Helena @ Paris
Helena reageert hier op de brief van Paris. Zij vindt die brief een belediging voor de
gastvrijheid die zij en haar man hem hebben betoond. Zij benadrukt dat haar eer
ongeschonden is en dat ze dat zo ook wil houden. Helena verwijst naar Theseus, die haar
ontvoerde, maar haar maagdelijkheid in tact liet. Denkt Paris soms dat hij makeklijk k an
scoren bij iemand die al een keer geschaakt is? Theseus was een heer. Helena is evenwel bereid
de brief te lezen omdat hij van een verliefd man komt. Maar ze maakt bezwaren tegen de
argumenten die Paris noemde. Ze beschermt haar moeder Leda die door Jupiter bedrogen is. Over
Jupiter gesproken: wat is de roemrijke afstamming van Paris nou helemaal als zij zelf Jupiter als
vader heeft! En de Trojaanse cultuur kan nog veel leren van de Griekse. Vlak voor we gaan
vertalen lezen we nog hoe Helena Paris’ geschenken afwijst: ze nou eerder vallen voor de persoon
Paris dan voor zijn cadeaus.
C Ik heb je geflirt wel gemerkt
Illa quoque, apposita quae nunc facis, improbe, mensa, quamvis experiar dissimulare,
noto, cum modo me spectas oculis, lascive, protervis, quos vix instantes lumina
nostra ferunt, et modo suspiras, modo pocula proxima nobis sumis, quaque bibi, tu
quoque parte bibis.
Quae + illa protervis + oculis quos + oculis instantes + quos qua + parte
Ablabs: apposita mensa
Ik merk, wanneer het diner is opgediend, die dingen ook op, die jij nu doet,
schaamteloze, hoewel ik ze probeer te negeren, wanneer je mij, wellustig
mannetje, nu eens met brutale ogen bekijkt, die indringend mijn ogen
nauwelijks verdragen, en jij dan weer zucht, dan weer de beker direct na mij
pakt en jij ook drinkt aan de kant waar ik heb gedronken.
Illa: Helena heeft wel door welke geheime signalen Paris afgeest, zijn flirtgedrag merkt ze wel
degelijk op.
Nunc: veel geleerden vinden dat dit woord onjuist is omdat Paris dat in het verleden zou
hebben gedaan, toen hij te gast was in Sparta. Maar als Helena zich inleeft in de situatie van
Paris’ brief zou nunc niet vervangen hoeven te worden.
Me spectas: verwijzing naar de brief van Paris, waar in regel 221-222 “me spectante”
Lascive: in de brief van Paris noemt hij Helena lasciva: uitdagend. Dat is beschuldigend
bedoeld Paris denkt dat Helena in die momenten niets liever wil dan met Paris zijn. Helena
wil echter met lascive hier aangegeven dat Paris zich te losbandig gedraagt door zijn
verliefdheid zo duidelijk te laten merken.
Helena is helemaal niet blij met gedrag van Paris aan tafel. En dat heeft niet zoveel te maken
met het feit dat hij niet eens met mes en vork eet. Ze noemt hetm schaamteloos. Ze
signaleert wel al het gedrag dat Paris vertoont dat aangeeft dat hij haar graag ziet. Ze geeft
verderop in de brief wel aan dat ze niet helemaal ijskoud blijft onder zijn avances, zelfs dat ze
hem aantrekkelijk vindt.
Met “die indringend mijn ogen nauwelijks verdragen” wil Helena zeggen dat ze haar ogen
neerslaat als Paris direct naar haar kijkt. Op de een of andere mnaier komt Helena over als
een erg jonge vrouw die de aandacht van een man, als is het dan Paris, toch wel aardig vindt.
Een vaak voorkomend verschijnsel bij iemand die smoorverliefd: zo dicht mogelijk bij het
voorwerp van verering willen zijn. Paris pakt dus de beker direct van Helena aan, hopend dat
hun handen elkaar raken. Hij drinkt waar net haar lippen ook geweest zijn.
Anafoor + trikolon: modo het kijken, het zuchten en het drinken uit dezelfde plek
, Hunink: “En als we dan aan tafel gaan, hè? Nou, ik zie wel wat je doet, brutale vlerk, al doe ik
net alsof ik het niet merk: wanneer je me zo bronstig aanstaart, zo intens beloert, dat ik het
boren van je blikken nauwelijks verdraag, of als je diepe zichten slaakt, of naar een beker
reikt van mij en daaruit drinkt, precies op het plekje waar mijn lipppen zijn geweest
En als we dan aan tafel gaan apposita (...) mensa
Bronstig lascive
Zo intens beloert spectas oculis (...) protervis
Het boren van je blikken oculis (...) quos instantes
A, quotiens digitis, quotiens ego tacto notavi signa supercilio paene loquente dari, et
saepe extimui, ne vir meus illa videret, non satis occultis erubuique notis, saepe vel
exiguo vel nullo murmere dixi ‘Nil pudet hunc’, nec vox haec mea falsa fuit!
Tecta + signa supercilio + loquente occultis + notis
Ach, hoe vaak merkte ik dat je met je vingers, hoe vaak verborgen tekens
werden gegeven, met een bijna sprekende wenkbrauw, en dikwijls was ik
erg bang dat mijn man die zag, en ik bloosde wegens de niet voldoende
verbogen tekens, dikwijls zei ik of met zacht of geen gefluister: ‘Hij schaamt
zich voor niets’, en deze woorden van mij waren niet onjuist.
Anafoor: quotiens het benadrukt hoe Paris eigenlijk elk avondeten bezig is Helena te
versieren.
saepe beandrukt dat Paris vaak in een hitsige bui aan tafel zat
Alliteratie: signa supercilio falsa fuit
Illa verwijst naar tecta signa de verborgen tekens
Litotes: nec (...) falsa
Hunink: “Hoe vaak zag ik jouw vingers niet gebaren, ja, hoe vaak jouw stille hints: je zweeg
met je wenkbrauw en je sprak klare taal! Veelvuldig was ik bang dat manlief dit zou zien. Jouw
naauwelijks verholen tekens brachten mij het schaamrood op de wangen. Dikwijls zei ik
zachtejs bij mezelf: “Werkelijk! Die vent is schaamteloos!” En dat was waar!”
Anafoor: hoe vaak
Wijkt grammaticaal af van de originele tekst: Hunink geeft de abl satis occultis notis
weer als subject terwijl het subject bij Ovidius de “ik” in erebui is. Het werkwoord
verandert daarom naar rood maken ipv rood worden.
De signalen dat Paris met Helena flirt:
Me spectas oculis (...) protervis (77) Paris kleedt haar met zijn ogen uit.
Suspiras (79) hij zucht
Digitis (...) tecta (...) signa (...) dari (81,82) Paris maakt met zijn vingers dubieuze
avances en doet dat zelfs met zijn wenkbrauwen
Reactie van Helena op deze signalen:
Experiar dissimulare (76) Ze probeert ze te negeren
Erebui (84) Ze bloost
Saepe t/m hunc (85,86)
Orbe quoque in mensae legi sub nomine nostro, quod deducta mero literra fecit, AMO,
credere me tamen hoc oculo reuente negavi: ei mihi, iam didici sic ego posse loqui!
Mensae + orbe littera + deducta renuente + oculo
Helena reageert hier op de brief van Paris. Zij vindt die brief een belediging voor de
gastvrijheid die zij en haar man hem hebben betoond. Zij benadrukt dat haar eer
ongeschonden is en dat ze dat zo ook wil houden. Helena verwijst naar Theseus, die haar
ontvoerde, maar haar maagdelijkheid in tact liet. Denkt Paris soms dat hij makeklijk k an
scoren bij iemand die al een keer geschaakt is? Theseus was een heer. Helena is evenwel bereid
de brief te lezen omdat hij van een verliefd man komt. Maar ze maakt bezwaren tegen de
argumenten die Paris noemde. Ze beschermt haar moeder Leda die door Jupiter bedrogen is. Over
Jupiter gesproken: wat is de roemrijke afstamming van Paris nou helemaal als zij zelf Jupiter als
vader heeft! En de Trojaanse cultuur kan nog veel leren van de Griekse. Vlak voor we gaan
vertalen lezen we nog hoe Helena Paris’ geschenken afwijst: ze nou eerder vallen voor de persoon
Paris dan voor zijn cadeaus.
C Ik heb je geflirt wel gemerkt
Illa quoque, apposita quae nunc facis, improbe, mensa, quamvis experiar dissimulare,
noto, cum modo me spectas oculis, lascive, protervis, quos vix instantes lumina
nostra ferunt, et modo suspiras, modo pocula proxima nobis sumis, quaque bibi, tu
quoque parte bibis.
Quae + illa protervis + oculis quos + oculis instantes + quos qua + parte
Ablabs: apposita mensa
Ik merk, wanneer het diner is opgediend, die dingen ook op, die jij nu doet,
schaamteloze, hoewel ik ze probeer te negeren, wanneer je mij, wellustig
mannetje, nu eens met brutale ogen bekijkt, die indringend mijn ogen
nauwelijks verdragen, en jij dan weer zucht, dan weer de beker direct na mij
pakt en jij ook drinkt aan de kant waar ik heb gedronken.
Illa: Helena heeft wel door welke geheime signalen Paris afgeest, zijn flirtgedrag merkt ze wel
degelijk op.
Nunc: veel geleerden vinden dat dit woord onjuist is omdat Paris dat in het verleden zou
hebben gedaan, toen hij te gast was in Sparta. Maar als Helena zich inleeft in de situatie van
Paris’ brief zou nunc niet vervangen hoeven te worden.
Me spectas: verwijzing naar de brief van Paris, waar in regel 221-222 “me spectante”
Lascive: in de brief van Paris noemt hij Helena lasciva: uitdagend. Dat is beschuldigend
bedoeld Paris denkt dat Helena in die momenten niets liever wil dan met Paris zijn. Helena
wil echter met lascive hier aangegeven dat Paris zich te losbandig gedraagt door zijn
verliefdheid zo duidelijk te laten merken.
Helena is helemaal niet blij met gedrag van Paris aan tafel. En dat heeft niet zoveel te maken
met het feit dat hij niet eens met mes en vork eet. Ze noemt hetm schaamteloos. Ze
signaleert wel al het gedrag dat Paris vertoont dat aangeeft dat hij haar graag ziet. Ze geeft
verderop in de brief wel aan dat ze niet helemaal ijskoud blijft onder zijn avances, zelfs dat ze
hem aantrekkelijk vindt.
Met “die indringend mijn ogen nauwelijks verdragen” wil Helena zeggen dat ze haar ogen
neerslaat als Paris direct naar haar kijkt. Op de een of andere mnaier komt Helena over als
een erg jonge vrouw die de aandacht van een man, als is het dan Paris, toch wel aardig vindt.
Een vaak voorkomend verschijnsel bij iemand die smoorverliefd: zo dicht mogelijk bij het
voorwerp van verering willen zijn. Paris pakt dus de beker direct van Helena aan, hopend dat
hun handen elkaar raken. Hij drinkt waar net haar lippen ook geweest zijn.
Anafoor + trikolon: modo het kijken, het zuchten en het drinken uit dezelfde plek
, Hunink: “En als we dan aan tafel gaan, hè? Nou, ik zie wel wat je doet, brutale vlerk, al doe ik
net alsof ik het niet merk: wanneer je me zo bronstig aanstaart, zo intens beloert, dat ik het
boren van je blikken nauwelijks verdraag, of als je diepe zichten slaakt, of naar een beker
reikt van mij en daaruit drinkt, precies op het plekje waar mijn lipppen zijn geweest
En als we dan aan tafel gaan apposita (...) mensa
Bronstig lascive
Zo intens beloert spectas oculis (...) protervis
Het boren van je blikken oculis (...) quos instantes
A, quotiens digitis, quotiens ego tacto notavi signa supercilio paene loquente dari, et
saepe extimui, ne vir meus illa videret, non satis occultis erubuique notis, saepe vel
exiguo vel nullo murmere dixi ‘Nil pudet hunc’, nec vox haec mea falsa fuit!
Tecta + signa supercilio + loquente occultis + notis
Ach, hoe vaak merkte ik dat je met je vingers, hoe vaak verborgen tekens
werden gegeven, met een bijna sprekende wenkbrauw, en dikwijls was ik
erg bang dat mijn man die zag, en ik bloosde wegens de niet voldoende
verbogen tekens, dikwijls zei ik of met zacht of geen gefluister: ‘Hij schaamt
zich voor niets’, en deze woorden van mij waren niet onjuist.
Anafoor: quotiens het benadrukt hoe Paris eigenlijk elk avondeten bezig is Helena te
versieren.
saepe beandrukt dat Paris vaak in een hitsige bui aan tafel zat
Alliteratie: signa supercilio falsa fuit
Illa verwijst naar tecta signa de verborgen tekens
Litotes: nec (...) falsa
Hunink: “Hoe vaak zag ik jouw vingers niet gebaren, ja, hoe vaak jouw stille hints: je zweeg
met je wenkbrauw en je sprak klare taal! Veelvuldig was ik bang dat manlief dit zou zien. Jouw
naauwelijks verholen tekens brachten mij het schaamrood op de wangen. Dikwijls zei ik
zachtejs bij mezelf: “Werkelijk! Die vent is schaamteloos!” En dat was waar!”
Anafoor: hoe vaak
Wijkt grammaticaal af van de originele tekst: Hunink geeft de abl satis occultis notis
weer als subject terwijl het subject bij Ovidius de “ik” in erebui is. Het werkwoord
verandert daarom naar rood maken ipv rood worden.
De signalen dat Paris met Helena flirt:
Me spectas oculis (...) protervis (77) Paris kleedt haar met zijn ogen uit.
Suspiras (79) hij zucht
Digitis (...) tecta (...) signa (...) dari (81,82) Paris maakt met zijn vingers dubieuze
avances en doet dat zelfs met zijn wenkbrauwen
Reactie van Helena op deze signalen:
Experiar dissimulare (76) Ze probeert ze te negeren
Erebui (84) Ze bloost
Saepe t/m hunc (85,86)
Orbe quoque in mensae legi sub nomine nostro, quod deducta mero literra fecit, AMO,
credere me tamen hoc oculo reuente negavi: ei mihi, iam didici sic ego posse loqui!
Mensae + orbe littera + deducta renuente + oculo
