Samenvatting bloedsomloop morfologie

Bloed en bloedsomloop:
morfologie
1 Bloed
1.1 Morfologie van het bloed
1.1.1 Inleiding: samenstelling van bloed
 Gemiddelde volwassene heeft ongeveer 5-6l circulerend bloed
(8% van totale lichaamsgewicht)
 Samenstelling:
o Plasma
 Extracellulair vocht met mineralen en eiwitten
 Waterige oplossing met:
 Elektrolyten
 Plasma proteïnes
 Koolhydraten
 Lipiden
 Normale proteïneconcentratie = 7g/dl  colloïd osmotische druk = 25 mmHg
o Bloedcellen (in plasma gesuspenseerd)
 Rode bloedcellen = erytrocyten
 Volume totaal aantal bloedcellen uitgedrukt in hematocriet
o = maat voor concentratie rode bloedcellen
o Mensen met laag hematocriet  bloedarmode = anemie
o Zeer hoog hematocriet = polycythemie  visceus bloed
 Bloedplaatjes = trombocyten
 Witte bloedcellen = leukocyten
o 40-45% volume bloed bestaat uit cellen (meest rode)
 Cellulaire componenten bloed onder microscoop:
o Erythrocyten
o Granulocyten
 Neutrofielen
 Eosinofielen
 Basofielen
o Lymfocyten
o Monocyten
o Trombocyten
 Meest frequente proteïnes in plasma:
o Albumine
 Concentratie = 3,5-5,5 g/dl
 Aangemaakt in de lever
 Tekort  levercirrose, malnutritie, verhoogd verlies bij nierproblemen,…
o Fibrinogeen
 Eindproduct stolling  splitsing fibrinogeen in fibrine monomeren
 Fibrine polymer
 Hierin worden witte bloedcellen, bloedplaatjes en beetje plasma gevangen
 Bij bloedafname  anticoagulantia zodat bloed niet stolt
o Globuline
 Mobiliteit hangt af van moleculair gewicht en elektrische lading

Figuur 1-1: plasma versus serum

,1.1.2 Het beenmerg
1.1.2.1 Morfologie van het beenmerg
 Embryonale hematopoiëse :
o Eerst in dooierzak
o Nadien in fœtale lever en milt
 Postnatale leven
o Bloedaanmaak in rode beenmerg in botten
 Verschillende soorten:
allebei opgebouwd uit reticulair bindweefsel
o Rood, actief hematogeen beenmerg
 Rood door veel erytrocyten en precursoren
 Bevat nesten van voorstadia van bloedcellen
 In mazen van reticulair bindweefsel = hematopoietische eilandjes
 Veel macrofagen
 Ook lymfocyten en plasmacellen
 Aangevoerd vanuit secundaire lymfoide organen
 Verblijven slechts transiënt in beenmerg
 Grote hoeveelheid capillairen met endotheel bekleding
o Geel, inactief beenmerg
 Rijk aan vetcellen
 Kan in geval van verhoogde nood aan hematopoiëse terug overgaan naar
rood beenmerg  innesteling van hematopoiëtische stamcellen vanuit bloed
 Rood beenmerg gat in leven progressief over naar geel beenmerg
o Bij volwassenen enkel in axiale beenderen nog rood beenmerg

Figuur 1-2: Schematische opbouw van het beenmerg

1.1.2.2 Bloedcelvorming in het beenmerg : hematopoiëse
 Prille begin  hematopoiëtische stamcel ontwikkelt in richting van bloedcel
o Stamcel vermenigvuldigt door celdeling of differentieert tot specifieke voorlopercel
o Afhankelijk van hormoonachtige stoffen groeit stamcel uit tot rode bloedcel, witte
bloedcel of bloedplaatje
 Witte bloedcel onderverdeeld in lymfocyten, monocyten en granulocyten

Figuur 1-3: Hematopoiëse of bloedcelvorming

1.1.3 De milt
1.1.3.1 Macroscopisch uitzicht
 Milt heeft belangrijke functie in bloedaanmaak en afbraak + afweer tegen bacteriën
 Macroscopisch:
o Boonvormig, puerperrod
o Gelegen in linker hypochonder
o Gemiddeld 12 cm lang, 7cm breed en 4cm dik
 Oppervlakkig  bedekt met viscerale peritoneum (sereuze bekleding)  glad
 2 polen
o Extrimitas anterior
o Extrimitas posterior
 Binnenzijde  facies visceralis
o Opgedeeld in 3 indeukingen:
 Facies gastrica  boven en voor hilus
 Facies renalis  onder en achter hilus

,  Facies colica  onderaan tegen voorste pool
o Centraal dringen bloedvaten + zenuwen milt binnen op hilus lienis
 Voorruitspringend deel  hilus lienis
 Milt is gefixeerd door meso aan hilus + wisselende band van hilus naar achterwant
= ligamentum phrenico-lienale

Figuur 1-4: Ligging van de milt

1.1.3.2 Opbouw
 Onder sereuze bekleding  fibreus kapsel
o Hieruit vertrekken bindweefselige, onveolledige beschotten (= trabekels) die
parenchym van milt in compartimenten verdelen

Figuur 1-5: Macroscopische opbouw van de milt

 Verdeling via trabekels:
o Arteriën en zenuwen lopen tot diep in pulpa
 Hieruit splitsen centrale arteriën af die door witte pulpa lopen
 gaan over in penseelarteriën die in rode pulpa komen en uitwaaieren
 Splitsen in hulscapillairen
o Aantal monden rechtstreeks uit in sinussen  gesloten
systeem
o Aantal monden uit tussen balkjes van Billroth  open
systeem
o Venen volgen trabekels kort
o Lymfevaten ontstaan pas in trabekels
 Doorsnede:
o Dieprode massa = rode pulpa
 Reticulair bindweefsel gekenmerkt door balkjes van Billroth tussen veneuze
sinussen
 Veneuze sinussen
 Groot lumen
 Dunne want met grote openingen
 Monden rechtstreeks uit in grote venen
o Witte scherp begrensde vlekken = witte pulpa
 Ophopingen van lymfoid weefsel

Figuur 1-6: Opbouw van de circulatie van de milt

Figuur 1-7: Histologische opbouw van de milt

1.1.3.3 Integratie
 Arterieel :
o A. lienalis (uit truncus coeliacus)
 Splits t.h.v. pancreasstaart in voorste en achterste tak
 Splitsen verder in buurt van milthilus in 5-6 rami lienales
o Bedienen schijfvormige segmenten
o Splitst in segment in 2
 Een naar bovenrand
 Een naar onderrand
 Veneus:
o Grote veneuze stammen volgen trabekels
o Verenigen in hilus tot v. lienalis  gedraineerd via vv. portae
 Lymfatisch:
o Geen lymfevaten in pulpa  enkel in trabekels onder tunica serosa

, o Verlaten milt via hilus

 Bezenuwing:
o Ortho- en parasympatische vezels  vormen plexus lienalis
o Begeeft zich rond a. lienalis naar milt

1.1.4 De rode bloedcellen (erytrocyten)
 Rode kleur  komt door hemoglobine
o 4 polypeptideketens
 Telkens een heemgroep  bindt met zuurstof = oxygenatie
 Kleurt bloed helderrood wanneer geoxygeneerd
 Bloed kleur donkerrood tot blauwpaars indien gedesoxygeneerd
 Bevat ijzer
 Te kort aan hemoglobine = anemie
o Door verstoorde aanmaak, verhoogde afbraak of verlies of tekort aan ijzer
o Hartdebiet verhoogt als compensatie + extractie van zuurstof stijgt
o Bleekheid, vermoeidheid, tachycardie en kortademigheid

1.1.4.1 De rijpe erytrocyt
 Bevat geen kern, mitochondriën, ER en ribosomen bij zoogdieren
 Energeproductie door anaerobe glycolyse
 Geen proteïnesynthese + kunnen niet delen
 Rood na Giemsa-kleuring
 Biconcave schijfjes
o Gemiddelde diameter = 6,7-7,8 micrometer
o Dikte = 2 micrometer perifeer; 1 micrometer centraal
o Door vorm:
 Grote oppervlakte/volume verhouding  vergemakkelijkt gasuitwisseling
 Goed vervormbaar  nodig om door capillairen gestuwd te worden
 Op celmembraan  macromolecules (A en B antigenen) en bepalen bloedgroep
 Opgevuld met 96% hemoglobine
 Hebben in stilstaand bloed neiging om aan elkaar te kleven

Figuur 1-8: Microscopisch uitzicht van erytrocyt

1.1.4.2 Levenscyclus van erytrocyt : erytropoïese
 Beenmerg:
o Maakt 2,5 x 1011 erytrocyten per dag
o Hierin hematopoïetische stamcellen:
 Met weinig opvallende karakteristieken:
 10 micrometer groot
 Ronde kern
 Basofiel cytoplasma met verspreide vrije ribosomen
 Weinig mitochondriën
 Zwak ontwikkeld golgi-apparaat
 Vormen myeloide en lymfoide voorlopercellen:
 Myeloide voorlopercel:
o Rode reeks ontstaat
o Na meerder celdelingen  pro-erythroblast  basofiele
erytroblast  polychromatofiele erytroblast  normoblast
 reticulocyt  mature rode bloedcel
o Tot polychromatofiel stadium  cellen kunnen nog enkele
malen delen