Samenvatting Natuur en Techniek Studiopabo
Planten
Alle planten, schimmels, bacteriën en dieren bestaan uit cellen.
Cellen zijn de bouwstenen van levende wezens
ofwel organismen.
Alle levende inhoud van een cel noem je samen het protoplasma.
Bij planten en dieren bestaat het protoplasma uit cytoplasma en
een kern.
In het cytoplasma drijven de organellen.
Organellen zijn onderdelen van de cel met een bepaalde functie.
Met een lichtmicroscoop kun je sommige organellen waarnemen.
Alleen of samen?
Alle organismen bestaan uit cellen.
Soms kunnen organismen zelfstandig leven als eencellige. Een
voorbeeld is het pantoffeldiertje.
De meeste organismen bestaan uit meerdere cellen. Een groep
met dezelfde cellen, zowel qua vorm als functie, heet een
weefsel.
Er zijn veel verschillende weefsels.
Ieder weefsel heeft zijn eigen functie.
In meercellige organismen komen ook cellen voor die afzonderlijk leven. Een voorbeeld zijn de
bloedcellen.
Witte en rode bloedcellen leven afzonderlijk van elkaar in het bloedplasma.
Verschillende cellen
Elke cel is weer anders. De een is groot en rond, de ander klein en vierkant. Welke vorm een cel
heeft hangt samen met de functie van de cel.
Een zenuwcel is bijvoorbeeld heel lang en smal omdat hij overal in het lichaam moet komen en
een huidcel is heel rechthoekig en stevig, net als een muur, omdat ze je lichaam moeten
beschermen.
Steunweefsel
Steunweefsel zorgt voor stevigheid, bijvoorbeeld in het skelet en tussen de organen.
Bij dierlijk steunweefsel liggen de cellen niet tegen elkaar aan.
Tussen de cellen is tussencelstof gevormd. Het soort tussencelstof bepaalt de eigenschappen
van het steunweefsel. De tussencelstof bevat altijd vezels van het eiwit collageen.
,Beenweefsel
Beenweefsel is harder dan kraakbeenweefsel en bindweefsel.
De tussencelstof van been bevat weinig water en veel kalk.
Kraakbeenweefsel
De tussencelstof van kraakbeenweefsel bevat meer water, minder kalk en meer collageen dan
bij beenweefsel.
Spierweefsel bestaat uit langgerekte cellen die kunnen
samentrekken.
Zenuwweefsel
Door de zenuwcellen gaan elektrische signalen ofwel impulsen.
Er zijn drie typen zenuwcellen:
Gevoelszenuwcellen brengen impulsen van de zintuigen naar het centrale
zenuwstelsel.
Schakelcellen brengen impulsen van de ene naar de andere zenuwcel.
Bewegingszenuwcellen brengen impulsen van het centrale zenuwstelsel naar spieren
of klieren.
Steunweefsel
De stevigheid bij plantencellen komt door de celwanden.
Bij steunweefsel is er extra celwandmateriaal afgezet.
Dekweefsel
De buitenste laag van bladeren bestaat uit een laag afdekkende cellen. De cellen daaronder
zijn vulweefsel.
Vezels
Planten krijgen ook stevigheid door vezels. De cellen van vezels hebben dikke celwanden die
veel houtstof bevatten. De cellen binnen deze stevige celwanden sterven af.
Vaatweefsel
Vaatweefsel bestaat uit kleine buisjes die zorgen voor het transport van stoffen in planten. De
waterstroom gaat van de wortel naar de bladeren. Voedingsstoffen gaan van blad naar wortel.
Doordat er verschillende celtypen zijn, heet dit een samengesteld weefsel.
Als je inzoomt op een organisme, zie je steeds kleinere eenheden.
Van groot naar klein is dat: organisme, orgaanstelsel, orgaan, weefsel, cel.
Verschillende stelsels:
,Bloedvatenstelsel Ademhalingsstelsel
Verteringsstelsel
, Spierstelsel Skelet Zenuwstelsel
Zintuig stelsel Uitscheidingsstelsel
Hormoonstelsel
Plantenweefsels
Planten
Alle planten, schimmels, bacteriën en dieren bestaan uit cellen.
Cellen zijn de bouwstenen van levende wezens
ofwel organismen.
Alle levende inhoud van een cel noem je samen het protoplasma.
Bij planten en dieren bestaat het protoplasma uit cytoplasma en
een kern.
In het cytoplasma drijven de organellen.
Organellen zijn onderdelen van de cel met een bepaalde functie.
Met een lichtmicroscoop kun je sommige organellen waarnemen.
Alleen of samen?
Alle organismen bestaan uit cellen.
Soms kunnen organismen zelfstandig leven als eencellige. Een
voorbeeld is het pantoffeldiertje.
De meeste organismen bestaan uit meerdere cellen. Een groep
met dezelfde cellen, zowel qua vorm als functie, heet een
weefsel.
Er zijn veel verschillende weefsels.
Ieder weefsel heeft zijn eigen functie.
In meercellige organismen komen ook cellen voor die afzonderlijk leven. Een voorbeeld zijn de
bloedcellen.
Witte en rode bloedcellen leven afzonderlijk van elkaar in het bloedplasma.
Verschillende cellen
Elke cel is weer anders. De een is groot en rond, de ander klein en vierkant. Welke vorm een cel
heeft hangt samen met de functie van de cel.
Een zenuwcel is bijvoorbeeld heel lang en smal omdat hij overal in het lichaam moet komen en
een huidcel is heel rechthoekig en stevig, net als een muur, omdat ze je lichaam moeten
beschermen.
Steunweefsel
Steunweefsel zorgt voor stevigheid, bijvoorbeeld in het skelet en tussen de organen.
Bij dierlijk steunweefsel liggen de cellen niet tegen elkaar aan.
Tussen de cellen is tussencelstof gevormd. Het soort tussencelstof bepaalt de eigenschappen
van het steunweefsel. De tussencelstof bevat altijd vezels van het eiwit collageen.
,Beenweefsel
Beenweefsel is harder dan kraakbeenweefsel en bindweefsel.
De tussencelstof van been bevat weinig water en veel kalk.
Kraakbeenweefsel
De tussencelstof van kraakbeenweefsel bevat meer water, minder kalk en meer collageen dan
bij beenweefsel.
Spierweefsel bestaat uit langgerekte cellen die kunnen
samentrekken.
Zenuwweefsel
Door de zenuwcellen gaan elektrische signalen ofwel impulsen.
Er zijn drie typen zenuwcellen:
Gevoelszenuwcellen brengen impulsen van de zintuigen naar het centrale
zenuwstelsel.
Schakelcellen brengen impulsen van de ene naar de andere zenuwcel.
Bewegingszenuwcellen brengen impulsen van het centrale zenuwstelsel naar spieren
of klieren.
Steunweefsel
De stevigheid bij plantencellen komt door de celwanden.
Bij steunweefsel is er extra celwandmateriaal afgezet.
Dekweefsel
De buitenste laag van bladeren bestaat uit een laag afdekkende cellen. De cellen daaronder
zijn vulweefsel.
Vezels
Planten krijgen ook stevigheid door vezels. De cellen van vezels hebben dikke celwanden die
veel houtstof bevatten. De cellen binnen deze stevige celwanden sterven af.
Vaatweefsel
Vaatweefsel bestaat uit kleine buisjes die zorgen voor het transport van stoffen in planten. De
waterstroom gaat van de wortel naar de bladeren. Voedingsstoffen gaan van blad naar wortel.
Doordat er verschillende celtypen zijn, heet dit een samengesteld weefsel.
Als je inzoomt op een organisme, zie je steeds kleinere eenheden.
Van groot naar klein is dat: organisme, orgaanstelsel, orgaan, weefsel, cel.
Verschillende stelsels:
,Bloedvatenstelsel Ademhalingsstelsel
Verteringsstelsel
, Spierstelsel Skelet Zenuwstelsel
Zintuig stelsel Uitscheidingsstelsel
Hormoonstelsel
Plantenweefsels
