:
Praktijkgericht onderzoek PGO
Duurzaamheid in de verpleegkunde
Groep 1
Toets code: VP-PRAK1AFST-21
Werkplaats: HMC Westeinde
Klas: HBO-V 4C
Datum: 29 november 2023
,Inhoudsopgave
Inleiding....................................................................................................................................................... 3
Onderzoeksdoel...................................................................................................................................................4
Onderzoeksvraag.................................................................................................................................................4
Methode....................................................................................................................................................... 5
Participanten en onderzoekseenheden...............................................................................................................5
Data management & analyse..............................................................................................................................6
Literatuur..................................................................................................................................................... 7
Bijlagen....................................................................................................................................................... 10
Bijlage 1: HMC-post ‘Medicijnresten in water’..................................................................................................10
Bijlage 2: Stoffen boven risicogrens in oppervlaktewater, humaan medicijn...................................................11
Bijlage 3: Enquête..............................................................................................................................................12
Bijlage 4: Resultaten enquête............................................................................................................................22
Bjlage 5: Model Theory of Planned Behavior....................................................................................................22
, Inleiding
Duurzaamheid is een urgent wereldwijd vraagstuk. Het omvat de verantwoorde productie en
verwerving van middelen met zo min mogelijk ecologische impact (Moore et al., 2017).
Minder aandacht voor duurzaamheid kan leiden tot ernstige gevolgen, waaronder milieuvervuiling,
klimaatverandering, gezondheidsproblemen en economische risico's (Abubakar et al., 2022).
Volgens Feiten en Cijfers - Plastic Soup Foundation (2022) kunnen we ook vaststellen dat
duurzaamheid in Nederland nog steeds enkele uitdagingen kent, met name op het gebied van
plasticvervuiling, klimaatdoelstellingen en CO2-reductie (Steenmeijer et al., 2022).
Uit het rapport blijkt dat ondanks alle inspanningen om bewustzijn te vergroten en maatregelen te
nemen om het plastic te verminderen Nederland nog steeds aanzienlijke hoeveelheden plastic
produceert en hiervan een groot deel niet recyclet.
Een van de vervuilers blijkt de gezondheidszorg te zijn. Want volgens onderzoek van De inhaalrace
naar duurzame zorg - Gupta strategists (z.d.) is de gezondheidszorg verantwoordelijk voor ca. 7% van
de totale CO2-voetafdruk van Nederland. Hiervan is ca. 18% voor het aandeel van de productie,
distributie en consumptie van geneesmiddelen. Daarmee zijn geneesmiddelen de op twee na
grootste veroorzaker van CO2-uitstoot in de gezondheidszorg, ná het energieverbruik van
zorggebouwen (38%) en reisbewegingen van patiënten en zorgmedewerkers (22%).
Het blijkt zelfs dat de CO2 uitstoot in de zorg in Nederland in de afgelopen drie decennia zelfs is
toegenomen volgens Gupta strategists (z.d.). Dit komt voornamelijk door een stijging in het
elektriciteitsverbruik door moderne medische technologieën en het toenemende gebruik van
wegwerpplastics en medicijnen (Gupta strategists, z.d.). Om ervoor te zorgen dat dit wordt
verminderd is er een organisatie opgericht genaamd Green Deal. Green deal richt zich op het
bevorderen van duurzaamheid door de uitstoot van CO2 te minimaliseren en de invloed op het
milieu te verminderen. Het streven van Green Deal is om in 2050 een zorgsector te hebben die CO2-
uitstoot neutraal (Greendeals, z.d.) is.
Om dit streven van Green Deal te behalen zijn er in het HMC Westeinde ziekenhuis, waar de
onderzoeksgroep werkzaam is, intern al verschillende projecten ingezet om de duurzaamheid te
verbeteren per afdeling. Zo zijn er ‘Green Team OK’, ‘Green Team IC’, ‘Groene dialyse’, ‘Green Team
apotheek, ‘Green team radiotherapie en ‘Green Team SEH (Haaglanden Medisch Centrum - SAFE,
z.d.-b). Deze informatie komt van een interne website van het HMC, welke niet toegankelijk is voor
niet-medewerkers. Uit onderzoek van de Universiteit van Amsterdam (UvA) blijkt dat het HMC op de
eerste plaats is geëindigd onder de 500 organisaties die hebben deelgenomen in de categorie
duurzaam ondernemerschap in ziekenhuizen (HMC Op 1 in UvA-onderzoek Voor Duurzaam
Ondernemen | HMC, 2023). De onderzoeksgroep is werkzaam op de volgende afdelingen:
neurochirurgie, acute opname, interne, nefrologie, cardiologie, dialyse en trauma- en vaatchirurgie.
Op deze afdelingen is uit observaties, zelfervaring en mondelinge navraag bij medewerkers
gebleken, dat er nog niet veel aandacht wordt besteed aan duurzaamheid met betrekking tot plastic
spuiten met medicatieresten. Vaak wordt er nog resterende medicatie in de spuiten achtergelaten,
die vervolgens bij het reguliere afval worden weggegooid of zelfs in de gootsteen wordt geleegd.
Ondanks dat er op de afdelingen een mogelijkheid is om de plastic spuiten met medicatieresten
volgens de richtlijnen weg te gooien.
Daarom is dit onderzoek specifiek gericht op het juist scheiden van plastic spuiten met nog
resterende medicatie.
Dit onderzoek heeft als doel om bij te dragen aan de vijfde pijler van de Green Deal Duurzame Zorg,
namelijk het verminderen van de milieubelasting door medicatie (Green Deal Samen werken aan
duurzame zorg, z.d.). De vijfde pijler is specifiek gericht op het aanpakken van waterverontreiniging
Praktijkgericht onderzoek PGO
Duurzaamheid in de verpleegkunde
Groep 1
Toets code: VP-PRAK1AFST-21
Werkplaats: HMC Westeinde
Klas: HBO-V 4C
Datum: 29 november 2023
,Inhoudsopgave
Inleiding....................................................................................................................................................... 3
Onderzoeksdoel...................................................................................................................................................4
Onderzoeksvraag.................................................................................................................................................4
Methode....................................................................................................................................................... 5
Participanten en onderzoekseenheden...............................................................................................................5
Data management & analyse..............................................................................................................................6
Literatuur..................................................................................................................................................... 7
Bijlagen....................................................................................................................................................... 10
Bijlage 1: HMC-post ‘Medicijnresten in water’..................................................................................................10
Bijlage 2: Stoffen boven risicogrens in oppervlaktewater, humaan medicijn...................................................11
Bijlage 3: Enquête..............................................................................................................................................12
Bijlage 4: Resultaten enquête............................................................................................................................22
Bjlage 5: Model Theory of Planned Behavior....................................................................................................22
, Inleiding
Duurzaamheid is een urgent wereldwijd vraagstuk. Het omvat de verantwoorde productie en
verwerving van middelen met zo min mogelijk ecologische impact (Moore et al., 2017).
Minder aandacht voor duurzaamheid kan leiden tot ernstige gevolgen, waaronder milieuvervuiling,
klimaatverandering, gezondheidsproblemen en economische risico's (Abubakar et al., 2022).
Volgens Feiten en Cijfers - Plastic Soup Foundation (2022) kunnen we ook vaststellen dat
duurzaamheid in Nederland nog steeds enkele uitdagingen kent, met name op het gebied van
plasticvervuiling, klimaatdoelstellingen en CO2-reductie (Steenmeijer et al., 2022).
Uit het rapport blijkt dat ondanks alle inspanningen om bewustzijn te vergroten en maatregelen te
nemen om het plastic te verminderen Nederland nog steeds aanzienlijke hoeveelheden plastic
produceert en hiervan een groot deel niet recyclet.
Een van de vervuilers blijkt de gezondheidszorg te zijn. Want volgens onderzoek van De inhaalrace
naar duurzame zorg - Gupta strategists (z.d.) is de gezondheidszorg verantwoordelijk voor ca. 7% van
de totale CO2-voetafdruk van Nederland. Hiervan is ca. 18% voor het aandeel van de productie,
distributie en consumptie van geneesmiddelen. Daarmee zijn geneesmiddelen de op twee na
grootste veroorzaker van CO2-uitstoot in de gezondheidszorg, ná het energieverbruik van
zorggebouwen (38%) en reisbewegingen van patiënten en zorgmedewerkers (22%).
Het blijkt zelfs dat de CO2 uitstoot in de zorg in Nederland in de afgelopen drie decennia zelfs is
toegenomen volgens Gupta strategists (z.d.). Dit komt voornamelijk door een stijging in het
elektriciteitsverbruik door moderne medische technologieën en het toenemende gebruik van
wegwerpplastics en medicijnen (Gupta strategists, z.d.). Om ervoor te zorgen dat dit wordt
verminderd is er een organisatie opgericht genaamd Green Deal. Green deal richt zich op het
bevorderen van duurzaamheid door de uitstoot van CO2 te minimaliseren en de invloed op het
milieu te verminderen. Het streven van Green Deal is om in 2050 een zorgsector te hebben die CO2-
uitstoot neutraal (Greendeals, z.d.) is.
Om dit streven van Green Deal te behalen zijn er in het HMC Westeinde ziekenhuis, waar de
onderzoeksgroep werkzaam is, intern al verschillende projecten ingezet om de duurzaamheid te
verbeteren per afdeling. Zo zijn er ‘Green Team OK’, ‘Green Team IC’, ‘Groene dialyse’, ‘Green Team
apotheek, ‘Green team radiotherapie en ‘Green Team SEH (Haaglanden Medisch Centrum - SAFE,
z.d.-b). Deze informatie komt van een interne website van het HMC, welke niet toegankelijk is voor
niet-medewerkers. Uit onderzoek van de Universiteit van Amsterdam (UvA) blijkt dat het HMC op de
eerste plaats is geëindigd onder de 500 organisaties die hebben deelgenomen in de categorie
duurzaam ondernemerschap in ziekenhuizen (HMC Op 1 in UvA-onderzoek Voor Duurzaam
Ondernemen | HMC, 2023). De onderzoeksgroep is werkzaam op de volgende afdelingen:
neurochirurgie, acute opname, interne, nefrologie, cardiologie, dialyse en trauma- en vaatchirurgie.
Op deze afdelingen is uit observaties, zelfervaring en mondelinge navraag bij medewerkers
gebleken, dat er nog niet veel aandacht wordt besteed aan duurzaamheid met betrekking tot plastic
spuiten met medicatieresten. Vaak wordt er nog resterende medicatie in de spuiten achtergelaten,
die vervolgens bij het reguliere afval worden weggegooid of zelfs in de gootsteen wordt geleegd.
Ondanks dat er op de afdelingen een mogelijkheid is om de plastic spuiten met medicatieresten
volgens de richtlijnen weg te gooien.
Daarom is dit onderzoek specifiek gericht op het juist scheiden van plastic spuiten met nog
resterende medicatie.
Dit onderzoek heeft als doel om bij te dragen aan de vijfde pijler van de Green Deal Duurzame Zorg,
namelijk het verminderen van de milieubelasting door medicatie (Green Deal Samen werken aan
duurzame zorg, z.d.). De vijfde pijler is specifiek gericht op het aanpakken van waterverontreiniging
