Samenvatting ziekteleer
Gastrointestinale ziekteleer
Slokdarm
We hebben een slokdarm voor:
1. Aboraal transport van voedselbolus en speeksel (ongeveer 500 ml per dag)
2. Voorkomen van terugvloeien van maaginhoud
Hoe is de slokdarm in staat dat te regelen?
1. Met peristaltiek (samentrekken van de slokdarm met de primaire
peristaltiek (actief slikken) en secundaire peristaltiek (soms
relaxeert sfincter van slokdarm naar maag, dan loopt er beetje
inhoud terug en dat stimuleert de slokdarm om te contraheren)).
2. Sfinctermechanismen -> we hebben een sfincter, een zwakke sluitspier voor de overgang naar de
eigenlijke slokdarm en daarna de gastro-oesofagale sfincter (overgang nr de maag).
3. Neuronale controle -> zenuwplexussen voor controle (inhibitie en excitatie)
We kunnen zaken meten hoe zo’n slokdarm werkt via drukmeters. Manometrie noemt men dat.
Wanneer men slikt, relaxeert de sfincter. Dan is er een peristaltische golf.
Symptomen bij slokdarmpathologie
Kan zijn dat hij dit vraagt op examen: bespreek de symptomen bij slokdarmpathologie (!!!!)
1. Dysfagie: moeite / problemen met het slikken (hoge dysfagie (gevoel dat het blijft steken) of lage
dysfagie: ik kan het inslikken maar moeite met verdergaan/ …)
2. Pijn = odynofagie (moeite met bv stukje vlees doorslikken, doet pijn)
3. Regurgitatie: is als er maaginhoud of eten dat blijft hangen in de slokdarm & het komt terug in
de mond
4. Pyrosis: meest frequent voorkomend. Branderig gevoel achter het borstbeen.
5. Aspiratie: inhoud maag / slokdarm terug nr de mond & dan aspireer je en komt het in de
luchtwegen terecht. Kan ontsteking geven van de longen door zure pH dat weefsel aantast.
6. Gewichtsverlies: omdat je minder eet / minder eetlust door problemen met slikken -> vaak bij
kanker.
7. Bloedverlies: ontsteking slijmvlies in slokdarm geraakt dusdanig geulcereert / beschadigd dat het
bloed.
8. Globusgevoel: gevoel dat er iets in de keel blijft zitten.
9. Halitose: slechte geur uit de mond.
1
,Slokdarmpathologieën
1. Achalasie (!!!!!! Vraagt hij iets van)
Achalasie is een motiliteitsstoornis in de slokdarmfunctie.
Is een progressieve ziekte gekenmerkt door dysfagie (problemen met doorslikken) voor
later vast en eerst vloeibaar voedsel
Incidentie: 1-5/100.000 inwoners/jaar (hoeveel nieuwe gevallen per 100 000 per jaar)
Prevalentie: 7-32/100.000 inwoners (hoeveel zijn er vandaag de dag aanwezig in bv
belgie)
Meestal tussen 40 en 60 j
Geen peristaltiek in de slokdarm, simultane contracties
Lage gastro-oesofageale sfincter (GES) dilateert niet meer (geen relaxatie meer vd sfincter, eten passeert
niet meer). GES rusttonus is hoog.
Ziektebeeld wordt gekenmerkt door progressieve obstructie in de slokdarm
Ontstaansmechanisme
Bij achalasie is er een denervatie van de inhibitorische neuronen door een progressieve degeneratie van
ganglion cellen thv. de myenterische plexus in de wand van de slokdarm.
Waarom is dat dan?
Primair: idiopathisch (oorzaak van degeneratie onduidelijk, vermoedelijk een auto-immuun ziekte met
vermoedelijk genetische predispositie). Dit is dus de meest frequente situatie.
Secundair: Ziekte van Chagas (infectie met parasiet Trypanosoma cruzi), sarcoïdose (is een aandoening
waarbij je ontstekingen krijgt in verschillende delen van je lichaam zoals je huid, organen en gewrichten),
amyloidose (opstapeling amyloïd)
Mogelijke pathogenetische pathways in achalasie
Pt met genetische predispositie krijgen te maken met een trigger
(mogelijks een virale infectie). Hierdoor ontstaat er een auto-
immuun reactie thv de myenterische plexus , waardoor er
inflammatie ontstaat.
Dit leidt tot ofwel aganglionosie en neuronale celdood of imbalans
tussen inhibitie en excitatie.
Dit leidt dan op zijn beurt tot vss types van achalasie (1/2/3/EGJOO
(oesophagogastric junction outflow obstruction))
2
,Symptomen en diagnose
Symptomen:
1. Dysfagie (98%)
2. Retrosternale pijn door contracties (42%)
3. Regurgitatie (78%)
4. Vermagering
5. Nachtelijke hoestbuien
6. Pneumonie (longontsteking)
Diagnose:
Röntgen met Barium
Gastroscopie
Hoge resolutie manometrie
Voorbeeld manometrie:
Normaalbeeld manometrie (eerste)
Bij achalasia zijn de contracties niet zo hoog, niet peristaltisch. Ook de rusttonus is
veel hoger waardoor die niet opengaat.
Therapie voor achalasie (!!!)
1. Medicatie (weinig nut) -> zouden dan medicatie zijn die de slokdarm doen relaxeren, maar dat
heeft op dit punt nog weinig nut.
2. Endoscopische dilataties -> ballon inbrengen thv de sphincter -> oppblazen -> sphincter wordt
opgengeblazen (maar dat is niet zonder risico: als die te weinig opblaast is het even slecht als
ervoor, te veel kan het slijmvlies kapottreken en tot een perforatie leidne. Je moet daarvoor bij
iemand gaan die er een expert in is)
3. Chirurgische oesophagomyotomie (kijkoperatie waarbij de slokdarmspier een beetje
doorgesneden wordt.
4. Per orale endoscopische myotomie (POEM) (een in de lengte gesneden incisie langs de slokdarm
wat van binnenin de slokdarm zelf gebeurt (via endoscopie dus))
5. Botulinustoxine inspuiten en dat relaxeert de spier
Wanneer wordt nu wat gedaan met therapie?
Je stelt diagnose van agalasie -> pt heeft laag of hoog chirurgisch risico.
Bij mensen waarbij therapie niet werkt -> slokdarm dient verwijdert te worden (oesofagectomie).
3
, Hiatus hernia
Deel van de maag geraakt in de thoraxholte.
Wordt ook wel een glijbreuk genoemd.
Frequent, vooral op oudere leeftijd
Meestal asymptomatisch
Soms (heel zelden en vooral bij zwaarlijvige mensen) kan het aanleiding geven voor refluxziekte
Zelden therapie nodig
2. GERD = gastro-esophageal reflux disease EN GORZ = gastro-oesofageale refluxziekte
Komt zeker een vraag over!!!
Gaat over een ontsteking van het slijmvlies (mucosa) van de slokdarm.
Mucosa is niet gemaakt om te lang en te veel blootgesteld te zijn aan de zure maaginhoud.
De oorzaak is dan ook reflux van zure maaginhoud (+/- van gal).
Zuur, pepsine (galzouten) veroorzaken ontsteking van het epitheel van de slokdarm met als gevolg dat er
erosies voorkomen (kleine oppervlakkige defecten in de mucosa) en ulcera (defecten in de submucosa,
kan massief bloeden).
Er is vooral aantasting van het distale gedeelte van de slokdarm.
14-20% van volwassenen hebben last van GERD
Risicofactoren: hoge BMI, roken, genetische predispositie
!!!!! Definitie GERD: een aandoening waarbij reflux verontrustende symptomen veroorzaakt
(tenminste 2 x /week)
→ Verontrustende symptomen is heel subjectief, is afh van de pt
Symptomen:
1. Pyrosis (= brandend gevoel ten gevolge van oprisping van maagzuur)
2. Regurgitatie (= terugvloei van maaginhoud tot in de slokdarm = reflux)
3. Retrosternale/epigastrische pijn (brandend gevoel / pijn achter het borstbeen / boven de maag)
Verwikkelingen:
1. Ontsteking van de mucosa met als gevolg mogelijks ulceraties
2. Strictuur (vernauwing)
3. Bloeding
4. Barrett oesophagus (prevalentie 7%, risico voor carcinoom x 100) (klassieke epitheel vd slokdarm
wordt hier vervangen door een ander epitheel, wat het risico op een carcinoom x100 doet)
5. Kanker
4
Gastrointestinale ziekteleer
Slokdarm
We hebben een slokdarm voor:
1. Aboraal transport van voedselbolus en speeksel (ongeveer 500 ml per dag)
2. Voorkomen van terugvloeien van maaginhoud
Hoe is de slokdarm in staat dat te regelen?
1. Met peristaltiek (samentrekken van de slokdarm met de primaire
peristaltiek (actief slikken) en secundaire peristaltiek (soms
relaxeert sfincter van slokdarm naar maag, dan loopt er beetje
inhoud terug en dat stimuleert de slokdarm om te contraheren)).
2. Sfinctermechanismen -> we hebben een sfincter, een zwakke sluitspier voor de overgang naar de
eigenlijke slokdarm en daarna de gastro-oesofagale sfincter (overgang nr de maag).
3. Neuronale controle -> zenuwplexussen voor controle (inhibitie en excitatie)
We kunnen zaken meten hoe zo’n slokdarm werkt via drukmeters. Manometrie noemt men dat.
Wanneer men slikt, relaxeert de sfincter. Dan is er een peristaltische golf.
Symptomen bij slokdarmpathologie
Kan zijn dat hij dit vraagt op examen: bespreek de symptomen bij slokdarmpathologie (!!!!)
1. Dysfagie: moeite / problemen met het slikken (hoge dysfagie (gevoel dat het blijft steken) of lage
dysfagie: ik kan het inslikken maar moeite met verdergaan/ …)
2. Pijn = odynofagie (moeite met bv stukje vlees doorslikken, doet pijn)
3. Regurgitatie: is als er maaginhoud of eten dat blijft hangen in de slokdarm & het komt terug in
de mond
4. Pyrosis: meest frequent voorkomend. Branderig gevoel achter het borstbeen.
5. Aspiratie: inhoud maag / slokdarm terug nr de mond & dan aspireer je en komt het in de
luchtwegen terecht. Kan ontsteking geven van de longen door zure pH dat weefsel aantast.
6. Gewichtsverlies: omdat je minder eet / minder eetlust door problemen met slikken -> vaak bij
kanker.
7. Bloedverlies: ontsteking slijmvlies in slokdarm geraakt dusdanig geulcereert / beschadigd dat het
bloed.
8. Globusgevoel: gevoel dat er iets in de keel blijft zitten.
9. Halitose: slechte geur uit de mond.
1
,Slokdarmpathologieën
1. Achalasie (!!!!!! Vraagt hij iets van)
Achalasie is een motiliteitsstoornis in de slokdarmfunctie.
Is een progressieve ziekte gekenmerkt door dysfagie (problemen met doorslikken) voor
later vast en eerst vloeibaar voedsel
Incidentie: 1-5/100.000 inwoners/jaar (hoeveel nieuwe gevallen per 100 000 per jaar)
Prevalentie: 7-32/100.000 inwoners (hoeveel zijn er vandaag de dag aanwezig in bv
belgie)
Meestal tussen 40 en 60 j
Geen peristaltiek in de slokdarm, simultane contracties
Lage gastro-oesofageale sfincter (GES) dilateert niet meer (geen relaxatie meer vd sfincter, eten passeert
niet meer). GES rusttonus is hoog.
Ziektebeeld wordt gekenmerkt door progressieve obstructie in de slokdarm
Ontstaansmechanisme
Bij achalasie is er een denervatie van de inhibitorische neuronen door een progressieve degeneratie van
ganglion cellen thv. de myenterische plexus in de wand van de slokdarm.
Waarom is dat dan?
Primair: idiopathisch (oorzaak van degeneratie onduidelijk, vermoedelijk een auto-immuun ziekte met
vermoedelijk genetische predispositie). Dit is dus de meest frequente situatie.
Secundair: Ziekte van Chagas (infectie met parasiet Trypanosoma cruzi), sarcoïdose (is een aandoening
waarbij je ontstekingen krijgt in verschillende delen van je lichaam zoals je huid, organen en gewrichten),
amyloidose (opstapeling amyloïd)
Mogelijke pathogenetische pathways in achalasie
Pt met genetische predispositie krijgen te maken met een trigger
(mogelijks een virale infectie). Hierdoor ontstaat er een auto-
immuun reactie thv de myenterische plexus , waardoor er
inflammatie ontstaat.
Dit leidt tot ofwel aganglionosie en neuronale celdood of imbalans
tussen inhibitie en excitatie.
Dit leidt dan op zijn beurt tot vss types van achalasie (1/2/3/EGJOO
(oesophagogastric junction outflow obstruction))
2
,Symptomen en diagnose
Symptomen:
1. Dysfagie (98%)
2. Retrosternale pijn door contracties (42%)
3. Regurgitatie (78%)
4. Vermagering
5. Nachtelijke hoestbuien
6. Pneumonie (longontsteking)
Diagnose:
Röntgen met Barium
Gastroscopie
Hoge resolutie manometrie
Voorbeeld manometrie:
Normaalbeeld manometrie (eerste)
Bij achalasia zijn de contracties niet zo hoog, niet peristaltisch. Ook de rusttonus is
veel hoger waardoor die niet opengaat.
Therapie voor achalasie (!!!)
1. Medicatie (weinig nut) -> zouden dan medicatie zijn die de slokdarm doen relaxeren, maar dat
heeft op dit punt nog weinig nut.
2. Endoscopische dilataties -> ballon inbrengen thv de sphincter -> oppblazen -> sphincter wordt
opgengeblazen (maar dat is niet zonder risico: als die te weinig opblaast is het even slecht als
ervoor, te veel kan het slijmvlies kapottreken en tot een perforatie leidne. Je moet daarvoor bij
iemand gaan die er een expert in is)
3. Chirurgische oesophagomyotomie (kijkoperatie waarbij de slokdarmspier een beetje
doorgesneden wordt.
4. Per orale endoscopische myotomie (POEM) (een in de lengte gesneden incisie langs de slokdarm
wat van binnenin de slokdarm zelf gebeurt (via endoscopie dus))
5. Botulinustoxine inspuiten en dat relaxeert de spier
Wanneer wordt nu wat gedaan met therapie?
Je stelt diagnose van agalasie -> pt heeft laag of hoog chirurgisch risico.
Bij mensen waarbij therapie niet werkt -> slokdarm dient verwijdert te worden (oesofagectomie).
3
, Hiatus hernia
Deel van de maag geraakt in de thoraxholte.
Wordt ook wel een glijbreuk genoemd.
Frequent, vooral op oudere leeftijd
Meestal asymptomatisch
Soms (heel zelden en vooral bij zwaarlijvige mensen) kan het aanleiding geven voor refluxziekte
Zelden therapie nodig
2. GERD = gastro-esophageal reflux disease EN GORZ = gastro-oesofageale refluxziekte
Komt zeker een vraag over!!!
Gaat over een ontsteking van het slijmvlies (mucosa) van de slokdarm.
Mucosa is niet gemaakt om te lang en te veel blootgesteld te zijn aan de zure maaginhoud.
De oorzaak is dan ook reflux van zure maaginhoud (+/- van gal).
Zuur, pepsine (galzouten) veroorzaken ontsteking van het epitheel van de slokdarm met als gevolg dat er
erosies voorkomen (kleine oppervlakkige defecten in de mucosa) en ulcera (defecten in de submucosa,
kan massief bloeden).
Er is vooral aantasting van het distale gedeelte van de slokdarm.
14-20% van volwassenen hebben last van GERD
Risicofactoren: hoge BMI, roken, genetische predispositie
!!!!! Definitie GERD: een aandoening waarbij reflux verontrustende symptomen veroorzaakt
(tenminste 2 x /week)
→ Verontrustende symptomen is heel subjectief, is afh van de pt
Symptomen:
1. Pyrosis (= brandend gevoel ten gevolge van oprisping van maagzuur)
2. Regurgitatie (= terugvloei van maaginhoud tot in de slokdarm = reflux)
3. Retrosternale/epigastrische pijn (brandend gevoel / pijn achter het borstbeen / boven de maag)
Verwikkelingen:
1. Ontsteking van de mucosa met als gevolg mogelijks ulceraties
2. Strictuur (vernauwing)
3. Bloeding
4. Barrett oesophagus (prevalentie 7%, risico voor carcinoom x 100) (klassieke epitheel vd slokdarm
wordt hier vervangen door een ander epitheel, wat het risico op een carcinoom x100 doet)
5. Kanker
4
