Gezinnen Van Nu – Probleem 7
Literatuur: Brodzinsky & Juffer + artikelen
Wat is de achtergrondinformatie van adoptie?
Definitie = adoptie is een legale plaatsing van achtergelaten, opgegeven of verweesde
kinderen binnen een adoptiefamilie.
Cijfers = in Nederland zijn er ongeveer 35.000 buitenlandse kinderen geadopteerd sinds eind
jaren zestig, terwijl er daarnaast zo’n 25.000 binnenlands geadopteerden zijn. De meeste
adoptiekinderen komen tegenwoordig uit het buitenland, elk jaar ongeveer 600. De laatste
jaren neemt het aantal interlandelijke adopties wereldwijd af, terwijl het steeds vaker om
‘special needs’ adoptiekinderen gaat met een medische beperking of belastende
achtergrond. Deze afname van interlandelijke adoptie heeft te maken met de toepassing
van het Haags Adoptieverdrag (1993), wat stelt dat er voor kinderen die een gezin nodig
hebben allereerst moet worden gezocht in eigen land en pas daarna interlandelijk. Dit
betekent een toename van het aantal binnenlandse adopties in de landen van herkomst,
maar hier worden oudere kinderen of met een medisch risico vaak niet geadopteerd.
Adoptieouders = 80-90% van de adoptieouders zijn vaak ongewenst kinderloos. De overige
ouders adopteren uit idealistische motieven, zoals het helpen van een kind dat anders in een
kindertehuis zou moeten opgroeien. Adoptieouders zijn gemiddeld hoger opgeleid en ouder
dan biologische ouders. In Nederland moeten adoptieouders na aanmelding bij de Stichting
Adoptie Voorzieningen (SAV) een verplichte voorbereidingscursus van zes bijeenkomsten
volgen. Vervolgens vindt er een gezinsonderzoek plaats door de Raad voor de
Kinderbescherming naar de geschiktheid van de ouders, wat leidt tot een positief of negatief
advies. Hierna kunnen de ouders contact maken met bemiddelingsorganisaties.
Adoptiekinderen = adoptiekinderen hebben variërende achtergronden, zoals hebben
gewoond in een kindertehuis of pleeggezin terwijl anderen op straat moesten overleven. Bij
een grote groep is zelfs weinig bekkend over hun achtergrond, omdat informatie over hun
levensgeschiedenis ontbreekt. Bij interlandelijke adoptie mogen kinderen tot zes jaar naar
Nederland komen, met als uitzondering dat een ouder kind wel mee mag met een jonger
broertje of zusje. Verschillende redenen voor afstaan van kinderen in landen van herkomst:
Door de schande van ongehuwd moederschap kan afstand doen vaak de enige kans
zijn voor de moeder om opnieuw te kunnen trouwen.
Economische omstandigheden of culturele opvattingen, zoals de één-kindpolitiek.
Kinderen met een psychosociaal belaste achtergrond, een medisch risico of een
handicap worden vaak afgestaan ter adoptie.
Trends = drie trends in adoptieonderzoek worden beschreven.
1) Enkele decennia geleden begon adoptieonderzoek met het vaststellen van risico’s bij
adoptie. Zo werd onderzocht of adoptiekinderen zich minder goed ontwikkelen dan
hun niet-geadopteerde leeftijdsgenoten.
1
, 2) Het onderzoeken van de inhaalgroei die adoptiekinderen meemaken vanaf hun
aankomst in het adoptiegezin of door het vergelijken van de ontwikkeling van
adoptiekinderen met kinderen die in het kindertehuis waren achtergebleven.
3) Wetenschappers gaan de laatste jaren op zoek naar de onderliggende processen en
mechanismen die kunnen verklaren waarom het ene adoptiekind goed ontwikkelt,
terwijl het andere adoptiekind emotionele of gedragsproblemen heeft.
Theorieën = al jaren wordt er nagedacht over de rol van vroege en latere ervaringen op de
ontwikkeling van de mens in zijn groei van kind naar volwassene.
Determinisme: ervaringen in de vroege kindertijd bepalen het verdere leven.
Lewis (1997): redeneerde dat het gedrag van een kind vooral de context
weerspiegelt waarin dat gedrag zich voordoet. Huidige ervaringen zouden onze
ontwikkeling meer beïnvloeden dan gebeurtenissen in het verleden.
Erikson (1963): stelde dat iedere fase in onze psychosociale ontwikkeling wordt
beïnvloed door wat er is gebeurd in eerdere fases.
Bowlby (1982): bouwde op Erikson voort met zijn gehechtheidstheorie, waarin een
belangrijke rol wordt toegekend aan zowel vroegere als huidige ervaringen. Om deze
reden worden vroege gehechtheidsrelaties die de latere sociale ontwikkeling van
kinderen beïnvloeden als belangrijk gezien, terwijl tegelijkertijd interne
werkmodellen ontstaan die voortdurend bijgesteld worden. Alle kinderen
ontwikkelen tijdens hun eerste levensjaar een gehechtheidsrelatie met hun
opvoeder. Deze is afhankelijk van de manier waarop volwassenen op hen reageren:
- Kinderen die gewend zijn steun en bescherming van hun ouders te krijgen,
ontwikkelen een veilige gehechtheidsrelatie. Zij leren te kunnen vertrouwen op
de beschikbaarheid van hun ouders en gebruiken hen als een veilige basis om de
omgeving te verkennen en als bron van troost in stressvolle situaties.
- Kinderen van wie de ouders regelmatig niet beschikbaar zijn, zijn vaak onveilig
gehecht. De ergste vorm hiervan is gedesorganiseerde gehechtheid, waarbij
kinderen angst zonder oplossing ervaren. Zo zijn de ouders tegelijkertijd een bron
van angst en de enige mogelijkheid tot het vinden van troost. Door deze
tegenstrijdigheid kunnen kinderen slecht met spanningen omgaan.
Volgens Bowlby zouden kinderen lijden onder de effecten van tehuizen, zelfs
wanneer zij aan hun fysieke behoeften voldoen. De kinderen worden daarentegen
2
Literatuur: Brodzinsky & Juffer + artikelen
Wat is de achtergrondinformatie van adoptie?
Definitie = adoptie is een legale plaatsing van achtergelaten, opgegeven of verweesde
kinderen binnen een adoptiefamilie.
Cijfers = in Nederland zijn er ongeveer 35.000 buitenlandse kinderen geadopteerd sinds eind
jaren zestig, terwijl er daarnaast zo’n 25.000 binnenlands geadopteerden zijn. De meeste
adoptiekinderen komen tegenwoordig uit het buitenland, elk jaar ongeveer 600. De laatste
jaren neemt het aantal interlandelijke adopties wereldwijd af, terwijl het steeds vaker om
‘special needs’ adoptiekinderen gaat met een medische beperking of belastende
achtergrond. Deze afname van interlandelijke adoptie heeft te maken met de toepassing
van het Haags Adoptieverdrag (1993), wat stelt dat er voor kinderen die een gezin nodig
hebben allereerst moet worden gezocht in eigen land en pas daarna interlandelijk. Dit
betekent een toename van het aantal binnenlandse adopties in de landen van herkomst,
maar hier worden oudere kinderen of met een medisch risico vaak niet geadopteerd.
Adoptieouders = 80-90% van de adoptieouders zijn vaak ongewenst kinderloos. De overige
ouders adopteren uit idealistische motieven, zoals het helpen van een kind dat anders in een
kindertehuis zou moeten opgroeien. Adoptieouders zijn gemiddeld hoger opgeleid en ouder
dan biologische ouders. In Nederland moeten adoptieouders na aanmelding bij de Stichting
Adoptie Voorzieningen (SAV) een verplichte voorbereidingscursus van zes bijeenkomsten
volgen. Vervolgens vindt er een gezinsonderzoek plaats door de Raad voor de
Kinderbescherming naar de geschiktheid van de ouders, wat leidt tot een positief of negatief
advies. Hierna kunnen de ouders contact maken met bemiddelingsorganisaties.
Adoptiekinderen = adoptiekinderen hebben variërende achtergronden, zoals hebben
gewoond in een kindertehuis of pleeggezin terwijl anderen op straat moesten overleven. Bij
een grote groep is zelfs weinig bekkend over hun achtergrond, omdat informatie over hun
levensgeschiedenis ontbreekt. Bij interlandelijke adoptie mogen kinderen tot zes jaar naar
Nederland komen, met als uitzondering dat een ouder kind wel mee mag met een jonger
broertje of zusje. Verschillende redenen voor afstaan van kinderen in landen van herkomst:
Door de schande van ongehuwd moederschap kan afstand doen vaak de enige kans
zijn voor de moeder om opnieuw te kunnen trouwen.
Economische omstandigheden of culturele opvattingen, zoals de één-kindpolitiek.
Kinderen met een psychosociaal belaste achtergrond, een medisch risico of een
handicap worden vaak afgestaan ter adoptie.
Trends = drie trends in adoptieonderzoek worden beschreven.
1) Enkele decennia geleden begon adoptieonderzoek met het vaststellen van risico’s bij
adoptie. Zo werd onderzocht of adoptiekinderen zich minder goed ontwikkelen dan
hun niet-geadopteerde leeftijdsgenoten.
1
, 2) Het onderzoeken van de inhaalgroei die adoptiekinderen meemaken vanaf hun
aankomst in het adoptiegezin of door het vergelijken van de ontwikkeling van
adoptiekinderen met kinderen die in het kindertehuis waren achtergebleven.
3) Wetenschappers gaan de laatste jaren op zoek naar de onderliggende processen en
mechanismen die kunnen verklaren waarom het ene adoptiekind goed ontwikkelt,
terwijl het andere adoptiekind emotionele of gedragsproblemen heeft.
Theorieën = al jaren wordt er nagedacht over de rol van vroege en latere ervaringen op de
ontwikkeling van de mens in zijn groei van kind naar volwassene.
Determinisme: ervaringen in de vroege kindertijd bepalen het verdere leven.
Lewis (1997): redeneerde dat het gedrag van een kind vooral de context
weerspiegelt waarin dat gedrag zich voordoet. Huidige ervaringen zouden onze
ontwikkeling meer beïnvloeden dan gebeurtenissen in het verleden.
Erikson (1963): stelde dat iedere fase in onze psychosociale ontwikkeling wordt
beïnvloed door wat er is gebeurd in eerdere fases.
Bowlby (1982): bouwde op Erikson voort met zijn gehechtheidstheorie, waarin een
belangrijke rol wordt toegekend aan zowel vroegere als huidige ervaringen. Om deze
reden worden vroege gehechtheidsrelaties die de latere sociale ontwikkeling van
kinderen beïnvloeden als belangrijk gezien, terwijl tegelijkertijd interne
werkmodellen ontstaan die voortdurend bijgesteld worden. Alle kinderen
ontwikkelen tijdens hun eerste levensjaar een gehechtheidsrelatie met hun
opvoeder. Deze is afhankelijk van de manier waarop volwassenen op hen reageren:
- Kinderen die gewend zijn steun en bescherming van hun ouders te krijgen,
ontwikkelen een veilige gehechtheidsrelatie. Zij leren te kunnen vertrouwen op
de beschikbaarheid van hun ouders en gebruiken hen als een veilige basis om de
omgeving te verkennen en als bron van troost in stressvolle situaties.
- Kinderen van wie de ouders regelmatig niet beschikbaar zijn, zijn vaak onveilig
gehecht. De ergste vorm hiervan is gedesorganiseerde gehechtheid, waarbij
kinderen angst zonder oplossing ervaren. Zo zijn de ouders tegelijkertijd een bron
van angst en de enige mogelijkheid tot het vinden van troost. Door deze
tegenstrijdigheid kunnen kinderen slecht met spanningen omgaan.
Volgens Bowlby zouden kinderen lijden onder de effecten van tehuizen, zelfs
wanneer zij aan hun fysieke behoeften voldoen. De kinderen worden daarentegen
2
