Toets 2.2.1B (ontwikkeling)psychopathologie
toetscode 2314HVW21B
Een schriftelijke toets met open vragen
Opleiding: HBO Social Work Leerjaar 2 – periode 2
Inhoud
1. Psychopathologische symptomen ...................................................................................................... 2
2. Angststoornissen ................................................................................................................................ 6
3. Ontwikkelingsstoornissen .................................................................................................................. 8
4. Stemmingsstoornissen ..................................................................................................................... 10
5. Schizofrenie en andere psychotische stoornissen ............................................................................ 12
6. Dissociatieve stoornissen ................................................................................................................. 14
7. Stoornissen in de impulscontrole, aanpassingsstoornissen.............................................................. 15
8. Eetstoornissen .................................................................................................................................. 19
9. Persoonlijkheidsstoornissen ............................................................................................................. 21
1
, 1. Psychopathologische symptomen herkennen bij een cliënt en
verbinding maken met psychische stoornissen
Psychopathologie is de studie naar abnormaal gedrag of psychische ziekten. De studie van geestelijke
of psychisch lijden. Het is namelijk soms lastig om abnormaal gedrag te onderscheiden van normaal
gedrag. Daarnaast komt het voor dat iemand geen last heeft van een psychische ziekte maar deze
wel heeft.
Psychiatrische stoornis
Maar wat zijn psychische ziektes of abnormaal gedrag? Bij een psychiatrische stoornis is het
functioneren (denken, gedrag, voelen of intellect) van een persoon in het dagelijkse leven verstoord
raakt. Ook kan hij de dagelijkse verplichtingen niet meer nakomen.
Abnormaliteit heeft weer te maken met de kenmerken van een persoon. Ook spelen tijd en plaats
een rol net als culturele factoren. Denk bijvoorbeeld aan hoofddoeken of jurken. Wel is abnormaal
gedrag iets anders dan gestoord gedrag.
Een psychische stoornis moet een aantal kenmerken vertonen. Deze kenmerken moeten door de
omgeving ook als storend worden ervaren/vastgesteld. Daarnaast moet de stoornis beschreven en
geordend kunnen worden binnen de begrippenkader van de psychiatrie.
Medisch model
De hedendaagse psychiatrie is geïnspireerd op het medisch model. Dit model zorgt er voor dat je
pathologische verschijnselen kan bestuderen en (zo mogelijk) wijzigen. Het medisch model bestaat
uit meerdere stappen.
De stap Begrip Beschrijving
1 Diagnose Hierin worden de karakteristieke eigenschappen van een persoon
beschreven.
2 Verklaring Hierin wordt er verkent welke factoren de stoornis kunnen hebben
veroorzaakt, uitgelokt, bevorder of in stand hebben gehouden.
3 Prognose Er wordt een op onderzoek gebaseerde voorspelling gemaakt van het
mogelijke beloop.
4 Therapie De interventie zal worden ontworpen en uitgevoerd op grond van de
diagnose, verklaring en prognose met als doel: de stoornis laten
verdwijnen of verbeteren.
5 Preventie Het actieplan op grond van de diagnose, verklaring, prognose en therapie
zal worden ontworpen en uitgevoerd om stoornissen te voorkomen
(primair) en om zo snel en effectief mogelijk te kunnen behandelen
(secundair). Daarnaast worden de nadelige gevolgen zoveel mogelijk
beperkt (tertiaire).
Werkterreinen
de geestelijke gezondheidzorg (GGZ) is een geheel van hulpverlening. Door middel van aanmelding
huisarts en verwijzingen naar specialistische hulpverlening kan je bij de GGZ terecht komen. De GGZ
kan je onder drie behandelgroepen verdelen: basis-GGZ, generalistische basis-GGZ en specialistische-
GGZ.
De GGZ voorzieningen kan je ook in drie groepen verdelen: Intramurale of klinische zorg, ambulante
of extramurale zorg en tussenvoorzieningen of vormen van semimurale zorg.
2
, Begrip Omschrijving GGZ-voorzieningen
Intramurale of Opname dag en Denk aan behandeling en verpleging op
klinische zorg nacht (binnen de psychische afdeling algemeen ziekenhuis (PAAZ),
muren) algemeen psychiatrisch ziekenhuis (APZ) en GGZ-
instelling of (privé)kliniek voor klinische
behandeling
Ambulante of blijven in hun eigen Denk aan vrijgevestigde hulpverleners
extramurale zorg woonomgeving (psychiaters, psychologen en psychotherapeuten)
(buiten de muren) en voorzieningen voor ambulante zorg (zonder
opname)
Tussenvoorzieningen Ambulante zorg is Denk aan beschermende woonvormen en
of vormen van niet voldoende maar psychiatrische deeltijdbehandeling (dagbesteding)
semimurale zorg opname is niet
noodzakelijk
Tegenwoordig is er een ingrijpende stelselwijziging plaats gevonden: stepped care. Met als streven:
‘’eerst moet een lichtste vorm van behandeling gegeven worden, als dit niet voldoende blijkt volgt er
een zwaardere behandeling.’’
Classificatie
Stoornissen moeten worden geclassificeerd. Door een stoornis een naam te geven en deze te
ordenen is er een opening om meer kennis te werven over het voorkomen, ontstaan, ontwikkeling,
het beloop en de behandeling van psychische stoornissen.
Begrippen die je moet weten voor de toets:
Begrip Omschrijving
Syndroom Een groep of samenhangend geheel van
symptomen in beschrijvende zin.
Symptoom Een uiting, signaal of kenmerk van een
psychische stoornis of syndroom
Diagnose Een nauwkeurige vaststelling, onderscheiding
en omschrijving van stoornissen
Diagnostiek De werkwijze om tot een diagnose te komen
DSM Een classificatie systeem om tot een diagnose
te komen. het is een atlas/gids om overzicht te
krijgen.
DSM5
de Diagnostic and Statistical Manual. Dit is een gids met een indeling bestaand uit 20 groepen. Hoe
vroeger de stoornis in de levensloop kan ontstaan (leeftijd) hoe meer de stoornis vooraan staat in de
DSM5. De DSM5 biedt minder (rest) categorieën en co-morbiditeit. Er zijn meer dimensionale
beschrijvingen.
https://www.youtube.com/watch?v=7UwjnYg8JNw Bekijk dit filmpje om meer te leren over de DSM.
Het diagnostisch proces
Door Diagnose Behandeling Combinaties (DBC) wordt iedere stap in de behandeling beschreven.
Vanaf het eerste contact tot en met de laatste sessie. Een goede diagnose begint dan ook met een
nauwkeurige verkenning van problemen. Maar zonder deze meteen te willen verklaren. Door middel
van een beschrijvende diagnostiek wordt er allereerste uit gegaan van systematische, deskundige
3
toetscode 2314HVW21B
Een schriftelijke toets met open vragen
Opleiding: HBO Social Work Leerjaar 2 – periode 2
Inhoud
1. Psychopathologische symptomen ...................................................................................................... 2
2. Angststoornissen ................................................................................................................................ 6
3. Ontwikkelingsstoornissen .................................................................................................................. 8
4. Stemmingsstoornissen ..................................................................................................................... 10
5. Schizofrenie en andere psychotische stoornissen ............................................................................ 12
6. Dissociatieve stoornissen ................................................................................................................. 14
7. Stoornissen in de impulscontrole, aanpassingsstoornissen.............................................................. 15
8. Eetstoornissen .................................................................................................................................. 19
9. Persoonlijkheidsstoornissen ............................................................................................................. 21
1
, 1. Psychopathologische symptomen herkennen bij een cliënt en
verbinding maken met psychische stoornissen
Psychopathologie is de studie naar abnormaal gedrag of psychische ziekten. De studie van geestelijke
of psychisch lijden. Het is namelijk soms lastig om abnormaal gedrag te onderscheiden van normaal
gedrag. Daarnaast komt het voor dat iemand geen last heeft van een psychische ziekte maar deze
wel heeft.
Psychiatrische stoornis
Maar wat zijn psychische ziektes of abnormaal gedrag? Bij een psychiatrische stoornis is het
functioneren (denken, gedrag, voelen of intellect) van een persoon in het dagelijkse leven verstoord
raakt. Ook kan hij de dagelijkse verplichtingen niet meer nakomen.
Abnormaliteit heeft weer te maken met de kenmerken van een persoon. Ook spelen tijd en plaats
een rol net als culturele factoren. Denk bijvoorbeeld aan hoofddoeken of jurken. Wel is abnormaal
gedrag iets anders dan gestoord gedrag.
Een psychische stoornis moet een aantal kenmerken vertonen. Deze kenmerken moeten door de
omgeving ook als storend worden ervaren/vastgesteld. Daarnaast moet de stoornis beschreven en
geordend kunnen worden binnen de begrippenkader van de psychiatrie.
Medisch model
De hedendaagse psychiatrie is geïnspireerd op het medisch model. Dit model zorgt er voor dat je
pathologische verschijnselen kan bestuderen en (zo mogelijk) wijzigen. Het medisch model bestaat
uit meerdere stappen.
De stap Begrip Beschrijving
1 Diagnose Hierin worden de karakteristieke eigenschappen van een persoon
beschreven.
2 Verklaring Hierin wordt er verkent welke factoren de stoornis kunnen hebben
veroorzaakt, uitgelokt, bevorder of in stand hebben gehouden.
3 Prognose Er wordt een op onderzoek gebaseerde voorspelling gemaakt van het
mogelijke beloop.
4 Therapie De interventie zal worden ontworpen en uitgevoerd op grond van de
diagnose, verklaring en prognose met als doel: de stoornis laten
verdwijnen of verbeteren.
5 Preventie Het actieplan op grond van de diagnose, verklaring, prognose en therapie
zal worden ontworpen en uitgevoerd om stoornissen te voorkomen
(primair) en om zo snel en effectief mogelijk te kunnen behandelen
(secundair). Daarnaast worden de nadelige gevolgen zoveel mogelijk
beperkt (tertiaire).
Werkterreinen
de geestelijke gezondheidzorg (GGZ) is een geheel van hulpverlening. Door middel van aanmelding
huisarts en verwijzingen naar specialistische hulpverlening kan je bij de GGZ terecht komen. De GGZ
kan je onder drie behandelgroepen verdelen: basis-GGZ, generalistische basis-GGZ en specialistische-
GGZ.
De GGZ voorzieningen kan je ook in drie groepen verdelen: Intramurale of klinische zorg, ambulante
of extramurale zorg en tussenvoorzieningen of vormen van semimurale zorg.
2
, Begrip Omschrijving GGZ-voorzieningen
Intramurale of Opname dag en Denk aan behandeling en verpleging op
klinische zorg nacht (binnen de psychische afdeling algemeen ziekenhuis (PAAZ),
muren) algemeen psychiatrisch ziekenhuis (APZ) en GGZ-
instelling of (privé)kliniek voor klinische
behandeling
Ambulante of blijven in hun eigen Denk aan vrijgevestigde hulpverleners
extramurale zorg woonomgeving (psychiaters, psychologen en psychotherapeuten)
(buiten de muren) en voorzieningen voor ambulante zorg (zonder
opname)
Tussenvoorzieningen Ambulante zorg is Denk aan beschermende woonvormen en
of vormen van niet voldoende maar psychiatrische deeltijdbehandeling (dagbesteding)
semimurale zorg opname is niet
noodzakelijk
Tegenwoordig is er een ingrijpende stelselwijziging plaats gevonden: stepped care. Met als streven:
‘’eerst moet een lichtste vorm van behandeling gegeven worden, als dit niet voldoende blijkt volgt er
een zwaardere behandeling.’’
Classificatie
Stoornissen moeten worden geclassificeerd. Door een stoornis een naam te geven en deze te
ordenen is er een opening om meer kennis te werven over het voorkomen, ontstaan, ontwikkeling,
het beloop en de behandeling van psychische stoornissen.
Begrippen die je moet weten voor de toets:
Begrip Omschrijving
Syndroom Een groep of samenhangend geheel van
symptomen in beschrijvende zin.
Symptoom Een uiting, signaal of kenmerk van een
psychische stoornis of syndroom
Diagnose Een nauwkeurige vaststelling, onderscheiding
en omschrijving van stoornissen
Diagnostiek De werkwijze om tot een diagnose te komen
DSM Een classificatie systeem om tot een diagnose
te komen. het is een atlas/gids om overzicht te
krijgen.
DSM5
de Diagnostic and Statistical Manual. Dit is een gids met een indeling bestaand uit 20 groepen. Hoe
vroeger de stoornis in de levensloop kan ontstaan (leeftijd) hoe meer de stoornis vooraan staat in de
DSM5. De DSM5 biedt minder (rest) categorieën en co-morbiditeit. Er zijn meer dimensionale
beschrijvingen.
https://www.youtube.com/watch?v=7UwjnYg8JNw Bekijk dit filmpje om meer te leren over de DSM.
Het diagnostisch proces
Door Diagnose Behandeling Combinaties (DBC) wordt iedere stap in de behandeling beschreven.
Vanaf het eerste contact tot en met de laatste sessie. Een goede diagnose begint dan ook met een
nauwkeurige verkenning van problemen. Maar zonder deze meteen te willen verklaren. Door middel
van een beschrijvende diagnostiek wordt er allereerste uit gegaan van systematische, deskundige
3
