Plan van aanpak
Afstudeeronderzoek naar hoe Dow, een groot internationaal bedrijf, de werknemers welke zijn
verhuisd naar Nederland om hun baan te behouden kan ondersteunen betreffende de
cultuurverandering welke zij doorgaan.
Student
Studentnummer
Opleiding Toegepaste Psychologie
Scriptie adviseur
Opdrachtgever
Dit document bevat vertrouwelijke informatie – gelieve niet te delen.
,Inhoud
1.Inleiding...............................................................................................................................................3
2. Aanleiding...........................................................................................................................................4
2.1 De opdrachtgever.....................................................................................................................4
2.2 Aanleiding onderzoek...............................................................................................................4
2.3 Doel onderzoek.........................................................................................................................6
2.4 Betrokkenen.............................................................................................................................6
2.5 Randvoorwaarden....................................................................................................................6
3. Probleemstelling.................................................................................................................................7
3.1 Probleemstelling.......................................................................................................................7
3.2 Deelvragen................................................................................................................................7
4. Theoretisch kader...............................................................................................................................8
4.1 Cultuur als begrip......................................................................................................................8
4.2 Verkennende literatuurstudie..................................................................................................8
5. Onderzoeksmethoden......................................................................................................................12
5.1 Deelvragen en onderzoeksmethoden.....................................................................................12
6. Planning............................................................................................................................................13
6.1 Planning scriptie.....................................................................................................................13
7. Literatuur..........................................................................................................................................14
, 1.Inleiding
Nederland kende per 1 januari 2012 492,7 duizend werknemers die in het buitenland zijn geboren.
Een groot deel van hen heeft zich permanent in Nederland gevestigd. Een deel van de personen die in
Nederland werken, is echter niet van plan zich blijvend hier te vestigen(CBS, 2015). Deze personen
worden onder diverse benamingen geschaard zoals seizoenwerkers, kennismigranten of expats. Daar
waar seizoenwerkers voor een korte tijd worden ingehuurd in onder meer de horeca en de tuinbouw,
en kennismigranten onder een specifieke regeling vallen, is de term expat voor veel interpretaties
vatbaar. Zo kan een expat zich ook permanent vestigen in het nieuwe land waar hij of zij werkt (CBS,
2015).
Het aantal mensen dat in het buitenland werkt, is in de loop van de jaren toegenomen (Ward, Bochner
& Furnham, 2005). Dit komt vooral door de globalisering: veel grote bedrijven zijn multinationals
geworden met dochterondernemingen in meerdere landen. Om te zorgen voor effectieve
samenwerking tussen de dochterondernemingen, worden werknemers naar het buitenland gestuurd,
Ward, Bochner en Furnham (2005). Vanwege de groei van intercultureel contact is de
wetenschappelijke belangstelling ervoor toegenomen.
Wanneer verschillende culturen elkaar ontmoeten, is communicatie niet altijd gemakkelijk. Mensen
kunnen verschillende waarden en overtuigingen hebben en gedragen zich op een andere manier. Dit
kan tot miscommunicatie of misinterpretatie leiden (Spencer-Oatey & Franklin, 2009). Een veel
omschreven fenomeen dat kan optreden is 'cultuur shock '(Oberg, 1960; Pedersen, 1994): een
toestand van shock en desoriëntatie wanneer iemand verhuisd naar een onbekende omgeving. Om
deze schok te overwinnen, moeten vreemdelingen leren navigeren in de nieuwe omgeving waarin ze
zich bevinden.
Een andere belangrijke theorie met betrekking tot intercultureel contact is die van aanpassing door
Ward en collega's (Searle & Ward, 1990; Ward & Kennedy, 1993). De theorie van Searle & Ward kijkt
naar twee soorten van aanpassingsprocessen die individuen doormaken. Zij, evenals Oberg (1960),
benaderen cultuur op een nogal essentialistische manier. Uiteraard is het aanpassingsvermogen van
ieder individu verschillend.
Zoals de Van Dale beschrijft verblijft een expat voor langere tijd in het buitenland. Dit betekent dus dat
de expat waarschijnlijk zal moeten communiceren met personen die een andere culturele achtergrond
hebben. Er zal dus interculturele communicatie plaatsvinden. Maar wat is interculturele communicatie
nu werkelijk? Om te kunnen praten over interculturele communicatie is het belangrijk om eerst een
duidelijke omschrijving van het begrip ‘cultuur’ te geven waar in dit onderzoek op gefocust wordt.
Cultuur is een begrip wat vele definities kent en zoals Scollon (2000) aangeeft is het een begrip waar
maar weinig mensen het eens zijn over de betekenis ervan. Spencer-Oatey en Franklin (2009) delen
de mening van Scollon (2000), maar geven toch een definitie van cultuur. “Culture is a fuzzy set of
basic assumptions and values, orientations to life, beliefs, policies, procedures and behavioral
conventions that are shared by a group of people, and that influence (but do not determine) each
member’s behavior and his/her interpretations of the ‘meaning’ of other people’s behavior.” -
SpencerOatey (2008 in: Spencer-Oatey & Franklin, 2009:15)
Hofstede & Hofstede (2005) stellen dat er over het woord ‘cultuur’ verwarring kan ontstaan, omdat het
woord op twee manieren kan worden opgevat. Zij onderscheiden ‘cultuur één’ en ‘cultuur twee’. Onder
‘cultuur één’ worden de vruchten van de beschaving verstaan. Hierover vallen kunst, literatuur en
onderwijs. Dit is cultuur in engere zin van het woord. ‘Cultuur twee’ houdt een veel breder begrip in,
dat aansluit bij het gebruik van het woord ‘cultuur’ zoals dat door sociologen en antropologen wordt
gebruikt. Zij omschrijven cultuur als ‘de collectieve programmering van de geest die de ene groep
mensen van een andere groep mensen onderscheidt’. Cultuur is volgens Hofstede & Hofstede iets dat
in de hoofden van mensen zit en hun opvattingen en gedragingen mede vorm geeft en bepaalt.
Bij een organisatiecultuur gaat het over de opvattingen en gedragingen van mensen die bij dezelfde
onderneming of instelling werken.
In dit onderzoek wordt met het begrip ‘cultuur’ de betekenis van ‘cultuur twee: de collectieve
programmering van de geest die de ene groep mensen van een andere groep mensen onderscheidt ’
gehanteerd.
Afstudeeronderzoek naar hoe Dow, een groot internationaal bedrijf, de werknemers welke zijn
verhuisd naar Nederland om hun baan te behouden kan ondersteunen betreffende de
cultuurverandering welke zij doorgaan.
Student
Studentnummer
Opleiding Toegepaste Psychologie
Scriptie adviseur
Opdrachtgever
Dit document bevat vertrouwelijke informatie – gelieve niet te delen.
,Inhoud
1.Inleiding...............................................................................................................................................3
2. Aanleiding...........................................................................................................................................4
2.1 De opdrachtgever.....................................................................................................................4
2.2 Aanleiding onderzoek...............................................................................................................4
2.3 Doel onderzoek.........................................................................................................................6
2.4 Betrokkenen.............................................................................................................................6
2.5 Randvoorwaarden....................................................................................................................6
3. Probleemstelling.................................................................................................................................7
3.1 Probleemstelling.......................................................................................................................7
3.2 Deelvragen................................................................................................................................7
4. Theoretisch kader...............................................................................................................................8
4.1 Cultuur als begrip......................................................................................................................8
4.2 Verkennende literatuurstudie..................................................................................................8
5. Onderzoeksmethoden......................................................................................................................12
5.1 Deelvragen en onderzoeksmethoden.....................................................................................12
6. Planning............................................................................................................................................13
6.1 Planning scriptie.....................................................................................................................13
7. Literatuur..........................................................................................................................................14
, 1.Inleiding
Nederland kende per 1 januari 2012 492,7 duizend werknemers die in het buitenland zijn geboren.
Een groot deel van hen heeft zich permanent in Nederland gevestigd. Een deel van de personen die in
Nederland werken, is echter niet van plan zich blijvend hier te vestigen(CBS, 2015). Deze personen
worden onder diverse benamingen geschaard zoals seizoenwerkers, kennismigranten of expats. Daar
waar seizoenwerkers voor een korte tijd worden ingehuurd in onder meer de horeca en de tuinbouw,
en kennismigranten onder een specifieke regeling vallen, is de term expat voor veel interpretaties
vatbaar. Zo kan een expat zich ook permanent vestigen in het nieuwe land waar hij of zij werkt (CBS,
2015).
Het aantal mensen dat in het buitenland werkt, is in de loop van de jaren toegenomen (Ward, Bochner
& Furnham, 2005). Dit komt vooral door de globalisering: veel grote bedrijven zijn multinationals
geworden met dochterondernemingen in meerdere landen. Om te zorgen voor effectieve
samenwerking tussen de dochterondernemingen, worden werknemers naar het buitenland gestuurd,
Ward, Bochner en Furnham (2005). Vanwege de groei van intercultureel contact is de
wetenschappelijke belangstelling ervoor toegenomen.
Wanneer verschillende culturen elkaar ontmoeten, is communicatie niet altijd gemakkelijk. Mensen
kunnen verschillende waarden en overtuigingen hebben en gedragen zich op een andere manier. Dit
kan tot miscommunicatie of misinterpretatie leiden (Spencer-Oatey & Franklin, 2009). Een veel
omschreven fenomeen dat kan optreden is 'cultuur shock '(Oberg, 1960; Pedersen, 1994): een
toestand van shock en desoriëntatie wanneer iemand verhuisd naar een onbekende omgeving. Om
deze schok te overwinnen, moeten vreemdelingen leren navigeren in de nieuwe omgeving waarin ze
zich bevinden.
Een andere belangrijke theorie met betrekking tot intercultureel contact is die van aanpassing door
Ward en collega's (Searle & Ward, 1990; Ward & Kennedy, 1993). De theorie van Searle & Ward kijkt
naar twee soorten van aanpassingsprocessen die individuen doormaken. Zij, evenals Oberg (1960),
benaderen cultuur op een nogal essentialistische manier. Uiteraard is het aanpassingsvermogen van
ieder individu verschillend.
Zoals de Van Dale beschrijft verblijft een expat voor langere tijd in het buitenland. Dit betekent dus dat
de expat waarschijnlijk zal moeten communiceren met personen die een andere culturele achtergrond
hebben. Er zal dus interculturele communicatie plaatsvinden. Maar wat is interculturele communicatie
nu werkelijk? Om te kunnen praten over interculturele communicatie is het belangrijk om eerst een
duidelijke omschrijving van het begrip ‘cultuur’ te geven waar in dit onderzoek op gefocust wordt.
Cultuur is een begrip wat vele definities kent en zoals Scollon (2000) aangeeft is het een begrip waar
maar weinig mensen het eens zijn over de betekenis ervan. Spencer-Oatey en Franklin (2009) delen
de mening van Scollon (2000), maar geven toch een definitie van cultuur. “Culture is a fuzzy set of
basic assumptions and values, orientations to life, beliefs, policies, procedures and behavioral
conventions that are shared by a group of people, and that influence (but do not determine) each
member’s behavior and his/her interpretations of the ‘meaning’ of other people’s behavior.” -
SpencerOatey (2008 in: Spencer-Oatey & Franklin, 2009:15)
Hofstede & Hofstede (2005) stellen dat er over het woord ‘cultuur’ verwarring kan ontstaan, omdat het
woord op twee manieren kan worden opgevat. Zij onderscheiden ‘cultuur één’ en ‘cultuur twee’. Onder
‘cultuur één’ worden de vruchten van de beschaving verstaan. Hierover vallen kunst, literatuur en
onderwijs. Dit is cultuur in engere zin van het woord. ‘Cultuur twee’ houdt een veel breder begrip in,
dat aansluit bij het gebruik van het woord ‘cultuur’ zoals dat door sociologen en antropologen wordt
gebruikt. Zij omschrijven cultuur als ‘de collectieve programmering van de geest die de ene groep
mensen van een andere groep mensen onderscheidt’. Cultuur is volgens Hofstede & Hofstede iets dat
in de hoofden van mensen zit en hun opvattingen en gedragingen mede vorm geeft en bepaalt.
Bij een organisatiecultuur gaat het over de opvattingen en gedragingen van mensen die bij dezelfde
onderneming of instelling werken.
In dit onderzoek wordt met het begrip ‘cultuur’ de betekenis van ‘cultuur twee: de collectieve
programmering van de geest die de ene groep mensen van een andere groep mensen onderscheidt ’
gehanteerd.
