Tijdvak 1: Jagers & boeren
Kenmerkende aspecten
1. Jager-verzamelaars – de levenswijze van jagers-verzamelaars
2. De eerste landbouwers – het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen
3. De eerste stedelijke beschavingen – het ontstaan van de eerste stedelijke
beschavingen
Jager-verzamelaars
De jagers-verzamelaars leefden tijdens de prehistorie en hadden een nomadische
levenswijze. Iedereen was gelijk aan elkaar met uitzondering van een rolverdeling tussen man
en vrouw. Er zijn alléén ongeschreven bronnen uit deze tijd, zoals symbolen, etc.
De eerste landbouwers
Op het moment dat er op de huidige woonplek geen voedsel meer was, trokken ze door naar
een andere plek. Dit stopte tijdens de landbouwrevolutie (of neolithische revolutie), ze
gingen nu zelf voedsel zaaien en oogsten en dieren en planten werden gedomesticeerd voor in
de landbouw. Ze konden nu op één plek blijven leven (sedentaire revolutie). Hierdoor
ontstond een landbouwsamenleving op één vaste plek en waren de mensen zelfvoorzienend.
Ook ontstonden er sociale verhoudingen.
De eerste stedelijke beschavingen
Er kwamen steeds meer ontwikkelingen in de landbouw. Doordat er overschotten aan voedsel
waren, hoefde niet iedereen meer boer te zijn en werd de arbeid gevarieerder. Hierdoor
veranderde de landbouwsamenleving in een landbouw stedelijke samenleving. De bevolking
nam toe en er ontstonden huizen. Kenmerken van de stedelijke gemeenschappen zijn:
Godsdienst speelde een grote rol, er was polytheïsme (meerdere goden)
Er waren sociale verschillen, de rijke boeren werden leiders en er kwam een
hiërarchische structuur: koning priesters volk boeren
Er waren gespecialiseerde ambachtslieden zoals pottenbakkers
Door de overschotten kwam de handel op en kwamen daar afspraken over. Hiervoor
werd ook het schrift ontwikkeld, wat het einde van de prehistorie aangeeft.
Ook ontstonden de eerste beschavingen met hun eigen cultuur. Het einde van de prehistorie
verschilt per regio.
, Tijdvak 2: Grieken en Romeinen
Kenmerkende aspecten
4. De Griekse stadstaat – de ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken
over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat.
5. De klassieke stijl – de klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur
6. Het Romeinse wereldrijk – de groei van het Romeinse imperium waardoor de
Grieks-Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde.
7. Romeinen en Germanen – de confrontatie tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de
Germaanse cultuur van Noordwest-Europa.
8. Jodendom en Christendom – de ontwikkeling van het jodendom en het christendom
als de eerste monotheïstische godsdiensten.
De Griekse stadstaat
Griekenland was geen land, maar bestond uit allemaal losse stadstaten, met allemaal een
andere bestuursvorm. Er was veel kolonisatie naar de West-Turkse kust, zoals Troje. Zo werd
de Griekse cultuur verspreid (hellenisme) en ook de handel vond plaats op alle staten.
Griekenland was een polis van verschillende bestuursvormen. In Athene was democratie, in
Sparta was oligarchie en er was ook tirannie, aristocratie en monarchie. Filosofen wilden
zoveel mogelijk wijsheid verzamelen. Hierbij kwam het idee van kritisch nadenken omhoog.
Alexander de Grote had de Griekse stadstaat veroverd en maakte het enorm groot.
De klassieke stijl
De vormentaal bestaat uit de architectuur en (beeldhouw) kunst. De architectuur is
kenmerkend door de zuilen en bogen (Romeins). De kunst was heel levensecht, zoals de
standbeelden die werden gemaakt.
Het Romeinse wereldrijk
De Grieken gingen ten onder met de opkomst van het Romeinse rijk. Rome begon als een
koninkrijk, maar de koningen waren niet geliefd en werden verjaagd. Daarna werd het een
republiek, want ze wilden voorkomen dat er ooit weer een alleenheerser zou komen en
verdeelden de macht over 2 consuls en de senaat. Rome werd steeds groter, de generaals
(bijvoorbeeld Julius Caesar) zorgde voor een enorme uitbreiding. Hij trok steeds meer macht
naar zich toe en riep zichzelf uit tot dictator. De consuls waren het er niet mee eens en lieten
hem omkomen. Hierna kwam het Romeinse keizerrijk in een tijd van burgeroorlogen, maar
onder het leiderschap van Augustus ontstond de Pax Romana. Dit was een tijd van vrede die
voor het rijk er gunstig was. Romanisering is het verspreiden van de cultuur naar de niet-
Romeinen in het volk.
Kenmerkende aspecten
1. Jager-verzamelaars – de levenswijze van jagers-verzamelaars
2. De eerste landbouwers – het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen
3. De eerste stedelijke beschavingen – het ontstaan van de eerste stedelijke
beschavingen
Jager-verzamelaars
De jagers-verzamelaars leefden tijdens de prehistorie en hadden een nomadische
levenswijze. Iedereen was gelijk aan elkaar met uitzondering van een rolverdeling tussen man
en vrouw. Er zijn alléén ongeschreven bronnen uit deze tijd, zoals symbolen, etc.
De eerste landbouwers
Op het moment dat er op de huidige woonplek geen voedsel meer was, trokken ze door naar
een andere plek. Dit stopte tijdens de landbouwrevolutie (of neolithische revolutie), ze
gingen nu zelf voedsel zaaien en oogsten en dieren en planten werden gedomesticeerd voor in
de landbouw. Ze konden nu op één plek blijven leven (sedentaire revolutie). Hierdoor
ontstond een landbouwsamenleving op één vaste plek en waren de mensen zelfvoorzienend.
Ook ontstonden er sociale verhoudingen.
De eerste stedelijke beschavingen
Er kwamen steeds meer ontwikkelingen in de landbouw. Doordat er overschotten aan voedsel
waren, hoefde niet iedereen meer boer te zijn en werd de arbeid gevarieerder. Hierdoor
veranderde de landbouwsamenleving in een landbouw stedelijke samenleving. De bevolking
nam toe en er ontstonden huizen. Kenmerken van de stedelijke gemeenschappen zijn:
Godsdienst speelde een grote rol, er was polytheïsme (meerdere goden)
Er waren sociale verschillen, de rijke boeren werden leiders en er kwam een
hiërarchische structuur: koning priesters volk boeren
Er waren gespecialiseerde ambachtslieden zoals pottenbakkers
Door de overschotten kwam de handel op en kwamen daar afspraken over. Hiervoor
werd ook het schrift ontwikkeld, wat het einde van de prehistorie aangeeft.
Ook ontstonden de eerste beschavingen met hun eigen cultuur. Het einde van de prehistorie
verschilt per regio.
, Tijdvak 2: Grieken en Romeinen
Kenmerkende aspecten
4. De Griekse stadstaat – de ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken
over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat.
5. De klassieke stijl – de klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur
6. Het Romeinse wereldrijk – de groei van het Romeinse imperium waardoor de
Grieks-Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde.
7. Romeinen en Germanen – de confrontatie tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de
Germaanse cultuur van Noordwest-Europa.
8. Jodendom en Christendom – de ontwikkeling van het jodendom en het christendom
als de eerste monotheïstische godsdiensten.
De Griekse stadstaat
Griekenland was geen land, maar bestond uit allemaal losse stadstaten, met allemaal een
andere bestuursvorm. Er was veel kolonisatie naar de West-Turkse kust, zoals Troje. Zo werd
de Griekse cultuur verspreid (hellenisme) en ook de handel vond plaats op alle staten.
Griekenland was een polis van verschillende bestuursvormen. In Athene was democratie, in
Sparta was oligarchie en er was ook tirannie, aristocratie en monarchie. Filosofen wilden
zoveel mogelijk wijsheid verzamelen. Hierbij kwam het idee van kritisch nadenken omhoog.
Alexander de Grote had de Griekse stadstaat veroverd en maakte het enorm groot.
De klassieke stijl
De vormentaal bestaat uit de architectuur en (beeldhouw) kunst. De architectuur is
kenmerkend door de zuilen en bogen (Romeins). De kunst was heel levensecht, zoals de
standbeelden die werden gemaakt.
Het Romeinse wereldrijk
De Grieken gingen ten onder met de opkomst van het Romeinse rijk. Rome begon als een
koninkrijk, maar de koningen waren niet geliefd en werden verjaagd. Daarna werd het een
republiek, want ze wilden voorkomen dat er ooit weer een alleenheerser zou komen en
verdeelden de macht over 2 consuls en de senaat. Rome werd steeds groter, de generaals
(bijvoorbeeld Julius Caesar) zorgde voor een enorme uitbreiding. Hij trok steeds meer macht
naar zich toe en riep zichzelf uit tot dictator. De consuls waren het er niet mee eens en lieten
hem omkomen. Hierna kwam het Romeinse keizerrijk in een tijd van burgeroorlogen, maar
onder het leiderschap van Augustus ontstond de Pax Romana. Dit was een tijd van vrede die
voor het rijk er gunstig was. Romanisering is het verspreiden van de cultuur naar de niet-
Romeinen in het volk.
