Begrippenlijst experimenteel onderzoek
Experiment: onderzoek waarbij onderzoeker minimaal 1 variabele manipuleert en een andere
variabele meet
Gemanipuleerde variabele: proberen de onderzoekers te controleren = onafhankelijke variabele
Gemeten variabele: vastgelegde gedragen of attitudes = afhankelijke variabele
Controle variabele: die de onderzoeker bewust constant probeert te houden (belangrijk voor interne
validiteit)
Manipuleert: oefent invloed uit op een variabele, creëert bepaalde situaties
Groepen in experiment:
- Controlegroep: level van de onafhankelijke variabele die ‘geen behandeling’ of neutrale
conditie voorstelt
- Behandelgroep: waarin het niveau van de onafhankelijke variabele wel gevarieerd is
- Placebogroep: als we een controlegroep wel blootstellen aan een behandeling, maar deze
behandeling doet of verandert niks
Confounds: andere factoren/alternatieve verklaringen
- Design confounds: was de gemanipuleerde variabele wel het enige verschil in de
behandeling van de 2 groepen? vergissing van de onderzoeker bij ontwerpen van
onafhankelijke variabele waarbij een 2e variabele systematisch mee varieert met de
onafhankelijke variabele. Alternatieve verklaring. Willekeurig of systematisch verschil?
- Selectie effect: waren de 2 groepen wel vergelijkbaar bij aanvang van experiment? wanneer
de soort proefpersonen in 1 level van de onafhankelijke variabele systematisch anders zijn
dan de proefpersonen in een andere level van de onafhankelijke variabele
Vermijden:
- Random toeschrijven: participanten random aan condities toegewezen
- Matched groups/matching: het maken van koppels van twee mensen met dezelfde
karakteristiekenonderzoekers meten participanten op bepaalde variabele die mogelijk
invloed heeft op afhankelijke variabele en delen participanten op in paren, waarbij elk van de
personen in paar ongeveer gelijk niveau van de variabele vertoond.
4 validiteiten over causale claims:
- Constructvaliditeit: hoe goed gemeten en gemanipuleerd?
Manipulatie check: extra afhankelijke variabele die onderzoekers in een experiment
stoppen om te controleren of hun manipulatie werkt zorgen dat participanten
zich op een bepaalde manier voelen of denken
Pilot studies: onderzoekje met paar proefpersonen die voor of na echte onderzoek
uitgevoerd worden om telaten zien dat de gebruikte manipulaties effectief zijn
- Externe validiteit: kijken hoe proefpersonen in steekproef zijn genomen (random sampling is
goed)
- Statistische validiteit: kijken naar effectgrootte
Maten van experiment zelf gebruiken
, Correlatiecoëfficiént r
2 groepen d laat zien hoeveel 2 groepen van elkaar verschillen wat afhankelijke
variabele betreft
d groot onafhankelijke variabele heeft grote verandering in afhankelijke variabele
veroorzaakt relatief tot hoe verspreid de scores zijn
d klein scores participanten van verschillende groepen overlappen meer
95% BHI: breedte interval reflecteert precisie van studie
Replicaties
- Interne validiteit: is het wel de gemanipuleerde variabele die het verschil tussen de groepen
verklaart? belangrijk voor causale claims accuraatheid. Belangrijke causale variabele
isoleren en manipuleren terwijl ze alle overige variabele controleren
Evalueren:
Waren er design confounds?
- independent groups design: is er dan gecontroleerd voor selectie effecten
door random toewijzing of matching
- Within-groups design: is er gecontroleerd voor volgorde effecten door
counterbalancing
Manieren:
-t-test: kunnen onderzoekers testen of het verschil tussen de gemiddelden van 2 groepen in een
ontwerp met onafhankelijke groepen statistisch significant is (wat is de kans dat dit verschil, of nog
groter, alleen door toeval zou zijn verkregen, zelfs als er geen gemiddeld verschil in de populatie is)
-f-test:
-test van de significantie van een correlatie en beta
Stappen NHST:
1. Aannemen dat er geen effect is/formuleren hypothesen
2. Verzamel data/keuze en berekenen toetsingsgrootheid
3. Bereken de kans op het verkrijgen van zulke gegevens of meer extreme gegevens, als de
nulhypothese waar is/kans bepalen op resultaat geven H0
4. Beslis of de nulhypothese aangenomen of verworpen wordt
Stappen t-test:
1. Vermeld nulhypothese
2. De t-test berekenen voor onafhankelijke groepen
- Verschil tussen de 2 gemiddelden zelf
- Hoeveel variabiliteit er is binnen elke groep
3. Bereken de kans van het resultaat, of nog extremer, als de nulhypothese waar is
4. Beslissen of nulhypothese verworpen of aangenomen wordt
5 algemen ethische principes van APA:
- Respect
- Humaniteit
- Rechtvaardigheid
- Integriteit
, - Loyaliteit en verantwoordelijkheid
Wangedrag m.b.t. publicaties:
- Data fabricatie: onderzoeker voert niet in wat daadwerkelijk gebeurd,
gezegd, gedaan is, maar verzint data om hypothese te ondersteunen
- Data falsificatie: onderzoeker beínvloeden resultaten
Gerandomiseerd experiment: beste manier om aan de voorwaarden van causaliteit te voldoen. Een
experiment waarbij de groep door randomisatie ingedeeld/verondersteld worden. Wanneer
onderzoekers een gerandomiseerd experiment uitvoeren, maken zij gebruik van willekeurige
toewijzing (random assignment) van de subjecten in de steekproef aan de experimentele condities.
Op deze manier worden alle factoren die mogelijk invloed hebben op het resultaat van het
onderzoek (confounding variables) door het toeval verdeeld over de condities.
Randomisatie: het random indelen in groepen. De groepen worden hetzelfde verondersteld. Geeft
de onderzoeker het vertrouwen dat eventueel gevonden verschillen tussen groepen op de
afhankelijke variabele veroorzaakt zijn door de gemanipuleerde variabele en niet door andere
onafhankelijke variabelen.
Doel: dat de gemiddelde scores en spreiding in scores, op alle variabelen, zowel gemeten als
ongemeten, bij aanvang vergelijkbaar zijn tussen de groepen.
Willekeurig (random) toewijzing: op basis van willekeur toegewezen
Contaminatie: vervuiling van de randomisatie, willekeurige toewijzing wel mogelijk maar het gaat
mis. Deelnemers experimentele groep vertellen deelnemers in controle groep over deelname,
deelnemers houden zich niet aan behandeling, beïnvloeding door onderzoeker
PICO: onderzoeksvraag experimenteel onderzoek herkennen
- P: population
- I: intervention
- C: comparison
- O: outcome
Onafhankelijke groepen: groepen die onafhankelijk van elkaar zijn, geen verband met elkaar
t-toets voor onafhankelijke groepen: een toets procedure als de gemiddelde scores van 2
onafhankelijke groepen worden vergeleken
Relatieve verschil: met de t-toets bepaald, niet het echte verschil
Statistisch significant: het resultaat wordt zo genoemd wanneer een onderzoeker de keuze maakt H0
te verwerpen. Resultaat waar de nulhypothese is verworpen
Significant: de resultaten wanneer H0 is verworpen
Standaardfout: standaardafwijking van de steekproeffouten
Steekproeffout: verschil tussen de correlatie in de steekproef en de correlatie in de populatie
Betrouwbaarheid: juiste keuze onderzoeker
Experiment: onderzoek waarbij onderzoeker minimaal 1 variabele manipuleert en een andere
variabele meet
Gemanipuleerde variabele: proberen de onderzoekers te controleren = onafhankelijke variabele
Gemeten variabele: vastgelegde gedragen of attitudes = afhankelijke variabele
Controle variabele: die de onderzoeker bewust constant probeert te houden (belangrijk voor interne
validiteit)
Manipuleert: oefent invloed uit op een variabele, creëert bepaalde situaties
Groepen in experiment:
- Controlegroep: level van de onafhankelijke variabele die ‘geen behandeling’ of neutrale
conditie voorstelt
- Behandelgroep: waarin het niveau van de onafhankelijke variabele wel gevarieerd is
- Placebogroep: als we een controlegroep wel blootstellen aan een behandeling, maar deze
behandeling doet of verandert niks
Confounds: andere factoren/alternatieve verklaringen
- Design confounds: was de gemanipuleerde variabele wel het enige verschil in de
behandeling van de 2 groepen? vergissing van de onderzoeker bij ontwerpen van
onafhankelijke variabele waarbij een 2e variabele systematisch mee varieert met de
onafhankelijke variabele. Alternatieve verklaring. Willekeurig of systematisch verschil?
- Selectie effect: waren de 2 groepen wel vergelijkbaar bij aanvang van experiment? wanneer
de soort proefpersonen in 1 level van de onafhankelijke variabele systematisch anders zijn
dan de proefpersonen in een andere level van de onafhankelijke variabele
Vermijden:
- Random toeschrijven: participanten random aan condities toegewezen
- Matched groups/matching: het maken van koppels van twee mensen met dezelfde
karakteristiekenonderzoekers meten participanten op bepaalde variabele die mogelijk
invloed heeft op afhankelijke variabele en delen participanten op in paren, waarbij elk van de
personen in paar ongeveer gelijk niveau van de variabele vertoond.
4 validiteiten over causale claims:
- Constructvaliditeit: hoe goed gemeten en gemanipuleerd?
Manipulatie check: extra afhankelijke variabele die onderzoekers in een experiment
stoppen om te controleren of hun manipulatie werkt zorgen dat participanten
zich op een bepaalde manier voelen of denken
Pilot studies: onderzoekje met paar proefpersonen die voor of na echte onderzoek
uitgevoerd worden om telaten zien dat de gebruikte manipulaties effectief zijn
- Externe validiteit: kijken hoe proefpersonen in steekproef zijn genomen (random sampling is
goed)
- Statistische validiteit: kijken naar effectgrootte
Maten van experiment zelf gebruiken
, Correlatiecoëfficiént r
2 groepen d laat zien hoeveel 2 groepen van elkaar verschillen wat afhankelijke
variabele betreft
d groot onafhankelijke variabele heeft grote verandering in afhankelijke variabele
veroorzaakt relatief tot hoe verspreid de scores zijn
d klein scores participanten van verschillende groepen overlappen meer
95% BHI: breedte interval reflecteert precisie van studie
Replicaties
- Interne validiteit: is het wel de gemanipuleerde variabele die het verschil tussen de groepen
verklaart? belangrijk voor causale claims accuraatheid. Belangrijke causale variabele
isoleren en manipuleren terwijl ze alle overige variabele controleren
Evalueren:
Waren er design confounds?
- independent groups design: is er dan gecontroleerd voor selectie effecten
door random toewijzing of matching
- Within-groups design: is er gecontroleerd voor volgorde effecten door
counterbalancing
Manieren:
-t-test: kunnen onderzoekers testen of het verschil tussen de gemiddelden van 2 groepen in een
ontwerp met onafhankelijke groepen statistisch significant is (wat is de kans dat dit verschil, of nog
groter, alleen door toeval zou zijn verkregen, zelfs als er geen gemiddeld verschil in de populatie is)
-f-test:
-test van de significantie van een correlatie en beta
Stappen NHST:
1. Aannemen dat er geen effect is/formuleren hypothesen
2. Verzamel data/keuze en berekenen toetsingsgrootheid
3. Bereken de kans op het verkrijgen van zulke gegevens of meer extreme gegevens, als de
nulhypothese waar is/kans bepalen op resultaat geven H0
4. Beslis of de nulhypothese aangenomen of verworpen wordt
Stappen t-test:
1. Vermeld nulhypothese
2. De t-test berekenen voor onafhankelijke groepen
- Verschil tussen de 2 gemiddelden zelf
- Hoeveel variabiliteit er is binnen elke groep
3. Bereken de kans van het resultaat, of nog extremer, als de nulhypothese waar is
4. Beslissen of nulhypothese verworpen of aangenomen wordt
5 algemen ethische principes van APA:
- Respect
- Humaniteit
- Rechtvaardigheid
- Integriteit
, - Loyaliteit en verantwoordelijkheid
Wangedrag m.b.t. publicaties:
- Data fabricatie: onderzoeker voert niet in wat daadwerkelijk gebeurd,
gezegd, gedaan is, maar verzint data om hypothese te ondersteunen
- Data falsificatie: onderzoeker beínvloeden resultaten
Gerandomiseerd experiment: beste manier om aan de voorwaarden van causaliteit te voldoen. Een
experiment waarbij de groep door randomisatie ingedeeld/verondersteld worden. Wanneer
onderzoekers een gerandomiseerd experiment uitvoeren, maken zij gebruik van willekeurige
toewijzing (random assignment) van de subjecten in de steekproef aan de experimentele condities.
Op deze manier worden alle factoren die mogelijk invloed hebben op het resultaat van het
onderzoek (confounding variables) door het toeval verdeeld over de condities.
Randomisatie: het random indelen in groepen. De groepen worden hetzelfde verondersteld. Geeft
de onderzoeker het vertrouwen dat eventueel gevonden verschillen tussen groepen op de
afhankelijke variabele veroorzaakt zijn door de gemanipuleerde variabele en niet door andere
onafhankelijke variabelen.
Doel: dat de gemiddelde scores en spreiding in scores, op alle variabelen, zowel gemeten als
ongemeten, bij aanvang vergelijkbaar zijn tussen de groepen.
Willekeurig (random) toewijzing: op basis van willekeur toegewezen
Contaminatie: vervuiling van de randomisatie, willekeurige toewijzing wel mogelijk maar het gaat
mis. Deelnemers experimentele groep vertellen deelnemers in controle groep over deelname,
deelnemers houden zich niet aan behandeling, beïnvloeding door onderzoeker
PICO: onderzoeksvraag experimenteel onderzoek herkennen
- P: population
- I: intervention
- C: comparison
- O: outcome
Onafhankelijke groepen: groepen die onafhankelijk van elkaar zijn, geen verband met elkaar
t-toets voor onafhankelijke groepen: een toets procedure als de gemiddelde scores van 2
onafhankelijke groepen worden vergeleken
Relatieve verschil: met de t-toets bepaald, niet het echte verschil
Statistisch significant: het resultaat wordt zo genoemd wanneer een onderzoeker de keuze maakt H0
te verwerpen. Resultaat waar de nulhypothese is verworpen
Significant: de resultaten wanneer H0 is verworpen
Standaardfout: standaardafwijking van de steekproeffouten
Steekproeffout: verschil tussen de correlatie in de steekproef en de correlatie in de populatie
Betrouwbaarheid: juiste keuze onderzoeker
