Aquatische ecologie
Water
Situering
Aarde bestaat uit 3 lagen:
- Atmosfeer: 95 km boven aardoppervlak
- Geosfeer: aardoppervlak
- Hydrosfeer: waterpartijen op aarde
70% vd aarde = water 97% zout water en 3% zoetwater. 2/3 vh zoet water zit dan nog
eens gevangen in ijs en gletsjers. Het andere deel is toegankelijk: meren, rivieren, stromen.
Bronnen van water
Eens water op aarde komt, zal deel indringen in de bodem. Bij indringen
vindt er filtratie plaats tussen het water en de bodem. Dit kan positief of
negatief zijn opname gifstoffen, zware metalen. Door putboringen
kunnen er bezoedelingen optreden van het water, door her-injectie van
water bij boringen of door doorgang in rotsen met schadelijke
stoffen. Natuurlijke bezoedeling = laatste, menselijke = 1e voorbeelden.
Oppervlaktewater = rivieren, meren, oceanen
Bronnen = gesmolten ijs en neerslag
Karakteristieken
- 3 toestanden: vast, gas en vloeibaar
- Dichtheid = 1g/ml bij 4°C ijs drijft aangezien water het zwaarst is bij 4°C en ijs is
kouder dan dat. De dichtheid van zoutwater is hoger omdat er nog andere moleculen
inzitten.
- Water = polair goed oplosmiddel en transportmiddel; alles lost er goed in op en
blijft er lang in bewaard.
- Oppervlaktespanning: moleculen hangen stevig tegen elkaar vloeit door kleine
openingen en tussen bodempartikels
- Thermische eigenschappen: 0°C = bevriezen, 100°C = koken gekozen door Celsius.
- Water vervoert goed warmte
- Water heeft hoge specifieke warmte 5 maal meer warmte nodig om temp met 1°C
te doen stijgen in vergelijking met de bodem. Is zelfde principe als bij chauffage, het
kost wat energie om het water op te warmen, maar eens het warm heeft, blijft het
lang warm.
- Water wordt gebruikt als buffer omdat het zoveel energie kan opnemen voordat het
wat opwarmt.
- Latente warmte = energie nodig om van vl naar gas te gaan.
o Verdamping gebeurt continue zolang de lucht niet verzadigd is. Het is als
zweten voor planten. Het is een bescherming tegen de warmte.
Als bodem uitdroogt planten laten bladen hangen = minder
beschenen = minder verdamping.
1
, Aquatische ecologie
Hydrologische cyclus
Eerder al behandeld bij bronnen van water zelfde cyclus.
Waterverontreiniging en biologische
kwaliteit
Water als ecosysteem
Water heeft twee vormen:
1) Stromend water = lotisch rivieren, beken
2) Stilstaand water = lentisch poel, vijver
Drie zones in water:
1) Open water: pelagische zone = limnetische zone
a. Grenzen = bodem, lucht en oever
b. Aanwezigheid: plankton (zwevend) en nekton (zelf bewegend).
c. # plankton trofiegraad: # nutriënten in water.
2) Oeverzone: litorale zone
a. Aanwezigheid: planten en periphyton of aufwuchs = diertjes rond de planten
i. Diertjes periphyton = vast, kruipend of glijdend op substraat.
b. Kolonisatiegraad periphyton = saprobiegraad = graad organische belasting.
i. Graad verontreiniging onderverdeeld in 4 zones:
1. Polysaprobe zone = sterke vervuiling
2. mesosaprobe zone = middelmatige vervuiling
3. ß mesosaprobe zone = mindere vervuiling
4. oligosaprobe zone = zuiver water.
ii. Organismen die daar voorkomen: …saproben
3) Bodemzone: benthos = profundale zone
a. Litorale benthos = eufotisch = veel belicht
b. Pelagische benthos = afotisch = weinig belicht
c. Bevat veel organismen: macro-invertebraten
i. Samenstelling macro-invertebraten = maat voor verontreiniging
Voedingsketens in water: meest compleet in een meer
Litorale en pelagische zone = volledig onafhankelijk van elkaar. Maar litorale en pelagische
zone hebben beiden een invloed op het benthos alles wat in water leeft gaat uiteindelijk
dood en komt zo dan op de bodem terecht.
In rivieren: enkel een litorale keten, water stroomt in midden te snel en leven wordt direct iiii
iii iii ii. Ii weggespoeld.
In vijver en traag stromende wateren: litorale en pelagische keten
Metabolisme: is een kringloop waarbij drie types organismen een
rol spelen
1) Sediment-vormers: plankton dat te snel sterft valt op
bodem en vormt nieuwe laag
2) Sediment-vernietigers: bacteriën aeroob, kan anaeroob
2
, Aquatische ecologie
3) Sediment-vervoerders: tubificidae = drolletjes op strand Organisch materiaal is
opgegeten door wormpje, zand komt eruit = drolletje dat je ziet.
Plankton: - phytoplankton org in water met chlorofyl = planten
Iii iii i I. I. - zooplankton zweven in water, geen chlorofyl = dieren
Biologisch onderzoek en waterkwaliteit
indirect: onderzoeken niet de bron vd vervuiling,
wel: welke organismen zijn er aanwezig welke vervuiling is er dan
Indicator groepen = zijn er vissen? Aanwezigheid bepaald waterkwaliteit
Indicator soorten = zijn er steenvlieglarven?
Soorten = specifieker dan groepen.
Trilhaardiertjes: ciliata
Zweephaardieren: flagellaten
Groenwieren: chlorofyten
Kiezelwieren: diatomea
Biologische waterkwaliteit:
- Periphyton: # organisch materiaal, saprobiegraad
- Plankton = nutriënten = trofiegraad
- Macro-invertebraten = vervuiling = benthos
Plankton-onderzoek
Oligotroofwater = weinig nutriënten 50l water nemen
Eutroofwater = veel nutriënten 20l water nemen.
Seston + fixatief = om plankton te bewaren als het niet direct onderzocht wordt.
Soortenlijst opstellen door determinatie met microscoop: kwalitatief en kwantitatief
Soorten plankton
- Nanoplankton: kleiner dan 40 µm = niet tegengehouden door zeef
- Fytoplankton = 65 µm
o Cyanophyta = cya = blauwwieren
o Chlorophyta = chl = groenwieren
o Diatomeae = dia = kiezelwieren
o Conjugales = con = jukwieren
o Pyrrophyta = pantserwieren
o Euglenophyta = eug = geselwieren
- Zooplankton = 70-100 µm
o Rotifera = raderdiertjes
o Copepoda = roeipootkreeftjes
o Cladocera = watervlooien
- Trypton = dood op moment van staal name
Trofygraad bepalen: fytoplankton gebruiken: Nygaard formule:
3
, Aquatische ecologie
Cya+ Dia+C h l+ Eug
Q= 0-1 = oligotroof
Con
1-5 = mesotroof
5- = eutroof, = hypertroof
Onderzoek van periphyton
Substraten worden verzameld en daarvan wordt het periphyton geschraapt. Substraten
kunnen natuurlijk (planten) of kunstmatig zijn (bakstenen in net). Men kan volgende zaken in
het periphyton vinden:
- Bacteriën
- Blauwwieren
- Kiezelwieren
- Groenwieren
- Ciliaten
- Amoeben
- Geselwieren
- Zooflagellaten
- Gelede wormen
- Raderdiertjes
Saprobie quotiënt:
C +3 D−3 A−B
S=
A+ B+C + D
C = chlorofyta + diatomeren ß-mesosaproob water
Positieve indicatoren, producenten in eutroof water.
D = conjugales oligosaproob water
A = ciliate polysaproob water
B = euglenophyta -mesosaproob water
S: tussen -3 en 3 3 = oligosaproob
1,5 = ß-mesosaproob Hoe hoger hoe beter slechte componenten in
0 = ß,-mesosaproob water zijn minder aanwezig minder invloed vh
-1,5 = -mesosaproob minteken op de postieve waarden.
-3 = polysaproob
Macro-invertebraten-onderzoek (De Pauw en Vannevel)
tegen de stroom in stalen nemen.
Om organismen in net te krijgen bodem woelen door te stampen op bodem = kick
methode sampling.
oppervlakte van 20 m2 of voor bepaalde tijd stalen nemen.
duur is afhankelijk vd # organismen in de omgeving veel organismen is kleinere
iiiii iii i ii i duur, bij weinig organismen zal je langer blijven voor de staal name.
staal genomen: door normzeven laten gaan.
staal opdelen in verschillende fracties.
wij willen macro-invertebraten: larven van insecten.
gaan in ependorf per soort, kan met fixatiemiddel = ethanol, formaldehyde
op naam brengen met stereomicroscoop
= familie bepalen, hoe lager in taxonomisch niveau, hoe beter
nauwkeurigere tellingen
4
Water
Situering
Aarde bestaat uit 3 lagen:
- Atmosfeer: 95 km boven aardoppervlak
- Geosfeer: aardoppervlak
- Hydrosfeer: waterpartijen op aarde
70% vd aarde = water 97% zout water en 3% zoetwater. 2/3 vh zoet water zit dan nog
eens gevangen in ijs en gletsjers. Het andere deel is toegankelijk: meren, rivieren, stromen.
Bronnen van water
Eens water op aarde komt, zal deel indringen in de bodem. Bij indringen
vindt er filtratie plaats tussen het water en de bodem. Dit kan positief of
negatief zijn opname gifstoffen, zware metalen. Door putboringen
kunnen er bezoedelingen optreden van het water, door her-injectie van
water bij boringen of door doorgang in rotsen met schadelijke
stoffen. Natuurlijke bezoedeling = laatste, menselijke = 1e voorbeelden.
Oppervlaktewater = rivieren, meren, oceanen
Bronnen = gesmolten ijs en neerslag
Karakteristieken
- 3 toestanden: vast, gas en vloeibaar
- Dichtheid = 1g/ml bij 4°C ijs drijft aangezien water het zwaarst is bij 4°C en ijs is
kouder dan dat. De dichtheid van zoutwater is hoger omdat er nog andere moleculen
inzitten.
- Water = polair goed oplosmiddel en transportmiddel; alles lost er goed in op en
blijft er lang in bewaard.
- Oppervlaktespanning: moleculen hangen stevig tegen elkaar vloeit door kleine
openingen en tussen bodempartikels
- Thermische eigenschappen: 0°C = bevriezen, 100°C = koken gekozen door Celsius.
- Water vervoert goed warmte
- Water heeft hoge specifieke warmte 5 maal meer warmte nodig om temp met 1°C
te doen stijgen in vergelijking met de bodem. Is zelfde principe als bij chauffage, het
kost wat energie om het water op te warmen, maar eens het warm heeft, blijft het
lang warm.
- Water wordt gebruikt als buffer omdat het zoveel energie kan opnemen voordat het
wat opwarmt.
- Latente warmte = energie nodig om van vl naar gas te gaan.
o Verdamping gebeurt continue zolang de lucht niet verzadigd is. Het is als
zweten voor planten. Het is een bescherming tegen de warmte.
Als bodem uitdroogt planten laten bladen hangen = minder
beschenen = minder verdamping.
1
, Aquatische ecologie
Hydrologische cyclus
Eerder al behandeld bij bronnen van water zelfde cyclus.
Waterverontreiniging en biologische
kwaliteit
Water als ecosysteem
Water heeft twee vormen:
1) Stromend water = lotisch rivieren, beken
2) Stilstaand water = lentisch poel, vijver
Drie zones in water:
1) Open water: pelagische zone = limnetische zone
a. Grenzen = bodem, lucht en oever
b. Aanwezigheid: plankton (zwevend) en nekton (zelf bewegend).
c. # plankton trofiegraad: # nutriënten in water.
2) Oeverzone: litorale zone
a. Aanwezigheid: planten en periphyton of aufwuchs = diertjes rond de planten
i. Diertjes periphyton = vast, kruipend of glijdend op substraat.
b. Kolonisatiegraad periphyton = saprobiegraad = graad organische belasting.
i. Graad verontreiniging onderverdeeld in 4 zones:
1. Polysaprobe zone = sterke vervuiling
2. mesosaprobe zone = middelmatige vervuiling
3. ß mesosaprobe zone = mindere vervuiling
4. oligosaprobe zone = zuiver water.
ii. Organismen die daar voorkomen: …saproben
3) Bodemzone: benthos = profundale zone
a. Litorale benthos = eufotisch = veel belicht
b. Pelagische benthos = afotisch = weinig belicht
c. Bevat veel organismen: macro-invertebraten
i. Samenstelling macro-invertebraten = maat voor verontreiniging
Voedingsketens in water: meest compleet in een meer
Litorale en pelagische zone = volledig onafhankelijk van elkaar. Maar litorale en pelagische
zone hebben beiden een invloed op het benthos alles wat in water leeft gaat uiteindelijk
dood en komt zo dan op de bodem terecht.
In rivieren: enkel een litorale keten, water stroomt in midden te snel en leven wordt direct iiii
iii iii ii. Ii weggespoeld.
In vijver en traag stromende wateren: litorale en pelagische keten
Metabolisme: is een kringloop waarbij drie types organismen een
rol spelen
1) Sediment-vormers: plankton dat te snel sterft valt op
bodem en vormt nieuwe laag
2) Sediment-vernietigers: bacteriën aeroob, kan anaeroob
2
, Aquatische ecologie
3) Sediment-vervoerders: tubificidae = drolletjes op strand Organisch materiaal is
opgegeten door wormpje, zand komt eruit = drolletje dat je ziet.
Plankton: - phytoplankton org in water met chlorofyl = planten
Iii iii i I. I. - zooplankton zweven in water, geen chlorofyl = dieren
Biologisch onderzoek en waterkwaliteit
indirect: onderzoeken niet de bron vd vervuiling,
wel: welke organismen zijn er aanwezig welke vervuiling is er dan
Indicator groepen = zijn er vissen? Aanwezigheid bepaald waterkwaliteit
Indicator soorten = zijn er steenvlieglarven?
Soorten = specifieker dan groepen.
Trilhaardiertjes: ciliata
Zweephaardieren: flagellaten
Groenwieren: chlorofyten
Kiezelwieren: diatomea
Biologische waterkwaliteit:
- Periphyton: # organisch materiaal, saprobiegraad
- Plankton = nutriënten = trofiegraad
- Macro-invertebraten = vervuiling = benthos
Plankton-onderzoek
Oligotroofwater = weinig nutriënten 50l water nemen
Eutroofwater = veel nutriënten 20l water nemen.
Seston + fixatief = om plankton te bewaren als het niet direct onderzocht wordt.
Soortenlijst opstellen door determinatie met microscoop: kwalitatief en kwantitatief
Soorten plankton
- Nanoplankton: kleiner dan 40 µm = niet tegengehouden door zeef
- Fytoplankton = 65 µm
o Cyanophyta = cya = blauwwieren
o Chlorophyta = chl = groenwieren
o Diatomeae = dia = kiezelwieren
o Conjugales = con = jukwieren
o Pyrrophyta = pantserwieren
o Euglenophyta = eug = geselwieren
- Zooplankton = 70-100 µm
o Rotifera = raderdiertjes
o Copepoda = roeipootkreeftjes
o Cladocera = watervlooien
- Trypton = dood op moment van staal name
Trofygraad bepalen: fytoplankton gebruiken: Nygaard formule:
3
, Aquatische ecologie
Cya+ Dia+C h l+ Eug
Q= 0-1 = oligotroof
Con
1-5 = mesotroof
5- = eutroof, = hypertroof
Onderzoek van periphyton
Substraten worden verzameld en daarvan wordt het periphyton geschraapt. Substraten
kunnen natuurlijk (planten) of kunstmatig zijn (bakstenen in net). Men kan volgende zaken in
het periphyton vinden:
- Bacteriën
- Blauwwieren
- Kiezelwieren
- Groenwieren
- Ciliaten
- Amoeben
- Geselwieren
- Zooflagellaten
- Gelede wormen
- Raderdiertjes
Saprobie quotiënt:
C +3 D−3 A−B
S=
A+ B+C + D
C = chlorofyta + diatomeren ß-mesosaproob water
Positieve indicatoren, producenten in eutroof water.
D = conjugales oligosaproob water
A = ciliate polysaproob water
B = euglenophyta -mesosaproob water
S: tussen -3 en 3 3 = oligosaproob
1,5 = ß-mesosaproob Hoe hoger hoe beter slechte componenten in
0 = ß,-mesosaproob water zijn minder aanwezig minder invloed vh
-1,5 = -mesosaproob minteken op de postieve waarden.
-3 = polysaproob
Macro-invertebraten-onderzoek (De Pauw en Vannevel)
tegen de stroom in stalen nemen.
Om organismen in net te krijgen bodem woelen door te stampen op bodem = kick
methode sampling.
oppervlakte van 20 m2 of voor bepaalde tijd stalen nemen.
duur is afhankelijk vd # organismen in de omgeving veel organismen is kleinere
iiiii iii i ii i duur, bij weinig organismen zal je langer blijven voor de staal name.
staal genomen: door normzeven laten gaan.
staal opdelen in verschillende fracties.
wij willen macro-invertebraten: larven van insecten.
gaan in ependorf per soort, kan met fixatiemiddel = ethanol, formaldehyde
op naam brengen met stereomicroscoop
= familie bepalen, hoe lager in taxonomisch niveau, hoe beter
nauwkeurigere tellingen
4
