1
Samenvatting mens en maatschappij
Hoofdstuk 2: Groeperingen
2.1 Begripsomschrijving 2.3 Bijzondere groeperingen
2.2 Typologie van groeperingen 2.4 De betekenis van groeperingen
Hoofdstuk 3 De sociale structuur
3.1 Posities, rolverwachtingen, sociale structuren 3.3 sociale differentiatie en sociale ongelijkheid
3.2 Sociale status 3.4 Sociale stratificatie
Hoofdstuk 4: De menselijke cultuur
4.1 Begripsomschrijving 4.3 Elementen van cultuur
4.2 Het sociale begrip “cultuur” 4.4 Cultuuroverdracht, socialisatie
Hoofdstuk 5: Deviant gedrag
5.1 Wat is afwijkend gedrag? 5.3 Sociologische theorieën
5.2 Biologische en psychologische theorieën omtrent
deviantie
Hoofdstuk 6: Criminologische stromingen
6.1 Wat heet crimineel? Wie wordt crimineel? 6.2.1 De anomietheorie van Emile Durkheim
6.2 Enkele sociologische theorieën ter verklaring van 6.2.2 De anomietheorie van Robert Merton
crimineel gedrag. 6.2.3 Witte boordencriminaliteit
6.2.4 De differentiële associatietheorie van Edwin Sutherland
6.2.5 De delinquente subcultuurtheorie van Albert Cohen
6.2.6 De labeling-theorie
6.2.7 De sociale controletheorie van Travis Hirschi
, 2
Hoofdstuk 2: Groeperingen
* Mensen worden in hun gedrag beïnvloed door de groeperingen waartoe ze behoren of zouden willen behoren.
- Mensen beoordelen de leden van de eigen groepering vaker positiever dan die van andere groeperingen.
2.1 Begripsomschrijving
Wat is een groepering? Een groepering is een verzameling van individuen die op een of
andere wijze af te grenzen is van een andere verzameling van
individuen.
Welke kenmerken spelen een belangrijke rol bij Het aantal leden
de indeling van sociale eenheden? Interactie en communicatie
Interne structuur
Formeel informeel
Samenhorigheidsgevoel
!! socio-centrisme
Duurzaamheid
Waarvoor is het aantal leden bepalend? Bepalend voor de kwaliteit/ intensiteit van interactie en
communicatie. (Hoe meer leden, hoe groter de kans op subgroepen,
hoe minder interactie)
Tussen welke interne structuren kunnen we een Formele structuren: waarbij zeer duidelijke sociale posities,
onderscheid maken? rolverwachtingen en functies beschreven zijn
Informele structuren: Waarbij dit alles eerder vaag blijft
Op basis van wat krijgt men een gevoel van Op basis van waarden en normen,
solidariteit, “een wij-gevoel”? Maar ook op basis van sociaal relevante variabelen als leeftijd,
geslacht, religie, etnische of sociale afkomst.
Welke term gebruiken we waarbij waarden en Socio-centrisme
normen van de eigen groep als maatstaf wordt
genomen om andere sociale eenheden te
beoordelen en/of te veroordelen.
Welke andere criteria zijn er nog? Vrijwillig/gedwongen, de openheid/ geslotenheid, ...
2.2 Typologie van groeperingen
Welke is de meest gangbare typologie van Typologie van Merton
groepen?
Op welke twee dimensies is deze typologie Is er interactie en communicatie?
gebaseerd. Zijn er gemeenschappelijke waarden & normen?
, 3
Hoe onderscheidt de typologie van Murton De groep
groeperingen? Collectiviteit
De sociale categorie
Toestand van samenzijn
Beschrijf een groep. Een kleine groeperingen
De leden interacteren regelmatig, veelvuldig en intensief
met elkaar
Gemeenschappelijke waarden en normen
Welke twee vormen van een groep zijn er? Primaire groep: Persoonlijke, intieme relaties, affectie (face to
face group) vb: het gezin, vriendenkring ...
Secundaire groep: grotere afstand vb: school, jeugdclub,
sportclub ...
Beschrijf een collectiviteit. Grote tot zeer grote sociale groepering
De leden hebben gemeenschappelijke waarden en normen,
kennen een zekere samenhorigheid
Niet alle leden hebben interactie
Geef enkele voorbeelden van een collectiviteit. Vakbeweging, mutualiteit, milieubewegingen ...
Wat betekent het maatschappelijk middenveld • Tussen overheid en individu
dat deze organisaties vormen? • Politieke doeleinden, maar geen politieke partijen
(drukkingsgroep)
• Belangrijk in een democratie
Voor wie bestaat de sociale categorie? Alleen voor statistici en niet voor diegenen die tot een sociale
categorie worden gerekend.
Waarom zijn sociale categorieën belangrijk? Voor sociologisch- en marktonderzoek.
Wetgevingen
Geef een voorbeeld van een sociale categorie? +65, schoolverlaters ...
2.3 Bijzondere groeperingen
Welke bijzonder groeperingen zijn er? De organisatie
De massa
Wat zijn organisaties? Sociale eenheden die bewust opgericht worden, volgens een formeel
en rationeel ontwerp, om activiteiten, gericht op een specifiek doel,
te ontwikkelen en te coördineren. (Maatschappij van organisaties)
Hoe kenmerkt een massa zich? Doordat er veel mensen bij elkaar zijn zonder dat ze ten aanzien van
bepaalde zeer duidelijk omschrijfbare en aanwijsbare kenmerken “bij
elkaar horen“ vb.; lezers, consumenten, kiezers ...
+ zie massamedia
Samenvatting mens en maatschappij
Hoofdstuk 2: Groeperingen
2.1 Begripsomschrijving 2.3 Bijzondere groeperingen
2.2 Typologie van groeperingen 2.4 De betekenis van groeperingen
Hoofdstuk 3 De sociale structuur
3.1 Posities, rolverwachtingen, sociale structuren 3.3 sociale differentiatie en sociale ongelijkheid
3.2 Sociale status 3.4 Sociale stratificatie
Hoofdstuk 4: De menselijke cultuur
4.1 Begripsomschrijving 4.3 Elementen van cultuur
4.2 Het sociale begrip “cultuur” 4.4 Cultuuroverdracht, socialisatie
Hoofdstuk 5: Deviant gedrag
5.1 Wat is afwijkend gedrag? 5.3 Sociologische theorieën
5.2 Biologische en psychologische theorieën omtrent
deviantie
Hoofdstuk 6: Criminologische stromingen
6.1 Wat heet crimineel? Wie wordt crimineel? 6.2.1 De anomietheorie van Emile Durkheim
6.2 Enkele sociologische theorieën ter verklaring van 6.2.2 De anomietheorie van Robert Merton
crimineel gedrag. 6.2.3 Witte boordencriminaliteit
6.2.4 De differentiële associatietheorie van Edwin Sutherland
6.2.5 De delinquente subcultuurtheorie van Albert Cohen
6.2.6 De labeling-theorie
6.2.7 De sociale controletheorie van Travis Hirschi
, 2
Hoofdstuk 2: Groeperingen
* Mensen worden in hun gedrag beïnvloed door de groeperingen waartoe ze behoren of zouden willen behoren.
- Mensen beoordelen de leden van de eigen groepering vaker positiever dan die van andere groeperingen.
2.1 Begripsomschrijving
Wat is een groepering? Een groepering is een verzameling van individuen die op een of
andere wijze af te grenzen is van een andere verzameling van
individuen.
Welke kenmerken spelen een belangrijke rol bij Het aantal leden
de indeling van sociale eenheden? Interactie en communicatie
Interne structuur
Formeel informeel
Samenhorigheidsgevoel
!! socio-centrisme
Duurzaamheid
Waarvoor is het aantal leden bepalend? Bepalend voor de kwaliteit/ intensiteit van interactie en
communicatie. (Hoe meer leden, hoe groter de kans op subgroepen,
hoe minder interactie)
Tussen welke interne structuren kunnen we een Formele structuren: waarbij zeer duidelijke sociale posities,
onderscheid maken? rolverwachtingen en functies beschreven zijn
Informele structuren: Waarbij dit alles eerder vaag blijft
Op basis van wat krijgt men een gevoel van Op basis van waarden en normen,
solidariteit, “een wij-gevoel”? Maar ook op basis van sociaal relevante variabelen als leeftijd,
geslacht, religie, etnische of sociale afkomst.
Welke term gebruiken we waarbij waarden en Socio-centrisme
normen van de eigen groep als maatstaf wordt
genomen om andere sociale eenheden te
beoordelen en/of te veroordelen.
Welke andere criteria zijn er nog? Vrijwillig/gedwongen, de openheid/ geslotenheid, ...
2.2 Typologie van groeperingen
Welke is de meest gangbare typologie van Typologie van Merton
groepen?
Op welke twee dimensies is deze typologie Is er interactie en communicatie?
gebaseerd. Zijn er gemeenschappelijke waarden & normen?
, 3
Hoe onderscheidt de typologie van Murton De groep
groeperingen? Collectiviteit
De sociale categorie
Toestand van samenzijn
Beschrijf een groep. Een kleine groeperingen
De leden interacteren regelmatig, veelvuldig en intensief
met elkaar
Gemeenschappelijke waarden en normen
Welke twee vormen van een groep zijn er? Primaire groep: Persoonlijke, intieme relaties, affectie (face to
face group) vb: het gezin, vriendenkring ...
Secundaire groep: grotere afstand vb: school, jeugdclub,
sportclub ...
Beschrijf een collectiviteit. Grote tot zeer grote sociale groepering
De leden hebben gemeenschappelijke waarden en normen,
kennen een zekere samenhorigheid
Niet alle leden hebben interactie
Geef enkele voorbeelden van een collectiviteit. Vakbeweging, mutualiteit, milieubewegingen ...
Wat betekent het maatschappelijk middenveld • Tussen overheid en individu
dat deze organisaties vormen? • Politieke doeleinden, maar geen politieke partijen
(drukkingsgroep)
• Belangrijk in een democratie
Voor wie bestaat de sociale categorie? Alleen voor statistici en niet voor diegenen die tot een sociale
categorie worden gerekend.
Waarom zijn sociale categorieën belangrijk? Voor sociologisch- en marktonderzoek.
Wetgevingen
Geef een voorbeeld van een sociale categorie? +65, schoolverlaters ...
2.3 Bijzondere groeperingen
Welke bijzonder groeperingen zijn er? De organisatie
De massa
Wat zijn organisaties? Sociale eenheden die bewust opgericht worden, volgens een formeel
en rationeel ontwerp, om activiteiten, gericht op een specifiek doel,
te ontwikkelen en te coördineren. (Maatschappij van organisaties)
Hoe kenmerkt een massa zich? Doordat er veel mensen bij elkaar zijn zonder dat ze ten aanzien van
bepaalde zeer duidelijk omschrijfbare en aanwijsbare kenmerken “bij
elkaar horen“ vb.; lezers, consumenten, kiezers ...
+ zie massamedia
