Samenvatting biologie Nectar 4 vwo, hoofdstuk 2: Cel en leven

Samenvatting H2: Cel en leven:
2.1: Cellen leven samen
De suiker glucose gebruik je voor bijna alle activiteiten. Moleculen zijn de kleinste deeltjes van een
stof, met alle eigenschappen van die stof. Om glucose op te nemen is insuline nodig. Het bloed
vervoert de insuline met de glucose naar cellen, en de cellen kunnen doorwerken. Elk organisme
bestaat uit een of meer cellen. Er zijn verschillende organisatieniveaus, begrensde biologische
structuren, waarbij elk niveau voortbouwt op de onderliggende niveaus:
 Molecuul; Bestaat uit meerdere atomen en bevat eigenschappen van bepaalde stof.
 Organel; Een onderdeel van een cel met een bepaalde taak.
 Cel; De basiseenheid van elk organisme, met cytoplasma, erfelijk materiaal en membraan.
 Weefsel; Een groep cellen met dezelfde bouw en functie.
 Orgaan; Verschillende weefsels die samenwerken aan een bepaalde taak.
 Orgaanstelsel; Diverse organen die samen een taak hebben.
 Organisme; Een levend wezen.
 Populatie; Een groep organismen van de zelfde soort in een bepaald gebied. Organismen die
vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen, horen tot dezelfde soort.
 Levensgemeenschap; Alle organismen in een bepaal gebied.
 Ecosysteem; Een gebied waarin organismen met elkaar en de natuur relaties hebben.
 Systeem Aarde; Een systeem gevormd door alle processen op aarde
Een eigenschap die ontstaat door interactie van delen van een organisatieniveau en zichtbaar is op
een hoger niveau, is een emergente eigenschap(kunnen sporten/denken).
Elk organisme kan groeien, oa door celdeling, en reageren op prikkels uit de omgeving. Ze bestaan
uit een of meer cellen, die andere stoffen omzetten in andere tijdens de stofwisseling. Elk organisme
kan zich voortplanting. Dit zijn allemaal levenskenmerken.
Bij mensen met diabetes zijn er 2 echte oplossingen. De eerste is een transplantatie van de
alvleesklier, of de eilandjes van Langerhans. De tweede is het gebruik van stamcellen, die zich blijven
delen in gespecialiseerde celtypen.
In het embryo beginnen de stamcellen zich te ontwikkelen, en hebben verschillen in grootte, vorm en
functie, dit heet celdifferentiatie. Deze cellen onderscheiden zich door de verschillende eiwitten,
organische stoffen uit aminozuren. Ze zijn betrokken bij alle levensprocessen. Eiwitten worden
gemaakt door cellen, die energie nodig hebben. Via het celmembraan kunnen zuurstof en glucose de
cel inkomen.
De verhouding oppervlak/inhoud beperkt de grootte die cellen kunnen hebben. Kleine cellen
kunnen snel stoffen opnemen of afstaan. Bij grotere cellen gaat dit minder snel. Om de cellen in
weefsels zit weefselvloeistof. Hier worden stof uit opgenomen en aan afgegeven.

2.2: Cellen
Menselijke en dierlijke cellen: Elke cel is omgeven door een celmembraan. Tussen de celkern en het
membraan is het cytoplasma, wat bestaat uit het grondplasma en organellen. Menselijke en dierlijke
cellen zijn heterotroof. Ze leven van organische stoffen. Je lichaam heeft veel verschillende typen
cellen, die de volgende organellen kunnen bevatten (Binas 79C):
 Celkern; Een celkern is omgeven door een kernmembraan en bevat DNA-moleculen. Cellen
met een celkern zijn eukaryoot.
 Ribosoom; Ribosomen bestaan uit eiwitten en rRna. Ze koppelen aminozuren aan elkaar tot
eiwitten. Ze liggen los of aan het ER.
 Endoplasmatisch reticulum (ER); Het ER is een netwerk van membranen. Het ruw ER
bewerkt en transporteert eiwitten, het glad ER maakt oa vetachtige stoffen, en maakt giftige
stoffen onschadelijk(lever).