Samenvatting Biologie Thema 4: Klieren
Thema 4: Hoe worden klieren aangestuurd?
Verken:
Klieren = maken klierproducten = worden afgegeven aan lichaamsopp. of in het
bloed
Adrenaline: boodschapper naar verschillende effectoren om te reageren op de
situatie. De endocriene klier en een schakel in dit systeem.
Hoofdstuk 2: klieren
1.1 Wat zijn exocriene klieren?
- Geven hun klierproducten, kliersappen aan lichaamsopp. (traanklier,
talgklier) of in ruimten in lichaam die in rechtstreeks contact staan met
buitenwereld (speekselklier, maagwandklier) -> aan uitwendig milieu
- Meestal vloeibare klierproducten
- Talgklieren in huid en aan haarwortels: produceren talg = vettige stof
om huid/ haren soepel te houden, oogleden tegen traanvocht te
beschermen, binnendringen van ziekteverwekkers.
- Secretie: als een klierproduct een nuttige functie vervult
- Excretie: als afgescheiden stof = afvalstof
- Zweetklieren: produceren water = nuttige rol in temperatuur regeling,
water kan ook zouten uit lichaam verwijderen = uitscheiding = afvalstof.
Zweetklier heeft dus een dubbele functie.
- Opbouw: trosvormig opgebouwd, klierzakjes met wand uit kliercellen,
buitenkant klierzakje = glad spierweefsel dat door samentrekking
klierproduct via afvoerbuis naar ‘buiten’ perst, haarvaten voeren
bouwstoffen aan via bloed.
- Afvoerbuis: elke exocriene klier = een afvoerbuis, diameter = afhankelijk
klierproduct
- Niet elke klier = zo opgebouwd: zweetklier = een kluwen van
kronkelende buisjes en een afvoerbuis, omgeven door haarvaten,
verspreide kliercellen.
- Kliercellen: via zenuwen in verbinding met hersenen om signalen/
impulsen te ontvangen: effectoren.
- Meestal: autonome zenuwstelsel = geen controle over secretie
1.2 Wat zijn endocriene klieren?
- Geven klierproducten af aan bloed -> inwendig milieu
- Doen aan inwendige secretie
- Klierproducten van endocriene klieren: hormonen = via bloedomloop
door lichaam, zijn actief op andere plaatsen dan waar ze ‘gemaakt’ zijn =
signaalstoffen (boodschappers)
- Thyroxine: hormoon van schildklier, stimuleert groei en ontwikkeling van
cellen in het hele lichaam, minder thyroxine = vertraagde processen in
lichaam
- Endocriene klieren: op heel veel plaatsen in hersenen = hersenen
(hypothalamus, hypofyse), bijnier, alvleesklier, eierstokken, teelballen
Thema 4: Hoe worden klieren aangestuurd?
Verken:
Klieren = maken klierproducten = worden afgegeven aan lichaamsopp. of in het
bloed
Adrenaline: boodschapper naar verschillende effectoren om te reageren op de
situatie. De endocriene klier en een schakel in dit systeem.
Hoofdstuk 2: klieren
1.1 Wat zijn exocriene klieren?
- Geven hun klierproducten, kliersappen aan lichaamsopp. (traanklier,
talgklier) of in ruimten in lichaam die in rechtstreeks contact staan met
buitenwereld (speekselklier, maagwandklier) -> aan uitwendig milieu
- Meestal vloeibare klierproducten
- Talgklieren in huid en aan haarwortels: produceren talg = vettige stof
om huid/ haren soepel te houden, oogleden tegen traanvocht te
beschermen, binnendringen van ziekteverwekkers.
- Secretie: als een klierproduct een nuttige functie vervult
- Excretie: als afgescheiden stof = afvalstof
- Zweetklieren: produceren water = nuttige rol in temperatuur regeling,
water kan ook zouten uit lichaam verwijderen = uitscheiding = afvalstof.
Zweetklier heeft dus een dubbele functie.
- Opbouw: trosvormig opgebouwd, klierzakjes met wand uit kliercellen,
buitenkant klierzakje = glad spierweefsel dat door samentrekking
klierproduct via afvoerbuis naar ‘buiten’ perst, haarvaten voeren
bouwstoffen aan via bloed.
- Afvoerbuis: elke exocriene klier = een afvoerbuis, diameter = afhankelijk
klierproduct
- Niet elke klier = zo opgebouwd: zweetklier = een kluwen van
kronkelende buisjes en een afvoerbuis, omgeven door haarvaten,
verspreide kliercellen.
- Kliercellen: via zenuwen in verbinding met hersenen om signalen/
impulsen te ontvangen: effectoren.
- Meestal: autonome zenuwstelsel = geen controle over secretie
1.2 Wat zijn endocriene klieren?
- Geven klierproducten af aan bloed -> inwendig milieu
- Doen aan inwendige secretie
- Klierproducten van endocriene klieren: hormonen = via bloedomloop
door lichaam, zijn actief op andere plaatsen dan waar ze ‘gemaakt’ zijn =
signaalstoffen (boodschappers)
- Thyroxine: hormoon van schildklier, stimuleert groei en ontwikkeling van
cellen in het hele lichaam, minder thyroxine = vertraagde processen in
lichaam
- Endocriene klieren: op heel veel plaatsen in hersenen = hersenen
(hypothalamus, hypofyse), bijnier, alvleesklier, eierstokken, teelballen
