Verplichte jurisprudentie
Week 1 – Doelen en functies van het aansprakelijkheidsrecht
HR Wrongful Birth
Juridisch kader: wrongful-life vordering, schadevergoeding
Een arts opereert een vrouw, maar vergeet haar spiraaltje terug te plaatsen. De vrouw
was hier niet van op de hoogte en raakt zwanger. De vrouw en haar man wilden eigenlijk
geen kinderen omdat ze dat financieel niet aan konden. De vrouw spreekt de arts aan en
vordert een schadevergoeding voor de opvoedkosten van het kind, smartengeld en
gederfde inkomsten, omdat ze niet meer heeft kunnen werken. De HR oordeelt dat de
arts de opvoedkosten geheel moest vergoeden. Er was namelijk sprake van een
medische fout en voor toerekening is het voldoende dat er een risico in het leven is
geroepen wat vervolgens verwezenlijkt is. De gederfde inkomsten werden ook
toegewezen, want de vrouw had het recht om haar leven zo in te delen als zij wilde. Het
smartengeld werd niet toegewezen.
Rechtsregel:
Wanneer artsen medische fouten maken kunnen zij aansprakelijk worden gesteld
voor de gehele opvoedkosten en ook eventuele gederfde inkomsten.
HR Baby Kelly
Juridisch kader: wrongful life vordering, schadevergoeding
Kelly wordt geboren en is geestelijk en lichamelijk ernstig gehandicapt (chromosale
afwijking, aangeboren). Er was een verhoogde kans op chromosale afwijkingen, doordat
deze eerder in de familie waren voorgekomen. De moeder had ook al vaker miskramen
gehad. De neef had dezelfde chromosale afwijking. De moeder had dit aan de
verloskundige meegedeeld. Deze had hier echter niks mee gedaan. Anders had er
voortijdig vastgesteld kunnen worden dat Kelly een afwijking had en hadden de ouders de
keuze gehad om de geboorte af te breken. Zij zouden dit ook hebben gedaan. Kelly is dus
uiteindelijk toch geboren en is doof, slechtziend en autistisch. Ze heeft extra verzorging
nodig. Voor de moeder is dit zo belastend dat ze psychische bijstand nodig heeft. Ook
hebben de ouders extra kosten voor de verzorging van Kelly en de moeder. De ouders
willen de kosten verhalen op de verloskundige en het ziekenhuis. Ze stellen een
zogenoemde Wrongful-life vordering in (vordering tot schadevergoeding vanwege het feit
dat het kind met beperkingen is geboren, hetgeen te wijten is aan een ander). De
handicap was aangeboren, maar is ten onrechte niet voor de geboorte vastgesteld. De
fout ligt echter in het mededelen van de handicap, niet in het veroorzaken van de
handicap. De ouders dienen een vordering in namens hunzelf en Kelly. De HR oordeelt
dat er sprake is van wanprestatie van de verloskundige jegens de moeder. Deze
wanprestatie levert een onrechtmatige daad op jegens de vader (belangen zijn voldoende
nauw betrokken bij het uitvoeren van de overeenkomst). En er is tevens sprake van een
schending van de zorgplicht jegens Kelly. Zowel de materiële schade als de immateriële
schade (geleden pijn, verdriet, ongemak) wordt door de HR toegewezen. Voor de ouders
omdat hen het keuzerecht is ontnomen om de zwangerschap af te breken. Voor Kelly
omdat zij op de meest directe wijze in haar persoon is aangetast.
Rechtsregel:
Ouders hebben recht op schadevergoeding indien hun keuzerecht om de
zwangerschap af te breken is ontnomen. Het kind heeft ook recht op
schadevergoeding omdat deze op de meest directe wijze in zijn/haar persoon is
aangetast.
Er zijn enkele bezwaren tegen deze uitspraak. Een hiervan is de angst dat
kinderen als Kelly hun ouders aansprakelijk stellen voor het feit dat zij hen
geboren hebben laten worden. De HR wijst dit af, want kinderen hebben geen
recht op een niet-bestaan. Daarnaast bestaat ook het risico op defensieve
geneeskundige. Medische hulpverleners kunnen uit angst voor aansprakelijkheid
gaan aansturen op het afbreken van een zwangerschap. Ook dit bezwaar wordt
door de HR afgewezen. De norm voor aansprakelijkheid is goed
hulpverlenerschap. Die norm blijft bestaan.
,HR Jeffrey
Juridisch kader: functies van het aansprakelijkheidsrecht, genoegdoening
Jeffrey is een kind dat een bewegingsstoornis heeft. Hij krijgt daarvoor zwemtherapie in
een zwembad in Amsterdam. Na afloop gaan ze douchen etc. Jeffrey gaat alleen terug
naar het zwembad, valt erin en verdrinkt. De ouders vorderen een verklaring voor recht
dat het ziekenhuis aansprakelijk is. In verband met de verwerking van de dood van hun
kind, willen ze dat de aansprakelijkheid van het ziekenhuis wordt vastgesteld. Het Hof
wijst de vordering af en zegt dat louter emotioneel belang onvoldoende is voor een
rechtsvordering (art. 3:103 BW). De ouders gaan daarop in cassatie. De HR verwerpt het
cassatieberoep.
Rechtsregel:
Een louter emotioneel belang is onvoldoende voor een rechtsvordering (art. 3:103
BW)
HR Hangmat
Juridisch kader: functies van het aansprakelijkheidsrecht, genoegdoening
Een vrouw ligt in haar eigen huis in een hangmat. Een gebrekkige pilaar breekt af, valt op
haar en de vrouw heeft daardoor een dwarsleasie. De vrouw vordert een verklaring voor
recht dat haar man aansprakelijk is. De pilaar is namelijk een gebrekkig opstal en de man
is als mede-bezitter aansprakelijk voor de schade. Ze doet dit omdat ze het
verzekeringsgeld van de verzekeraar wil krijgen. De man verweert zich door te zeggen
dat de vrouw daar geen beroep op kan doen omdat zij zelf mede-bezitter is. De HR wijst
de vordering van de vrouw toe. Ondanks dat de vrouw schade lijdt door gebrekkig opstal
waarvoor ze mede verantwoordelijk is, kan ze de mede-bezitter aansprakelijk stellen. Er
vind een redelijke verdeling van de schade plaats. De vrouw kan de man slechts voor
50% aanspreken, de rest komt voor haar eigen rekening.
Rechtsregel:
Indien iemand schade lijdt door gebrekkig opstal waarvoor hij zelf mede
verantwoordelijk, kan hij alsnog de mede-bezitter aansprakelijk stellen.
HR Srebreniça
Juridisch kader: functies van het aansprakelijkheidsrecht, genoegdoening
Het ging hier om twee verschillende zaken. In de eerste zaak ging het over een tolk van
de VN. Deze tolk mocht mee evacueren met de militairen, de broer en ouders niet. Die
zijn uiteindelijk vermoord door Bosnisch-Servische troepen. In de tweede zaak ging het
om een elektricien. Het gezin werd gescheiden en de man werd vermoord. Beide
nabestaanden vorderen een verklaring voor recht. Ze willen dat de Staat aansprakelijk
wordt gesteld. Ze willen geen schadevergoeding. De rechtbank wijst de vordering af
omdat de Staat zei dat de Nederlandse militairen onder commando van de VN viel en de
VN heeft immuniteit. Daarop gaan de nabestaanden in hoger beroep. Daar is het vonnis
vernietigd en krijgen de nabestaanden een verklaring voor recht. De Staat wordt
aansprakelijk gesteld voor de schade door het overlijden van de familieleden. De Staat
gaat in cassatie, maar de HR vernietigd het cassatieberoep. De onrechtmatige daad
wordt toegerekend aan de Staat, ondanks het feit dat ze onder de vlag van de VN hebben
gehandeld. De immuniteit van de VN wordt niet gedeeld door verschillende zendstaten
die meedoen.
Rechtsregel:
Ondanks het feit dat er gehandeld is onder de vlag van de VN, is de Nederlandse
Staat toch aansprakelijk. Er kan dus met succes een verklaring voor recht worden
verkregen.
, Week 2 – Vestiging van aansprakelijkheid
HR Zwiepende tak
Juridisch kader: Onrechtmatige daad, inbreuk op een subjectief recht
A wandelt door een bos, met B achter hem. A loopt per ongeluk tegen een tak met als
gevolg dat deze buigt en vervolgens tegen het rechteroog van B zwiept, waardoor deze
blind wordt aan dit oog. De HR oordeelt dat hier geen sprake is van een inbreuk op een
subjectief recht, omdat hier duidelijk geen sprake is van een directe, rechtstreekse of
opzettelijke schending van de lichamelijk integriteit van B.
Rechtsregel:
Om als inbreuk op een subjectief recht aangemerkt te worden, moet er sprake zijn
van een directe, rechtstreekse of opzettelijke schending van het (subjectieve)
recht.
HR Zutphense Juffrouw
Juridisch kader: Onrechtmatige daad (definitie)
Mevrouw De Vries woont boven het pakhuis van Nijhuis te Zutphen. Door een strenge
vorst springt een leiding in het pakhuis van Nijhuis. De voorraad leer die daar ligt
opgeslagen, wordt daardoor beschadigd. De hoofdkraan bevindt zich in het huis van
mevrouw De Vries. Nijhuis verzoekt haar om de hoofdkraan dicht te draaien en de schade
te beperken. Mevrouw de Vries weigert dit eerst. Uiteindelijk verleent ze wel toegang tot
haar huis. Door de vertraging is het leer ernstig beschadigd. Nijhuis wil deze schade
vergoed hebben en spreekt mevrouw De Vries aan ogv onrechtmatige daad. De HR
oordeelde dat er sprake was van strijd met het maatschappelijk verkeer. Ze had verzuimd
de kraan dicht te draaien. Dit levert echter geen onrechtmatige daad op, omdat het niet
verboden is bij de wet en geen inbreuk op een subjectief recht is.
Rechtsregel:
Er is alleen sprake van een onrechtmatige daad als er een inbreuk op iemands
recht wordt gemaakt of als wordt gehandeld in strijd met de wet. LET OP! Deze
rechtsregel is met de komst van HR Lindenbaum/Cohen verlaten.
HR Lindenbaum/Cohen
Juridisch kader: Onrechtmatige daad (definitie), strijd met maatschappelijke
zorgvuldigheid
In dit arrest gaat het om bedrijfsspionage. Cohen had een werknemer van zijn concurrent
Lindenbaum omgekocht om vertrouwelijke gegevens te verkrijgen met betrekking tot
Lindenbaums bedrijf. Hierdoor kon Cohen onder de prijs gaan zitten en onder een veel
gunstiger bedrag onderhandelen met de wederpartijen. Lindenbaum spreekt Cohen aan
op grond van onrechtmatige daad. Cohen verweerde zich door te stellen dat niet in de
wet stond dat bedrijfsspionage verboden was. De HR oordeelt dat hier sprake is van een
OD en breidt het begrip onrechtmatigheid hier uit. Hij oordeelt: ‘’Onder onrechtmatigheid
is te verstaan een handelen of nalaten dat of inbreuk maakt op eens anders recht, of in
strijd is met des daders rechtsplicht of indruist, hetzij tegen de goede zeden, hetzij tegen
de zorgvuldigheid, welke in het maatschappelijk verkeer betaamt ten aanzien van een
anders persoon of goed.’’
Rechtsregel:
De HR heeft hier de rechtsregel van HR Zutphense juffrouw verlaten. Niet alleen
een inbreuk op iemands recht of strijd met een rechtsplicht levert een
onrechtmatigheid op, ook strijd met de goede zeden/maatschappelijke
zorgvuldigheid levert onrechtmatig handelen op.
HR Taxusstruik
Juridisch kader: Gevaarzetting, ingangsvoorwaarde
Broen had een tuin die aan het weiland van Hulsbosch grensde. Broen heeft een
afvalhoop liggen vlakbij de afrastering, waar een kennis van Broen een taxusstruik op
gooit. De paarden van Hulsbosch eten van deze struik en overlijden. Taxus kan namelijk
dodelijk zijn voor paarden. Zowel Broen als de kennis wisten dit niet. Hulsbosch stelt
Week 1 – Doelen en functies van het aansprakelijkheidsrecht
HR Wrongful Birth
Juridisch kader: wrongful-life vordering, schadevergoeding
Een arts opereert een vrouw, maar vergeet haar spiraaltje terug te plaatsen. De vrouw
was hier niet van op de hoogte en raakt zwanger. De vrouw en haar man wilden eigenlijk
geen kinderen omdat ze dat financieel niet aan konden. De vrouw spreekt de arts aan en
vordert een schadevergoeding voor de opvoedkosten van het kind, smartengeld en
gederfde inkomsten, omdat ze niet meer heeft kunnen werken. De HR oordeelt dat de
arts de opvoedkosten geheel moest vergoeden. Er was namelijk sprake van een
medische fout en voor toerekening is het voldoende dat er een risico in het leven is
geroepen wat vervolgens verwezenlijkt is. De gederfde inkomsten werden ook
toegewezen, want de vrouw had het recht om haar leven zo in te delen als zij wilde. Het
smartengeld werd niet toegewezen.
Rechtsregel:
Wanneer artsen medische fouten maken kunnen zij aansprakelijk worden gesteld
voor de gehele opvoedkosten en ook eventuele gederfde inkomsten.
HR Baby Kelly
Juridisch kader: wrongful life vordering, schadevergoeding
Kelly wordt geboren en is geestelijk en lichamelijk ernstig gehandicapt (chromosale
afwijking, aangeboren). Er was een verhoogde kans op chromosale afwijkingen, doordat
deze eerder in de familie waren voorgekomen. De moeder had ook al vaker miskramen
gehad. De neef had dezelfde chromosale afwijking. De moeder had dit aan de
verloskundige meegedeeld. Deze had hier echter niks mee gedaan. Anders had er
voortijdig vastgesteld kunnen worden dat Kelly een afwijking had en hadden de ouders de
keuze gehad om de geboorte af te breken. Zij zouden dit ook hebben gedaan. Kelly is dus
uiteindelijk toch geboren en is doof, slechtziend en autistisch. Ze heeft extra verzorging
nodig. Voor de moeder is dit zo belastend dat ze psychische bijstand nodig heeft. Ook
hebben de ouders extra kosten voor de verzorging van Kelly en de moeder. De ouders
willen de kosten verhalen op de verloskundige en het ziekenhuis. Ze stellen een
zogenoemde Wrongful-life vordering in (vordering tot schadevergoeding vanwege het feit
dat het kind met beperkingen is geboren, hetgeen te wijten is aan een ander). De
handicap was aangeboren, maar is ten onrechte niet voor de geboorte vastgesteld. De
fout ligt echter in het mededelen van de handicap, niet in het veroorzaken van de
handicap. De ouders dienen een vordering in namens hunzelf en Kelly. De HR oordeelt
dat er sprake is van wanprestatie van de verloskundige jegens de moeder. Deze
wanprestatie levert een onrechtmatige daad op jegens de vader (belangen zijn voldoende
nauw betrokken bij het uitvoeren van de overeenkomst). En er is tevens sprake van een
schending van de zorgplicht jegens Kelly. Zowel de materiële schade als de immateriële
schade (geleden pijn, verdriet, ongemak) wordt door de HR toegewezen. Voor de ouders
omdat hen het keuzerecht is ontnomen om de zwangerschap af te breken. Voor Kelly
omdat zij op de meest directe wijze in haar persoon is aangetast.
Rechtsregel:
Ouders hebben recht op schadevergoeding indien hun keuzerecht om de
zwangerschap af te breken is ontnomen. Het kind heeft ook recht op
schadevergoeding omdat deze op de meest directe wijze in zijn/haar persoon is
aangetast.
Er zijn enkele bezwaren tegen deze uitspraak. Een hiervan is de angst dat
kinderen als Kelly hun ouders aansprakelijk stellen voor het feit dat zij hen
geboren hebben laten worden. De HR wijst dit af, want kinderen hebben geen
recht op een niet-bestaan. Daarnaast bestaat ook het risico op defensieve
geneeskundige. Medische hulpverleners kunnen uit angst voor aansprakelijkheid
gaan aansturen op het afbreken van een zwangerschap. Ook dit bezwaar wordt
door de HR afgewezen. De norm voor aansprakelijkheid is goed
hulpverlenerschap. Die norm blijft bestaan.
,HR Jeffrey
Juridisch kader: functies van het aansprakelijkheidsrecht, genoegdoening
Jeffrey is een kind dat een bewegingsstoornis heeft. Hij krijgt daarvoor zwemtherapie in
een zwembad in Amsterdam. Na afloop gaan ze douchen etc. Jeffrey gaat alleen terug
naar het zwembad, valt erin en verdrinkt. De ouders vorderen een verklaring voor recht
dat het ziekenhuis aansprakelijk is. In verband met de verwerking van de dood van hun
kind, willen ze dat de aansprakelijkheid van het ziekenhuis wordt vastgesteld. Het Hof
wijst de vordering af en zegt dat louter emotioneel belang onvoldoende is voor een
rechtsvordering (art. 3:103 BW). De ouders gaan daarop in cassatie. De HR verwerpt het
cassatieberoep.
Rechtsregel:
Een louter emotioneel belang is onvoldoende voor een rechtsvordering (art. 3:103
BW)
HR Hangmat
Juridisch kader: functies van het aansprakelijkheidsrecht, genoegdoening
Een vrouw ligt in haar eigen huis in een hangmat. Een gebrekkige pilaar breekt af, valt op
haar en de vrouw heeft daardoor een dwarsleasie. De vrouw vordert een verklaring voor
recht dat haar man aansprakelijk is. De pilaar is namelijk een gebrekkig opstal en de man
is als mede-bezitter aansprakelijk voor de schade. Ze doet dit omdat ze het
verzekeringsgeld van de verzekeraar wil krijgen. De man verweert zich door te zeggen
dat de vrouw daar geen beroep op kan doen omdat zij zelf mede-bezitter is. De HR wijst
de vordering van de vrouw toe. Ondanks dat de vrouw schade lijdt door gebrekkig opstal
waarvoor ze mede verantwoordelijk is, kan ze de mede-bezitter aansprakelijk stellen. Er
vind een redelijke verdeling van de schade plaats. De vrouw kan de man slechts voor
50% aanspreken, de rest komt voor haar eigen rekening.
Rechtsregel:
Indien iemand schade lijdt door gebrekkig opstal waarvoor hij zelf mede
verantwoordelijk, kan hij alsnog de mede-bezitter aansprakelijk stellen.
HR Srebreniça
Juridisch kader: functies van het aansprakelijkheidsrecht, genoegdoening
Het ging hier om twee verschillende zaken. In de eerste zaak ging het over een tolk van
de VN. Deze tolk mocht mee evacueren met de militairen, de broer en ouders niet. Die
zijn uiteindelijk vermoord door Bosnisch-Servische troepen. In de tweede zaak ging het
om een elektricien. Het gezin werd gescheiden en de man werd vermoord. Beide
nabestaanden vorderen een verklaring voor recht. Ze willen dat de Staat aansprakelijk
wordt gesteld. Ze willen geen schadevergoeding. De rechtbank wijst de vordering af
omdat de Staat zei dat de Nederlandse militairen onder commando van de VN viel en de
VN heeft immuniteit. Daarop gaan de nabestaanden in hoger beroep. Daar is het vonnis
vernietigd en krijgen de nabestaanden een verklaring voor recht. De Staat wordt
aansprakelijk gesteld voor de schade door het overlijden van de familieleden. De Staat
gaat in cassatie, maar de HR vernietigd het cassatieberoep. De onrechtmatige daad
wordt toegerekend aan de Staat, ondanks het feit dat ze onder de vlag van de VN hebben
gehandeld. De immuniteit van de VN wordt niet gedeeld door verschillende zendstaten
die meedoen.
Rechtsregel:
Ondanks het feit dat er gehandeld is onder de vlag van de VN, is de Nederlandse
Staat toch aansprakelijk. Er kan dus met succes een verklaring voor recht worden
verkregen.
, Week 2 – Vestiging van aansprakelijkheid
HR Zwiepende tak
Juridisch kader: Onrechtmatige daad, inbreuk op een subjectief recht
A wandelt door een bos, met B achter hem. A loopt per ongeluk tegen een tak met als
gevolg dat deze buigt en vervolgens tegen het rechteroog van B zwiept, waardoor deze
blind wordt aan dit oog. De HR oordeelt dat hier geen sprake is van een inbreuk op een
subjectief recht, omdat hier duidelijk geen sprake is van een directe, rechtstreekse of
opzettelijke schending van de lichamelijk integriteit van B.
Rechtsregel:
Om als inbreuk op een subjectief recht aangemerkt te worden, moet er sprake zijn
van een directe, rechtstreekse of opzettelijke schending van het (subjectieve)
recht.
HR Zutphense Juffrouw
Juridisch kader: Onrechtmatige daad (definitie)
Mevrouw De Vries woont boven het pakhuis van Nijhuis te Zutphen. Door een strenge
vorst springt een leiding in het pakhuis van Nijhuis. De voorraad leer die daar ligt
opgeslagen, wordt daardoor beschadigd. De hoofdkraan bevindt zich in het huis van
mevrouw De Vries. Nijhuis verzoekt haar om de hoofdkraan dicht te draaien en de schade
te beperken. Mevrouw de Vries weigert dit eerst. Uiteindelijk verleent ze wel toegang tot
haar huis. Door de vertraging is het leer ernstig beschadigd. Nijhuis wil deze schade
vergoed hebben en spreekt mevrouw De Vries aan ogv onrechtmatige daad. De HR
oordeelde dat er sprake was van strijd met het maatschappelijk verkeer. Ze had verzuimd
de kraan dicht te draaien. Dit levert echter geen onrechtmatige daad op, omdat het niet
verboden is bij de wet en geen inbreuk op een subjectief recht is.
Rechtsregel:
Er is alleen sprake van een onrechtmatige daad als er een inbreuk op iemands
recht wordt gemaakt of als wordt gehandeld in strijd met de wet. LET OP! Deze
rechtsregel is met de komst van HR Lindenbaum/Cohen verlaten.
HR Lindenbaum/Cohen
Juridisch kader: Onrechtmatige daad (definitie), strijd met maatschappelijke
zorgvuldigheid
In dit arrest gaat het om bedrijfsspionage. Cohen had een werknemer van zijn concurrent
Lindenbaum omgekocht om vertrouwelijke gegevens te verkrijgen met betrekking tot
Lindenbaums bedrijf. Hierdoor kon Cohen onder de prijs gaan zitten en onder een veel
gunstiger bedrag onderhandelen met de wederpartijen. Lindenbaum spreekt Cohen aan
op grond van onrechtmatige daad. Cohen verweerde zich door te stellen dat niet in de
wet stond dat bedrijfsspionage verboden was. De HR oordeelt dat hier sprake is van een
OD en breidt het begrip onrechtmatigheid hier uit. Hij oordeelt: ‘’Onder onrechtmatigheid
is te verstaan een handelen of nalaten dat of inbreuk maakt op eens anders recht, of in
strijd is met des daders rechtsplicht of indruist, hetzij tegen de goede zeden, hetzij tegen
de zorgvuldigheid, welke in het maatschappelijk verkeer betaamt ten aanzien van een
anders persoon of goed.’’
Rechtsregel:
De HR heeft hier de rechtsregel van HR Zutphense juffrouw verlaten. Niet alleen
een inbreuk op iemands recht of strijd met een rechtsplicht levert een
onrechtmatigheid op, ook strijd met de goede zeden/maatschappelijke
zorgvuldigheid levert onrechtmatig handelen op.
HR Taxusstruik
Juridisch kader: Gevaarzetting, ingangsvoorwaarde
Broen had een tuin die aan het weiland van Hulsbosch grensde. Broen heeft een
afvalhoop liggen vlakbij de afrastering, waar een kennis van Broen een taxusstruik op
gooit. De paarden van Hulsbosch eten van deze struik en overlijden. Taxus kan namelijk
dodelijk zijn voor paarden. Zowel Broen als de kennis wisten dit niet. Hulsbosch stelt
