Aardrijkskunde Hoofdstuk 1, 4.1 & 4.2 OiE en SA
Endogene krachten:
Krachten die vanuit het binnenste op de aardkorst inwerking.
• Aardbeweging
• Tsunami’s
• Vulkanisme
• Platentektoniek
Exogene krachten:
Krachten die van buitenaf op de aardkorst inwerking, door de zon/ de temperatuur
• Erosie
• Verwering
• Transport
Het heelal:
• Is 13 á 14 mld jaar oud
• Wordt steeds groter
• 500 mld melkweg-stelsels
21
• 10 triljard sterren 10
De zon:
• Dichtstbijzijnde ster
• 150 mln km afstand, het licht is 8,5 minuut oud als het op de aarde te zien is.
• 10 mld jaar oud.
• Maakt deel uit van de melkweg.
Zonnestelsel:
De zon en alles wat er rondom de zon heen draait;
• Planeten
• Microplaneten
• Stof
• Brokstukken
• Manen
De 8 planeten rondom onze zon:
• Mercurius Maak
• Venus Van
• Aarde Acht
• Mars Meter
• Jupiter Japanse
• Saturnus Stof
• Uranus Uw
• Neptunus Nachtpon
Aarde:
4,6 miljard jaar oud. Ontstaan door samenklontering tot bol, eerst heet en vloeibaar materie
langzame afkoeling.
• In 1850 werd gezegd dat de aarde in 4253 v. Chr. Is ontstaan.
• In 1900 werd gezegd dat de aarde 1 miljoen jaar oud was.
• In 1940 werd gezegd dat de aarde 1 miljard jaar oud was.
• In 1960/1975 is gezegd dat de aarde 4,6 miljard jaar oud is.
Pagina 1! van ! 7
, Aardrijkskunde Hoofdstuk 1, 4.1 & 4.2 OiE en SA
Steeds meer bewijs van oud leven op aarde:
• Relatieve tijdschaal: volgorde van leven.
• Absolute tijdschaal: in jaren.
Een ster:
Hemellichaam dat licht en andere stralingen zendt.
Een planeet:
Een hemellichaam dat om een ster heen draait.
Een maan:
Een hemellichaam die om een planeet heen draait.
Platentektoniek:
Wegener publiceerde een boek in 1915 over de theorie van de platentektoniek -> dat de aardkorst
bestaat uit losse stukjes aardkorst die ten opzichte van elkaar bewegen.
• Wetenschappers betwisten eerst de theorie van de platentektoniek.
• Pas bewezen in de jaren 60.
• Nu algemeen geaccepteerd.
Convectiestromen:
• Magma in de mantel stroomt in verschillende richtingen -> de losse stukjes aardkorst drijven
op de mantel mee.
• De platentektoniek is al miljarden jaren bezig, onder steeds vergelijkbare omstandigheden ->
actualisme of actualiteit principe (water kookt bij 100 graden Celsius)
Bewijzen voor theorie platentektoniek:
• Bodem van de oceaan bevat gebergtes en dieptes.
• Voorkomen van dezelfde fossiele planten en dieren op verschillende continenten die nu niet
meer aan elkaar grenzen.
• Paleomagnetisme (paleo, verleden)
• Ouderdom van de aardkorst van de oceaan.
• Nauwkeurige metingen met behulp van satellieten.
2 soorten aardkorst:
• Oceanische korst
• 3,0 gram per kubieke centimeter
• Gesteente: basalt (zwaar gesteente)
• Continentale korst
• 2,7 gram per kubieke centimeter
• Gesteente: graniet (iets minder zwaar)
Pagina 2! van ! 7
Endogene krachten:
Krachten die vanuit het binnenste op de aardkorst inwerking.
• Aardbeweging
• Tsunami’s
• Vulkanisme
• Platentektoniek
Exogene krachten:
Krachten die van buitenaf op de aardkorst inwerking, door de zon/ de temperatuur
• Erosie
• Verwering
• Transport
Het heelal:
• Is 13 á 14 mld jaar oud
• Wordt steeds groter
• 500 mld melkweg-stelsels
21
• 10 triljard sterren 10
De zon:
• Dichtstbijzijnde ster
• 150 mln km afstand, het licht is 8,5 minuut oud als het op de aarde te zien is.
• 10 mld jaar oud.
• Maakt deel uit van de melkweg.
Zonnestelsel:
De zon en alles wat er rondom de zon heen draait;
• Planeten
• Microplaneten
• Stof
• Brokstukken
• Manen
De 8 planeten rondom onze zon:
• Mercurius Maak
• Venus Van
• Aarde Acht
• Mars Meter
• Jupiter Japanse
• Saturnus Stof
• Uranus Uw
• Neptunus Nachtpon
Aarde:
4,6 miljard jaar oud. Ontstaan door samenklontering tot bol, eerst heet en vloeibaar materie
langzame afkoeling.
• In 1850 werd gezegd dat de aarde in 4253 v. Chr. Is ontstaan.
• In 1900 werd gezegd dat de aarde 1 miljoen jaar oud was.
• In 1940 werd gezegd dat de aarde 1 miljard jaar oud was.
• In 1960/1975 is gezegd dat de aarde 4,6 miljard jaar oud is.
Pagina 1! van ! 7
, Aardrijkskunde Hoofdstuk 1, 4.1 & 4.2 OiE en SA
Steeds meer bewijs van oud leven op aarde:
• Relatieve tijdschaal: volgorde van leven.
• Absolute tijdschaal: in jaren.
Een ster:
Hemellichaam dat licht en andere stralingen zendt.
Een planeet:
Een hemellichaam dat om een ster heen draait.
Een maan:
Een hemellichaam die om een planeet heen draait.
Platentektoniek:
Wegener publiceerde een boek in 1915 over de theorie van de platentektoniek -> dat de aardkorst
bestaat uit losse stukjes aardkorst die ten opzichte van elkaar bewegen.
• Wetenschappers betwisten eerst de theorie van de platentektoniek.
• Pas bewezen in de jaren 60.
• Nu algemeen geaccepteerd.
Convectiestromen:
• Magma in de mantel stroomt in verschillende richtingen -> de losse stukjes aardkorst drijven
op de mantel mee.
• De platentektoniek is al miljarden jaren bezig, onder steeds vergelijkbare omstandigheden ->
actualisme of actualiteit principe (water kookt bij 100 graden Celsius)
Bewijzen voor theorie platentektoniek:
• Bodem van de oceaan bevat gebergtes en dieptes.
• Voorkomen van dezelfde fossiele planten en dieren op verschillende continenten die nu niet
meer aan elkaar grenzen.
• Paleomagnetisme (paleo, verleden)
• Ouderdom van de aardkorst van de oceaan.
• Nauwkeurige metingen met behulp van satellieten.
2 soorten aardkorst:
• Oceanische korst
• 3,0 gram per kubieke centimeter
• Gesteente: basalt (zwaar gesteente)
• Continentale korst
• 2,7 gram per kubieke centimeter
• Gesteente: graniet (iets minder zwaar)
Pagina 2! van ! 7
