Samenvatting – Macro-economie en Beleid
Contents
Contents .................................................................................................................................................. 1
0. Inleiding ............................................................................................................................................... 5
1. Een reis door de wereld ...................................................................................................................... 6
1.1. De crisis......................................................................................................................................... 6
1.2. De Verenigde Staten..................................................................................................................... 7
1.3. De Eurozone ................................................................................................................................. 8
1.4. China ............................................................................................................................................. 9
2. Een reis door het boek ...................................................................................................................... 10
2.1. Geaggregeerde output ............................................................................................................... 10
2.2. Werkloosheidsgraad ................................................................................................................... 11
2.3. Inflatiegraad ............................................................................................................................... 13
2.3.1. BBP deflator en HICP ........................................................................................................... 13
2.3.2. Waarom bestuderen economisten inflatie? ....................................................................... 14
2.3.3. Deflatie ................................................................................................................................ 14
2.4. Output, werkloosheid, inflatiegraad .......................................................................................... 15
2.4.1. Wet van Okun ...................................................................................................................... 15
2.4.2. Phillips curve........................................................................................................................ 15
2.5. De korte, middellange en lange termijn ..................................................................................... 15
3. De goederenmarkt ............................................................................................................................ 16
3.1. De samenstelling van het BBP .................................................................................................... 16
3.2. De vraag naar goederen ............................................................................................................. 16
3.3. De bepaling van de evenwichtsoutput ....................................................................................... 17
3.4. Investeren (I) is gelijk aan sparen (S) .......................................................................................... 18
3.5. Is de regering almachtig? Een waarschuwing ............................................................................ 19
3.6. Samenvatting formules .............................................................................................................. 19
4. Financiële markten I .......................................................................................................................... 20
4.1. Vraag naar geld........................................................................................................................... 20
4.2. Intrestgraad bepalen I ................................................................................................................ 21
4.2.1. Openmarkt operaties .......................................................................................................... 22
4.3. Intrestgraad bepalen II............................................................................................................... 23
4.4. De liquiditeitsval ......................................................................................................................... 23
5. Goederen- en financiële markten: IS-LM model ............................................................................... 24
1
, Samenvatting – Macro-economie en Beleid
5.1. De goederenmarkt en de IS relatie ............................................................................................ 24
5.1.1. IS-curve bepalen .................................................................................................................. 24
5.2. Financiële markten en de LM relatie .......................................................................................... 25
5.3. De IS en LM relaties samenvoegen ............................................................................................ 25
5.3.1. Invloed van belastinsverhoging (IS) ..................................................................................... 25
5.3.2. Invloed van renteverlaging (LM) ......................................................................................... 25
5.4. Policy mix .................................................................................................................................... 25
5.5. Het IS-LM model in werkelijkheid .............................................................................................. 26
6. Financiële markten II ......................................................................................................................... 27
6.1. Nominale vs. Reële intrest.......................................................................................................... 27
6.2. Risico en risicopremie................................................................................................................. 27
6.3. De rol van financiële tussenpersonen ........................................................................................ 28
6.4. Uitbreiden van de IS-LM ............................................................................................................. 29
6.5. Van huisvestingsprobleem naar financiële crisis ....................................................................... 30
6.6. Overzicht begrippen ................................................................................................................... 31
7. De arbeidsmarkt ................................................................................................................................ 33
7.1. Rondleiding in de arbeidsmarkt ................................................................................................. 33
7.2. Veranderingen in de werkloosheid ............................................................................................ 33
7.3. Wage determination .................................................................................................................. 34
7.4. Prijsdeterminatie ........................................................................................................................ 35
7.5. De natuurlijke werkloosheidsgraad ............................................................................................ 35
8. De Phillips Curve, de natuurlijke werkloosheidsgraad en inflatie ..................................................... 36
8.1. Originele Phillips curve ............................................................................................................... 36
8.2. Gewijzigde Phillips curve ............................................................................................................ 36
8.3. Verband gewijzigde Phillips curve en de natuurlijke werkloosheid ........................................... 36
8.4. Wage indexation......................................................................................................................... 37
8.5. Samengevat ................................................................................................................................ 37
8.6. Aandachtspuntjes ....................................................................................................................... 38
9. Van KT naar MLT: Het IS-LM-PC model ............................................................................................. 39
9.1. Het IS-LM-PC model ................................................................................................................... 39
9.1.1. Outputgap ........................................................................................................................... 39
9.1.2. Conjunctuur ......................................................................................................................... 39
9.1.3. IS-LM-PC Model ................................................................................................................... 39
9.1.4. IS-LM-PC model grafisch ...................................................................................................... 40
2
, Samenvatting – Macro-economie en Beleid
9.2. Dynamiek en het middellange termijn evenwicht ..................................................................... 41
9.2.1. Deflation trap ...................................................................................................................... 41
9.3. Restrictief budgettair beleid ....................................................................................................... 42
9.4. De effecten van een stijging van de olieprijzen ......................................................................... 42
10. De langetermijn groei van de economie ......................................................................................... 43
10.1. De levensstandaard meten ...................................................................................................... 43
10.2. Groei in rijke landen sinds 1950 ............................................................................................... 43
10.3. Een bredere kijk in tijd en ruimte ............................................................................................. 44
10.4. Nadenken over groei: een eerste stap ..................................................................................... 44
11. Sparen, kapitaal accumulatie en output ......................................................................................... 46
11.1. Interactie tussen output en kapitaal ........................................................................................ 46
11.2. De implicaties van alternatieve besparingspercentages .......................................................... 46
11.3. Niet ........................................................................................................................................... 48
11.4. Fysiek vs. Menselijk kapitaal .................................................................................................... 48
11.5. Dynamische effecten van een toename van de spaarquota .................................................... 48
17. De open economie .......................................................................................................................... 49
17.1. Openheid in goederen- en financiële markten ........................................................................ 49
17.2. Openheid in financiële markten ............................................................................................... 50
17.3. Conclusies ................................................................................................................................. 50
18. Goederenmarkt in een open economie .......................................................................................... 51
Actualiteit (paasvakantie).............................................................................................................. 51
18.1. De IS-relatie in een open economie ......................................................................................... 52
18.2. Evenwicht Output en de handelsbalans ................................................................................... 53
18.3. Toename van de vraag in binnen- of buitenland ..................................................................... 54
18.4. Depreciatie, handelsbalans en output ..................................................................................... 56
18.5. De J-cruve ................................................................................................................................. 57
18.6. Sparen, investeren en het saldo van de lopende rekening ...................................................... 57
19. Output, intrest en wisselkoers ........................................................................................................ 58
19.1. Evenwicht in goederenmarkt ................................................................................................... 58
19.2. Evenwicht in financiële markt .................................................................................................. 58
19.3. De goederenmarkt en de financiële markt samen ................................................................... 58
19.4. Het effect van beleid op een open economie .......................................................................... 59
19.5 Vasta wisselkoersen .................................................................................................................. 59
Begrippenlijst......................................................................................................................................... 60
3
, Samenvatting – Macro-economie en Beleid
Afkortingen ........................................................................................................................................ 62
Formularium .......................................................................................................................................... 64
Formularium Examen ............................................................................................................................ 67
4
, Samenvatting – Macro-economie en Beleid
0. Inleiding
Examen
Cases met artikel actualiteit
DUS: krant lezen
Schriftelijk
Formularium (toledo)
Vragen
o Open vragen
o 8 Meerkeuze (giscorrectie: openlaten = 0, juist = +1, fout -1/3)
o Vragen over gegeven tekst/artikel
Voorbeeldexamen op einde semester
Assen benoemen (staan punten op)
H8 is moeilijkste hoofdstuk
Oefeningen
De oefeningen die we in de les maakten zijn terug te vinden in een apart document op mijn stuvia
profiel. Dat document bevat de opdrachten (in het nederlands) en de oplossingen, met grafieken.
5
, Samenvatting – Macro-economie en Beleid
1. Een reis door de wereld
1.1. De crisis
= periode van aanhoudende economische expansie, MAAR prijzen van USA huizenmarkten daalden
→ globale financiele crisis → totale economische crisis
Omdat:
1. Het financiële systeem globaal verspeid is
2. Handel: lage economische groei in een land is ook negatief voor andere landen
• From 2000 to 2007, the world economy had a sustained expansion.
• In 2007, US housing prices started declining, leading to a major financial crisis.
• The financial crisis turned into a major economic crisis with falling stock prices.
• In the third quarter of 2008, US output growth turned negative and remained so in 2009.
• Through the trade and financial channels, the US crisis quickly became a world crisis.
Economische groei over de jaren Aandeelprijzen over de jaren
= China, Korea...
Aandeelprijzen voorspellen de toekomstige winststromen
→ ze lopen voor op de economische activiteit
De druppel die ervoor zorgde dat de economische crisis begon was het faillisement van de
Amerikaanse investeringsbank Lehman Brothers
6
, Samenvatting – Macro-economie en Beleid
1.2. De Verenigde Staten
𝐵𝐵𝑃
BBP procapita = output per persoon =
#𝑖𝑛𝑤𝑜𝑛𝑒𝑟𝑠
→ hoogste bij belastingsparadijzen
Verenigde staten
Output = $17,4 biljoen
23% van de wereldoutput
Output per capita = $54,000 (bijna hoogste ter wereld
Economisten kijken naar:
Groei
Werkloosheidsgraad
Inflatie
Bedrijven ontslaan niet meteen werknemers wanneer de groei afneemt
→ eerst afwachten en kijken of de afnemende groei aanhoud
→ anders ontslaan en weer aannemen → heel duur
The U.S. Federal Funds Rate
= rente waaraan USA commerciële banken
kunnen lenen aan de USA centrale bank
→ heeft invloed op de rente die banken geven aan klanten
Waarom daalde de rente van 5,2% (juli ’07) naar bijna 0% (dec ’08)?
High tech daalde → de aandelen crashten
→ ze lieten de rente zakken om de economische schok op te vangen
Waarom bestaat “The Zero lower bound”
= nulgrens rente (in EU is grens hoger)
1. Als de rente negatief zou zijn, zouden mensen hun geld cash houden (ipv aandelen te kopen)
2. Als de rente al 0% bedraagt, kan je die in de toekomst niet nog meer laten zakken om
economische schokken op te vangen
3. Nulrente zorgt ervoor dat investeerders zich risicovoller gaan gedragen om meer winst te halen
Technologie → productiviteit → welvaart
7
, Samenvatting – Macro-economie en Beleid
1.3. De Eurozone
≠ Europese Unie (28 lidstaten)
= landen waar de euro de officiële munt is
Twee problemen:
1. Werkloosheidsgraad
2. Houdbaarheid van de euro
Output Werkloosheid
Voor crisis Lager dan de VS Vrij hoog
2008 Sterke daling Niet echt stijging
2010 Substandiële stijging*
* Bedrijven ontslaan niet meteen, eerst afwachten, anders ontslaan en weer aannemen → heel duur
Gemiddelde welvaart is lager dan USA
→ MAAR: binnen de eurozone zijn er grote verschillen
→ landen met hoge en lage welvaarten
→ OOK: minder inwoners dan USA
Wat is de oorzaak van werkloosheid?
Rigiditeit heeft een invloed
Actief marktbeleid heeft een invloed (uitkeringen, opvolging)
“Double Dip Crisis”
1ste dip = Huizenmarkten USA
2de dip = Europese schuldencrisis (Griekenland...)
1 2
VOORDELEN EURO
Geen transactiekosten
Geen wisselkoersschommelingen
Leidt tot meer concurrentie (prijzen gemakkelijker vergelijken)
Creatie van één grote supermarkt (geopolitiek)
NADELEN EURO
Slechts één monetair beleid
o ECB beslist rente voor de hele eurozone
o Probleem: diversiteit binnen de eurozone
Ene heeft soepel beleid nodig, ander eerder rigide beleid nodig
o Beleid is nooit goed voor iedereen
Flexibiliteit en mobiliteit markt
o Amerikanen verhuizen gemakkelijk van staat als het ergens slecht gaat
o In eurozone is dat niet zo → van land verhuizen minder voor de hand liggend
o Kan minder schokken opvangen
Geen wisselkoersmechanisme
o Zonder euro: Griekse munt staat laag → meer export
→ gaat niet meer met euro
8
, Samenvatting – Macro-economie en Beleid
1.4. China
Populatie = +4 x USA
Output slechts $10.4 trillioen (60% van de USA)
Output per person slechts 15% van de USA
Groeit laatste drie deccenia zeer snel
Werkloosheidsgraad = laag
Economische crisis heeft weinig invloed gehad
Afnemende groei (maar nog steeds gigantisch) door:
• Kapitaalaccumulatie
• Vroeger : investeren in bouwen, fabrieken, wegen
→ makkelijker wanneer je van 0 begint
→ nu moeilijker → verminderde groei
• Technologie
• Investeren in nieuwere technoligiën
→ nu up-to-date → minder investeren → verminderde groei
DUS: kunnen minder investeren en gaan over naar consumptie
9
, Samenvatting – Macro-economie en Beleid
2. Een reis door het boek
2.1. Geaggregeerde output
= BBP = maatstaf voor alle output binnen een bepaald gebied
→ sinds na WOII via nationale rekeningen (opgesteld door overheid)
BBP ≠ BNP
BBP = productie binnen het land
BNP = productie door mensen die in het land wonen (kunnen in ander land werken)
Het verschil tussen de twee is vooral te zien in kleinere gebieden
VB: Brussel: BBP > BNP
→ veel pendelaars naar brussel → BBP hoog
→ bewoners van Brussel zijn eerder arm → BNP laag
→ Brussel is het rijkste en armste gewest, hangt ervan af hoe je het bekijkt
VOORBEELD staal- en autofabriek
Stel: economie = staalfabriek + autofabriek
Staalfabriek Autofabriek
Opbrengst uit verkoop €100 Opbrengst uit verkoop €200
Uitgaven €80 Uitgaven €170
Salarissen €80 Salarissen €70
Aankoop staal €100
Winst €20 Winst €30
€BBP = €200 (= opbrengst verkoop auto’s)
€BBP ≠ €100 + €200 → want anders tel je de staal 2 keer
Staal is een tussenproduct of intermediair goed
We kunnen (nominaal) BBP op drie manieren berekenen:
1. Waarde van het finaal goed/dienst in een bepaalde periode VB: Opbrengst verkoop auto = €200
2. Toegevoegde waarden optellen VB: Opbrengsten uit verkoop optellen (indien niet intermediair)
3. Salaris en winst optellen VB: €80 + €20 + €70 + €30 = €200
MAAR prijswijzigingen hebben invloed op €BBP (= nominaal BBP)
→ want €BBP = aantal . prijs
→ OPLOSSING: reëel BBP = aantal . vaste prijs
→ vaste prijs = prijs uit benchmarkjaar/basisjaar
→ MAAR basisjaar beïnvloed het reëel BBP
→ OPLOSSING: geketende BBP = 2 reëele BBP’s bereken → gemiddelde nemen
GRAFIEK
Nominaal → gigantische toename
o Sterke toen ame productieniveau
o Sterke toename prijzenniveau
Reëel → neemt minder toe
Snijpunt = basisjaar (reëel = nominaal)
Gepubliceerde cijfers = reëele cijfers
Vanaf hier wordt er met BBP altijd de reëele BBP bedoeld
Nominale BBP wordt aangeduid met €BBP
10
Contents
Contents .................................................................................................................................................. 1
0. Inleiding ............................................................................................................................................... 5
1. Een reis door de wereld ...................................................................................................................... 6
1.1. De crisis......................................................................................................................................... 6
1.2. De Verenigde Staten..................................................................................................................... 7
1.3. De Eurozone ................................................................................................................................. 8
1.4. China ............................................................................................................................................. 9
2. Een reis door het boek ...................................................................................................................... 10
2.1. Geaggregeerde output ............................................................................................................... 10
2.2. Werkloosheidsgraad ................................................................................................................... 11
2.3. Inflatiegraad ............................................................................................................................... 13
2.3.1. BBP deflator en HICP ........................................................................................................... 13
2.3.2. Waarom bestuderen economisten inflatie? ....................................................................... 14
2.3.3. Deflatie ................................................................................................................................ 14
2.4. Output, werkloosheid, inflatiegraad .......................................................................................... 15
2.4.1. Wet van Okun ...................................................................................................................... 15
2.4.2. Phillips curve........................................................................................................................ 15
2.5. De korte, middellange en lange termijn ..................................................................................... 15
3. De goederenmarkt ............................................................................................................................ 16
3.1. De samenstelling van het BBP .................................................................................................... 16
3.2. De vraag naar goederen ............................................................................................................. 16
3.3. De bepaling van de evenwichtsoutput ....................................................................................... 17
3.4. Investeren (I) is gelijk aan sparen (S) .......................................................................................... 18
3.5. Is de regering almachtig? Een waarschuwing ............................................................................ 19
3.6. Samenvatting formules .............................................................................................................. 19
4. Financiële markten I .......................................................................................................................... 20
4.1. Vraag naar geld........................................................................................................................... 20
4.2. Intrestgraad bepalen I ................................................................................................................ 21
4.2.1. Openmarkt operaties .......................................................................................................... 22
4.3. Intrestgraad bepalen II............................................................................................................... 23
4.4. De liquiditeitsval ......................................................................................................................... 23
5. Goederen- en financiële markten: IS-LM model ............................................................................... 24
1
, Samenvatting – Macro-economie en Beleid
5.1. De goederenmarkt en de IS relatie ............................................................................................ 24
5.1.1. IS-curve bepalen .................................................................................................................. 24
5.2. Financiële markten en de LM relatie .......................................................................................... 25
5.3. De IS en LM relaties samenvoegen ............................................................................................ 25
5.3.1. Invloed van belastinsverhoging (IS) ..................................................................................... 25
5.3.2. Invloed van renteverlaging (LM) ......................................................................................... 25
5.4. Policy mix .................................................................................................................................... 25
5.5. Het IS-LM model in werkelijkheid .............................................................................................. 26
6. Financiële markten II ......................................................................................................................... 27
6.1. Nominale vs. Reële intrest.......................................................................................................... 27
6.2. Risico en risicopremie................................................................................................................. 27
6.3. De rol van financiële tussenpersonen ........................................................................................ 28
6.4. Uitbreiden van de IS-LM ............................................................................................................. 29
6.5. Van huisvestingsprobleem naar financiële crisis ....................................................................... 30
6.6. Overzicht begrippen ................................................................................................................... 31
7. De arbeidsmarkt ................................................................................................................................ 33
7.1. Rondleiding in de arbeidsmarkt ................................................................................................. 33
7.2. Veranderingen in de werkloosheid ............................................................................................ 33
7.3. Wage determination .................................................................................................................. 34
7.4. Prijsdeterminatie ........................................................................................................................ 35
7.5. De natuurlijke werkloosheidsgraad ............................................................................................ 35
8. De Phillips Curve, de natuurlijke werkloosheidsgraad en inflatie ..................................................... 36
8.1. Originele Phillips curve ............................................................................................................... 36
8.2. Gewijzigde Phillips curve ............................................................................................................ 36
8.3. Verband gewijzigde Phillips curve en de natuurlijke werkloosheid ........................................... 36
8.4. Wage indexation......................................................................................................................... 37
8.5. Samengevat ................................................................................................................................ 37
8.6. Aandachtspuntjes ....................................................................................................................... 38
9. Van KT naar MLT: Het IS-LM-PC model ............................................................................................. 39
9.1. Het IS-LM-PC model ................................................................................................................... 39
9.1.1. Outputgap ........................................................................................................................... 39
9.1.2. Conjunctuur ......................................................................................................................... 39
9.1.3. IS-LM-PC Model ................................................................................................................... 39
9.1.4. IS-LM-PC model grafisch ...................................................................................................... 40
2
, Samenvatting – Macro-economie en Beleid
9.2. Dynamiek en het middellange termijn evenwicht ..................................................................... 41
9.2.1. Deflation trap ...................................................................................................................... 41
9.3. Restrictief budgettair beleid ....................................................................................................... 42
9.4. De effecten van een stijging van de olieprijzen ......................................................................... 42
10. De langetermijn groei van de economie ......................................................................................... 43
10.1. De levensstandaard meten ...................................................................................................... 43
10.2. Groei in rijke landen sinds 1950 ............................................................................................... 43
10.3. Een bredere kijk in tijd en ruimte ............................................................................................. 44
10.4. Nadenken over groei: een eerste stap ..................................................................................... 44
11. Sparen, kapitaal accumulatie en output ......................................................................................... 46
11.1. Interactie tussen output en kapitaal ........................................................................................ 46
11.2. De implicaties van alternatieve besparingspercentages .......................................................... 46
11.3. Niet ........................................................................................................................................... 48
11.4. Fysiek vs. Menselijk kapitaal .................................................................................................... 48
11.5. Dynamische effecten van een toename van de spaarquota .................................................... 48
17. De open economie .......................................................................................................................... 49
17.1. Openheid in goederen- en financiële markten ........................................................................ 49
17.2. Openheid in financiële markten ............................................................................................... 50
17.3. Conclusies ................................................................................................................................. 50
18. Goederenmarkt in een open economie .......................................................................................... 51
Actualiteit (paasvakantie).............................................................................................................. 51
18.1. De IS-relatie in een open economie ......................................................................................... 52
18.2. Evenwicht Output en de handelsbalans ................................................................................... 53
18.3. Toename van de vraag in binnen- of buitenland ..................................................................... 54
18.4. Depreciatie, handelsbalans en output ..................................................................................... 56
18.5. De J-cruve ................................................................................................................................. 57
18.6. Sparen, investeren en het saldo van de lopende rekening ...................................................... 57
19. Output, intrest en wisselkoers ........................................................................................................ 58
19.1. Evenwicht in goederenmarkt ................................................................................................... 58
19.2. Evenwicht in financiële markt .................................................................................................. 58
19.3. De goederenmarkt en de financiële markt samen ................................................................... 58
19.4. Het effect van beleid op een open economie .......................................................................... 59
19.5 Vasta wisselkoersen .................................................................................................................. 59
Begrippenlijst......................................................................................................................................... 60
3
, Samenvatting – Macro-economie en Beleid
Afkortingen ........................................................................................................................................ 62
Formularium .......................................................................................................................................... 64
Formularium Examen ............................................................................................................................ 67
4
, Samenvatting – Macro-economie en Beleid
0. Inleiding
Examen
Cases met artikel actualiteit
DUS: krant lezen
Schriftelijk
Formularium (toledo)
Vragen
o Open vragen
o 8 Meerkeuze (giscorrectie: openlaten = 0, juist = +1, fout -1/3)
o Vragen over gegeven tekst/artikel
Voorbeeldexamen op einde semester
Assen benoemen (staan punten op)
H8 is moeilijkste hoofdstuk
Oefeningen
De oefeningen die we in de les maakten zijn terug te vinden in een apart document op mijn stuvia
profiel. Dat document bevat de opdrachten (in het nederlands) en de oplossingen, met grafieken.
5
, Samenvatting – Macro-economie en Beleid
1. Een reis door de wereld
1.1. De crisis
= periode van aanhoudende economische expansie, MAAR prijzen van USA huizenmarkten daalden
→ globale financiele crisis → totale economische crisis
Omdat:
1. Het financiële systeem globaal verspeid is
2. Handel: lage economische groei in een land is ook negatief voor andere landen
• From 2000 to 2007, the world economy had a sustained expansion.
• In 2007, US housing prices started declining, leading to a major financial crisis.
• The financial crisis turned into a major economic crisis with falling stock prices.
• In the third quarter of 2008, US output growth turned negative and remained so in 2009.
• Through the trade and financial channels, the US crisis quickly became a world crisis.
Economische groei over de jaren Aandeelprijzen over de jaren
= China, Korea...
Aandeelprijzen voorspellen de toekomstige winststromen
→ ze lopen voor op de economische activiteit
De druppel die ervoor zorgde dat de economische crisis begon was het faillisement van de
Amerikaanse investeringsbank Lehman Brothers
6
, Samenvatting – Macro-economie en Beleid
1.2. De Verenigde Staten
𝐵𝐵𝑃
BBP procapita = output per persoon =
#𝑖𝑛𝑤𝑜𝑛𝑒𝑟𝑠
→ hoogste bij belastingsparadijzen
Verenigde staten
Output = $17,4 biljoen
23% van de wereldoutput
Output per capita = $54,000 (bijna hoogste ter wereld
Economisten kijken naar:
Groei
Werkloosheidsgraad
Inflatie
Bedrijven ontslaan niet meteen werknemers wanneer de groei afneemt
→ eerst afwachten en kijken of de afnemende groei aanhoud
→ anders ontslaan en weer aannemen → heel duur
The U.S. Federal Funds Rate
= rente waaraan USA commerciële banken
kunnen lenen aan de USA centrale bank
→ heeft invloed op de rente die banken geven aan klanten
Waarom daalde de rente van 5,2% (juli ’07) naar bijna 0% (dec ’08)?
High tech daalde → de aandelen crashten
→ ze lieten de rente zakken om de economische schok op te vangen
Waarom bestaat “The Zero lower bound”
= nulgrens rente (in EU is grens hoger)
1. Als de rente negatief zou zijn, zouden mensen hun geld cash houden (ipv aandelen te kopen)
2. Als de rente al 0% bedraagt, kan je die in de toekomst niet nog meer laten zakken om
economische schokken op te vangen
3. Nulrente zorgt ervoor dat investeerders zich risicovoller gaan gedragen om meer winst te halen
Technologie → productiviteit → welvaart
7
, Samenvatting – Macro-economie en Beleid
1.3. De Eurozone
≠ Europese Unie (28 lidstaten)
= landen waar de euro de officiële munt is
Twee problemen:
1. Werkloosheidsgraad
2. Houdbaarheid van de euro
Output Werkloosheid
Voor crisis Lager dan de VS Vrij hoog
2008 Sterke daling Niet echt stijging
2010 Substandiële stijging*
* Bedrijven ontslaan niet meteen, eerst afwachten, anders ontslaan en weer aannemen → heel duur
Gemiddelde welvaart is lager dan USA
→ MAAR: binnen de eurozone zijn er grote verschillen
→ landen met hoge en lage welvaarten
→ OOK: minder inwoners dan USA
Wat is de oorzaak van werkloosheid?
Rigiditeit heeft een invloed
Actief marktbeleid heeft een invloed (uitkeringen, opvolging)
“Double Dip Crisis”
1ste dip = Huizenmarkten USA
2de dip = Europese schuldencrisis (Griekenland...)
1 2
VOORDELEN EURO
Geen transactiekosten
Geen wisselkoersschommelingen
Leidt tot meer concurrentie (prijzen gemakkelijker vergelijken)
Creatie van één grote supermarkt (geopolitiek)
NADELEN EURO
Slechts één monetair beleid
o ECB beslist rente voor de hele eurozone
o Probleem: diversiteit binnen de eurozone
Ene heeft soepel beleid nodig, ander eerder rigide beleid nodig
o Beleid is nooit goed voor iedereen
Flexibiliteit en mobiliteit markt
o Amerikanen verhuizen gemakkelijk van staat als het ergens slecht gaat
o In eurozone is dat niet zo → van land verhuizen minder voor de hand liggend
o Kan minder schokken opvangen
Geen wisselkoersmechanisme
o Zonder euro: Griekse munt staat laag → meer export
→ gaat niet meer met euro
8
, Samenvatting – Macro-economie en Beleid
1.4. China
Populatie = +4 x USA
Output slechts $10.4 trillioen (60% van de USA)
Output per person slechts 15% van de USA
Groeit laatste drie deccenia zeer snel
Werkloosheidsgraad = laag
Economische crisis heeft weinig invloed gehad
Afnemende groei (maar nog steeds gigantisch) door:
• Kapitaalaccumulatie
• Vroeger : investeren in bouwen, fabrieken, wegen
→ makkelijker wanneer je van 0 begint
→ nu moeilijker → verminderde groei
• Technologie
• Investeren in nieuwere technoligiën
→ nu up-to-date → minder investeren → verminderde groei
DUS: kunnen minder investeren en gaan over naar consumptie
9
, Samenvatting – Macro-economie en Beleid
2. Een reis door het boek
2.1. Geaggregeerde output
= BBP = maatstaf voor alle output binnen een bepaald gebied
→ sinds na WOII via nationale rekeningen (opgesteld door overheid)
BBP ≠ BNP
BBP = productie binnen het land
BNP = productie door mensen die in het land wonen (kunnen in ander land werken)
Het verschil tussen de twee is vooral te zien in kleinere gebieden
VB: Brussel: BBP > BNP
→ veel pendelaars naar brussel → BBP hoog
→ bewoners van Brussel zijn eerder arm → BNP laag
→ Brussel is het rijkste en armste gewest, hangt ervan af hoe je het bekijkt
VOORBEELD staal- en autofabriek
Stel: economie = staalfabriek + autofabriek
Staalfabriek Autofabriek
Opbrengst uit verkoop €100 Opbrengst uit verkoop €200
Uitgaven €80 Uitgaven €170
Salarissen €80 Salarissen €70
Aankoop staal €100
Winst €20 Winst €30
€BBP = €200 (= opbrengst verkoop auto’s)
€BBP ≠ €100 + €200 → want anders tel je de staal 2 keer
Staal is een tussenproduct of intermediair goed
We kunnen (nominaal) BBP op drie manieren berekenen:
1. Waarde van het finaal goed/dienst in een bepaalde periode VB: Opbrengst verkoop auto = €200
2. Toegevoegde waarden optellen VB: Opbrengsten uit verkoop optellen (indien niet intermediair)
3. Salaris en winst optellen VB: €80 + €20 + €70 + €30 = €200
MAAR prijswijzigingen hebben invloed op €BBP (= nominaal BBP)
→ want €BBP = aantal . prijs
→ OPLOSSING: reëel BBP = aantal . vaste prijs
→ vaste prijs = prijs uit benchmarkjaar/basisjaar
→ MAAR basisjaar beïnvloed het reëel BBP
→ OPLOSSING: geketende BBP = 2 reëele BBP’s bereken → gemiddelde nemen
GRAFIEK
Nominaal → gigantische toename
o Sterke toen ame productieniveau
o Sterke toename prijzenniveau
Reëel → neemt minder toe
Snijpunt = basisjaar (reëel = nominaal)
Gepubliceerde cijfers = reëele cijfers
Vanaf hier wordt er met BBP altijd de reëele BBP bedoeld
Nominale BBP wordt aangeduid met €BBP
10
