Thema 1: Verpleegkundige zorg aan een geriatrische zorgvrager
Dementie
Dementie is de naam voor een combinatie van symptomen (een syndroom), waarbij de hersenen
informatie niet meer goed kunnen verwerken. De 5 meest voorkomende soorten zijn:
Ziekte van Alzheimer
Meest voorkomende vorm (70%). De oorzaak is dat zenuwcellen in de hersenen kapotgaan. Aan het begin
van de ziekte zijn de verschijnselen vaak niet duidelijk aanwezig en worden erger naarmate de dementie
erger wordt. Sommige mensen met alzheimer gaan snel achteruit. Door de ziekte wordt iemand steeds
afhankelijker van de hulp van anderen. Het wordt steeds moeilijker om te functioneren in het dagelijks
leven.
Symptomen:
- Moeite met alledaagse dingen als plannen, beslissingen nemen en een gesprekvoeren
- Moeite met informatie onthouden en taal begrijpen
- Karakter kan veranderen
- Stemmingswisselingen
- Verandering van gedrag
Vasculaire dementie
Deze ziekte wordt veroorzaakt door problemen in de doorbloeding van de hersenen. Vaatschade is de
hoofdzaak. Veel mensen met vasculaire dementie hebben hart- en vaatziekten (gehad). Vasculaire
dementie kan zich geleidelijk of juist plotseling ontwikkelen. Plotse klachten ontstaan vaak samen met een
beroerte.
Symptomen:
De symptomen hangen af van het hersengebied dat beschadigt is geraakt.
- Langzamer denken, spreken en handelen
- Concentratieproblemen
- Moeilijker meerdere dingen tegelijk doen
- Wankeler of langzamer lopen
- Verlamming of gevoelsverlies
Fronto-temporale dementie (FTD)
Fronto-temporale dementie komt relatief op jonge leeftijd voor (40-60 jaar). Bij Fronto-temporale dementie
sterven de hersencellen in de frontaalkwab af. Er zijn drie varianten fronto-temporale stoornissen, die
bepaald worden door de eerste symptomen die optreden. In een later stadium krijgen mensen
geheugenproblemen.
- Gedragsvariant: veranderingen in gedrag, persoonlijkheid en emoties.
- Taalvariant: veranderingen in taalvaardigheid.
- Bewegingsvariant: veranderingen in motoriek (trillingen en coördinatie).
Sommige mensen gaan snel achteruit, terwijl het verloop bij anderen geleidelijke gaat. In eerste instantie
vallen veranderingen in sociaal gedrag op. Deze verschijnselen worden steeds iets duidelijker. In de late
fases van de ziekte is er geen onderscheid meer tussen de drie varianten van FTD.
Lewy body dementie
Lewy body dementie is te herkennen aan schommelingen in iemands geestelijke achteruitgang. Ook heeft
iemand met Lewy body dementie vaak verschijnselen van de ziekte van Parkinson. Bij iemand met Lewy
body dementie bevinden zich zogenaamde Lewy bodies in de zenuwcellen van de hersenen. Bij Lewy body
dementie zitten de afwijkingen voornamelijk in de hersenschors. Lewy body dementie is in het overgrote
deel van de gevallen niet erfelijk.
, Symptomen:
- Aandacht stoornissen
- Visuele hallucinaties (gevoelig voor bijwerkingen van de medicijnen tegen hallucinaties)
- Depressie
- Verwardheid
- In het begin geen geheugenproblemen of moeite met het uitvoeren van handelingen.
De geestelijke achteruitgang van iemand met Lewy body dementie kan van dag tot dag erg wisselen. Veel
mensen met Lewy body dementie zijn regelmatig verward. Medicatie is gericht op symptoombestrijding.
Parkinson
Wanneer iemand dementieverschijnselen krijgt voor of binnen één jaar nadat hij parkinson kreeg, dan heet
het Lewy body dementie. Krijgt iemand pas later in het verloop van de ziekte van Parkinson symptomen
van dementie? Dan spreekt men van Parkinson dementie. 35 tot 55 procent van de mensen met de ziekte
van Parkinson krijgt dementie. Parkinson wordt veroorzaakt doordat cellen in de substantia nigra verloren
gaan. Dit gebied in de middenhersenen heeft de regie over onze bewegingen.
Symptomen:
- Tremor (trillen in rust)
- Hypokinesie (bewegingsarmoede), dit kan zich uiten in een maskergelaat, monotone stem, stijve
lichaamshouding
- Schuifelen en kleinere passen
- Boven lichaam helt naar voren
- Slecht te verstaan
Artrose
Artrose is een gewrichtsslijtage. Voornamelijk in gewrichten van de handen, knieën, schouders, nek en
heupen. Er gaat meet gewrichtskraakbeen verloren dan door het lichaam wordt geproduceerd.
Symptomen:
- Pijn doordat de botten over elkaar schuren
- Stijf gevoel
- Kraken
- Bewegingsbeperking
- Hydrop (vochtophoping waarna een ontstekingsreactie)
Jicht
Jicht is een vorm van reuma die ontstaat door een te hoge urinezuurspiegel in je lichaam. Het urinezuur
hoopt zich op doordat de stofwisseling in je lichaam niet goed verloopt. Daardoor kunnen
urinezuurkristallen ontstaan die neerslaan in je gewrichten. Dit kan leiden tot plotselinge aanvallen van
gewrichtsontstekingen.
Symptomen:
- Binnen een dag ontstane hevige pijnlijke artritis
- Gewricht voelt dikker, warmer en is minder goed te bewegen
- Huid rondom gewricht is felrood en strakgespannen
- Pijn
- Jichtknobbels (tofi), Als de huid rondom een tofus stukgaat komt een dikke, krijtachtige substantie
naar buiten.
Dementie
Dementie is de naam voor een combinatie van symptomen (een syndroom), waarbij de hersenen
informatie niet meer goed kunnen verwerken. De 5 meest voorkomende soorten zijn:
Ziekte van Alzheimer
Meest voorkomende vorm (70%). De oorzaak is dat zenuwcellen in de hersenen kapotgaan. Aan het begin
van de ziekte zijn de verschijnselen vaak niet duidelijk aanwezig en worden erger naarmate de dementie
erger wordt. Sommige mensen met alzheimer gaan snel achteruit. Door de ziekte wordt iemand steeds
afhankelijker van de hulp van anderen. Het wordt steeds moeilijker om te functioneren in het dagelijks
leven.
Symptomen:
- Moeite met alledaagse dingen als plannen, beslissingen nemen en een gesprekvoeren
- Moeite met informatie onthouden en taal begrijpen
- Karakter kan veranderen
- Stemmingswisselingen
- Verandering van gedrag
Vasculaire dementie
Deze ziekte wordt veroorzaakt door problemen in de doorbloeding van de hersenen. Vaatschade is de
hoofdzaak. Veel mensen met vasculaire dementie hebben hart- en vaatziekten (gehad). Vasculaire
dementie kan zich geleidelijk of juist plotseling ontwikkelen. Plotse klachten ontstaan vaak samen met een
beroerte.
Symptomen:
De symptomen hangen af van het hersengebied dat beschadigt is geraakt.
- Langzamer denken, spreken en handelen
- Concentratieproblemen
- Moeilijker meerdere dingen tegelijk doen
- Wankeler of langzamer lopen
- Verlamming of gevoelsverlies
Fronto-temporale dementie (FTD)
Fronto-temporale dementie komt relatief op jonge leeftijd voor (40-60 jaar). Bij Fronto-temporale dementie
sterven de hersencellen in de frontaalkwab af. Er zijn drie varianten fronto-temporale stoornissen, die
bepaald worden door de eerste symptomen die optreden. In een later stadium krijgen mensen
geheugenproblemen.
- Gedragsvariant: veranderingen in gedrag, persoonlijkheid en emoties.
- Taalvariant: veranderingen in taalvaardigheid.
- Bewegingsvariant: veranderingen in motoriek (trillingen en coördinatie).
Sommige mensen gaan snel achteruit, terwijl het verloop bij anderen geleidelijke gaat. In eerste instantie
vallen veranderingen in sociaal gedrag op. Deze verschijnselen worden steeds iets duidelijker. In de late
fases van de ziekte is er geen onderscheid meer tussen de drie varianten van FTD.
Lewy body dementie
Lewy body dementie is te herkennen aan schommelingen in iemands geestelijke achteruitgang. Ook heeft
iemand met Lewy body dementie vaak verschijnselen van de ziekte van Parkinson. Bij iemand met Lewy
body dementie bevinden zich zogenaamde Lewy bodies in de zenuwcellen van de hersenen. Bij Lewy body
dementie zitten de afwijkingen voornamelijk in de hersenschors. Lewy body dementie is in het overgrote
deel van de gevallen niet erfelijk.
, Symptomen:
- Aandacht stoornissen
- Visuele hallucinaties (gevoelig voor bijwerkingen van de medicijnen tegen hallucinaties)
- Depressie
- Verwardheid
- In het begin geen geheugenproblemen of moeite met het uitvoeren van handelingen.
De geestelijke achteruitgang van iemand met Lewy body dementie kan van dag tot dag erg wisselen. Veel
mensen met Lewy body dementie zijn regelmatig verward. Medicatie is gericht op symptoombestrijding.
Parkinson
Wanneer iemand dementieverschijnselen krijgt voor of binnen één jaar nadat hij parkinson kreeg, dan heet
het Lewy body dementie. Krijgt iemand pas later in het verloop van de ziekte van Parkinson symptomen
van dementie? Dan spreekt men van Parkinson dementie. 35 tot 55 procent van de mensen met de ziekte
van Parkinson krijgt dementie. Parkinson wordt veroorzaakt doordat cellen in de substantia nigra verloren
gaan. Dit gebied in de middenhersenen heeft de regie over onze bewegingen.
Symptomen:
- Tremor (trillen in rust)
- Hypokinesie (bewegingsarmoede), dit kan zich uiten in een maskergelaat, monotone stem, stijve
lichaamshouding
- Schuifelen en kleinere passen
- Boven lichaam helt naar voren
- Slecht te verstaan
Artrose
Artrose is een gewrichtsslijtage. Voornamelijk in gewrichten van de handen, knieën, schouders, nek en
heupen. Er gaat meet gewrichtskraakbeen verloren dan door het lichaam wordt geproduceerd.
Symptomen:
- Pijn doordat de botten over elkaar schuren
- Stijf gevoel
- Kraken
- Bewegingsbeperking
- Hydrop (vochtophoping waarna een ontstekingsreactie)
Jicht
Jicht is een vorm van reuma die ontstaat door een te hoge urinezuurspiegel in je lichaam. Het urinezuur
hoopt zich op doordat de stofwisseling in je lichaam niet goed verloopt. Daardoor kunnen
urinezuurkristallen ontstaan die neerslaan in je gewrichten. Dit kan leiden tot plotselinge aanvallen van
gewrichtsontstekingen.
Symptomen:
- Binnen een dag ontstane hevige pijnlijke artritis
- Gewricht voelt dikker, warmer en is minder goed te bewegen
- Huid rondom gewricht is felrood en strakgespannen
- Pijn
- Jichtknobbels (tofi), Als de huid rondom een tofus stukgaat komt een dikke, krijtachtige substantie
naar buiten.
