld: Zutphens waterleiding- arrest
Stappenplan
1. onrechtmatige daad
2. toegerekend
3. schade
4. dientengevolge
5. relativiteit
Art. 6:162 BW Onrechtmatige daad
Stap 1 (onrechtmatige daad):
a. Is er een daad/gedraging?
Een actieve of passieve gedraging?
Actief= iemand een klap geven
Passief= langs lopen als iemand in de sloot valt
b. Is deze daad/gedraging onrechtmatig? Art. 6:162 lid 2 BW (alternatieve voorwaarden)
- Inbreuk op een recht
- Doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht
- Doen of nalaten in strijd met de maatschappelijke betamelijkheid (maatschappelijk
zorgvuldigheid)
Let op!
Wanneer je ‘inbreuk op een recht gebruikt’, moet je altijd ‘strijd met een wettelijke plicht’ of
‘maatschappelijke zorgvuldigheid’ ook toepassen.
Week 1
in casuïstiek gemotiveerd aangeven of sprake is van aansprakelijkheid uit onrechtmatige
daad;
Onrechtmatige daad (art. 6:162 BW)
Hij die jegens een ander een onrechtmatige daad (1) pleegt, welke hem kan worden toegerekend (2),
is verplicht de schade (3) die de ander dientengevolge (4) lijdt, te vergoeden.
Relativiteitsvereiste (art. 6:163 BW)
De geschonden norm (1) moet strekken (2) tot bescherming tegen de schade zoals benadeelde die
heeft geleden (3).
Daarom dient niet alleen het gedrag tegenover de ander onrechtmatig te zijn, bovendien moet de aard
van de schade evenals de wijze waarop deze is ontstaan onder de bescherming van de geschonden
norm vallen.
Zo bepaalt art. 6:162 lid 1 BW dat er behalve schade geleden moet zijn, is voor het ontstaan van een
verbintenis tot vergoeding daarvan derhalve vereist:
Een onrechtmatige daad
Tegenover de benadeelde (relativiteit)
Toerekenbaar daarvan aan de dader
Causaal (oorzakelijk) verband tussen de daad en de schade
Lang niet iedere gedraging van ene persoon waardoor een ander schade ondervindt, doet ook een
verplichting tot schadevergoeding ontstaan. De gedraging dient onrechtmatig te zijn. Art. 6:162 lid 2
BW bepaalt wanneer een gedraging als ‘onrechtmatig’ is te kwalificeren. Er zijn drie categorieën:
Een inbreuk op een (subjectief) recht
Bij ‘inbreuk op het recht’ gaat het om schending van een subjectief recht van een ander. Het
gaat hierbij om inbreuken op persoonlijkheidsrechten (waaronder het recht op lichamelijke
integriteit en het recht op vrijheid) en absolute vermogensrechten (zoals eigendom,
erfpachtrecht, auteursrecht, octrooirecht), al staat dat niet met zoveel woorden in art. 6:162
BW. Niet iedere gedraging waarbij een subjectief recht in het gedrang komt, is als ‘inbreuk’
daarop aan te merken. Dat is doorgaans wel het geval indien het gaat om een directe,
rechtstreekse of opzettelijke schending van het subjectieve recht.
Een doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht
De tweede onrechtmatigheidscategorie bestaat uit een doen of nalaten ‘in strijd met een
wettelijke plicht’. Het begrip ‘wet’ is daarbij niet beperkt tot de ‘formele wet’. ‘Wet’ betekent hier
, ieder algemeen verbindend voorschrift dat bindt doordat het is vastgesteld door de algemene
Nederlandse wetgever of een ander daartoe bevoegd Nederlands overheidsorgaan.
Voorbeeld: Peter rijdt door rood. Volgens de wet mag je niet door rood rijden.
Een doen of nalaten in strijd met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk
verkeer betaamt (maatschappelijk zorgvuldigheid)
De maatschappelijk zorgvuldigheid is de omvangrijkste, ruimste en belangrijkste categorie.
Het is in de praktijk ook het meest belangrijke. Het gaat uit van de gedachte dat de mens,
wanneer hij van zijn vrijheid van handelen gebruikmaakt, zich tot een bepaalde hoogte
rekenschap moet geven van de gerechtvaardigde belangen van andere in de samenleving.
Voorbeeld: Zutphens waterleiding- arrest
Stappenplan
1. onrechtmatige daad
2. toegerekend
3. schade
4. dientengevolge
5. relativiteit
Art. 6:162 BW Onrechtmatige daad
Stap 1 (onrechtmatige daad):
a. Is er een daad/gedraging?
Een actieve of passieve gedraging?
Actief= iemand een klap geven
Passief= langs lopen als iemand in de sloot valt
b. Is deze daad/gedraging onrechtmatig? Art. 6:162 lid 2 BW (alternatieve voorwaarden)
- Inbreuk op een recht
- Doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht
- Doen of nalaten in strijd met de maatschappelijke betamelijkheid (maatschappelijk
zorgvuldigheid)
Let op!
Wanneer je ‘inbreuk op een recht gebruikt’, moet je altijd ‘strijd met een wettelijke plicht’ of
‘maatschappelijke zorgvuldigheid’ ook toepassen.
