Samenvatting ecologie deel 1

1. Ecologie
2. Evolutionaire ecologie
 Historiek, Darwinisme, neo-Darwinisme, aanwijzingen voor evolutie, mechanisme van
natuurlijke selectie, evolutie in populaties, evolutie en gedrag, evolutie en soortvorming

1.1 ontwikkeling van het evolutionaire denken
1.1.1 Pre-darwiaanse visie op samenhang en evolutie

 Eerste noties v hiërarchische samenhang en ‘evolutie’ v
organismen
 bij Griekse filosofen
 potentiële ‘transmutatie’ v soorten
 vaag prototype v/h mechanisme v natuurlijke selectie

 Plato & Aristoteles (grieken)
 Geloofden nt in evolutie
 Scala naturea
 een perfecte, permanente en onveranderijke ordening van
soorten op een ‘schaal’ of ‘ladder’ met toenemende
complexiteit

 16e-17e eeuw bloei christelijke cultuur, (creationistische visie)
 Creationistische visie uit oude testament
 Aarde slechts paar duizend jaar oud
 In 1 week alles door God geschapen
 Permanent & gn evolutie

 1700 ‘biologisch onderzoek’ gedomineerd door leer van de
natuurlijke theologie
 Filosofie met als doel theorie v schepper te doorgronden via
studie v natuur
 aanpassingen v organismen aan hun natuurlijk milieu als bewijs
voor feit dat schepper elke soort apart vorm had geg. met oog
op welbep. Functie

 carolus Linnaeus ( zweedse geneesheer & botanicus)
 specialiseerde in taxonomie
 benoemen & classificeren v diverse levensvormen
 taxonomische orde
 ontwikkelde systeem vd binomiale nomenclatuur
 soorten benoemd volgens genus (1e deel vd naam) en
soortnaam (2e deel)

 classificatiesysteem

,  ‘gelijkende’ soorten gegroepeerd in hiërarchisch systeem
v steeds algemenere categorieën ( gn aanwijzing vr
evolut. Verwantschap!)

 Studie v fossielen (paleontologie)
 Georges Cuvier (franse anatoom)
 Elk stratum vn gesedimenteerde rotsen gekarakteriseerd door
unieke groep van fossielen

 Hoe dieper (ouder) strata -> hoe sterker de morfologische
afwijking vn moderne organismen

 Extinctie frequent verschijnsel tijdens geschiedenis vh leven

 Toch sterke tegenstander van graduele verandering
 Catastrofeleer
 = elke nieuwe samenstelling v fossielen weerspiegelt een
lokale catastrofe die gevolgd wordt door kolonisatie door
immigranten vanuit andere regio’s

 Visie v Cuvier sterk betwist door eminente geologen uit de
18de & 19de eeuw

 Geoloog James Hutton
 Grote diversiteit aan landvormen kan verklaard worden
a.d.h.v huidige geologische mechanismen.

 Verdedigde leer v gradualisme
– grote geologische veranderingen zijn het cumulatieve
product v trage maar continue geologische processen

 Charles Lyell

 Naam Hutton’s visie v graduele verandering op in zijn
theorie
 Uniformiteitstheorie (principles of Geology)
– Geologische processen onveranderd gebleven tijdens
geschiedenis vd aarde

– Dezelfde traagwerkende maar continue geologische
krachten die verantw waren voor vorming v huidige
gebergten, zijn nu nog steeds werkzaam in zelfde
vorm & zelfde snelheid

 Conclusie uit Hutton en Lyell
 traagheid v geologische processen impliceert dat Aarde
veel ouder is dan 6000 jaar zoals verkondigd in de
creationistische visie

,  trage en subtiele processen over gigantische tijds-
perioden kunnen aanleiding geven tot zeer grote
veranderingen



 Jean-Baptiste de Lamarck

 Eerste globale model voor evolutie vh leven
 Vergelijking v huidige soorten met fossiele vondsten => toont
verschillende afstammingslijnen opgebouwd uit chronologische
reeksen fossielen

 Innerlijke krachten zorgt ervoor dat nakomelingen lichtjes
afwijken v hun ouders
 Accumulatie v afwijkingen => complexere organismen

 Vormt basis vr boeken ; ‘Philosophie Zoologique’ (gepubliceerd
geboortejaar v Darwin) &’’histoire naturelle des animauw sans
vertèbres’

 vooral bekend (en beschimpt) vanwege zijn visie op het
mechanisme waarmee organismen beter afgestemd worden
op hun milieu
 Use and disuse
 Intensief gebruikte lichaamsdelen worden groter en
sterker (vb giraf)

 Inheritance of acquired characteristics
 veranderingen verwezenlijkt tijdens het leven worden
doorgegeven aan volgende generaties.

 Hechtte zelf minder belang aan dit deel van zijn transmutatie-
theorie

 3 aspecten vooruitstrevend
 Proces v evolutie beste verklaring voor diversiteit vh leven
 Erkenning v enorme ouderdom vd aarde
 Nadruk op het verschijnsel aanpassing aan omgeving als het
primaire product v evolutie

2.1.2 Charles Robert Darwin en Alfred Russel Wallace
 formele beschrijving v concept evolutie als gevolg v
natuurlijke selectie komt pas met Charles Darwin en Alfred
Wallace

 Darwin
 Geneeskunde Uni Edinburgh (stopt)
 Christ College ( uni cambridge) => opleiding tot geestelijke

, – Meeste natuurlijke theologen behoorden tot de clerus

 22 jaar => onderzoekschip HMS Beagle voor 5-jarige
expeditie als naturalist
 Hoofddoel: opstellen zeekaarten vr Britse zeemacht
 Oost- en westkusten v Zuid-Amerika
 Galàpagos eilanden
– Sterk geisoleerd archipel v recent orkanische
oorsprong, westelijk v ecuador

 Darwin verzamelde specimens v Zuid-Amerikaanse planten-
en diersoorten
 Vergelijken v verzameld studiemateriaal
 Z-A soorten sterke verschillen met die van Europa
 Soorten uit gematigde streken sterker verwant met
soorten v Neotropen, dan met die uit gematigde Europese
regios

 Zelfde patroon bij Darwin’s studie v Z-A fossielen

 Combineerde eigen waarnemingen met kennis v
biologische en geologische literatuur
 Lyell’s ‘principles of geology’
 Mogelijkheid v kwekers om via artificiële selectie diverse rassen
v gedomesticeerde diersoorten te kweken
 Thomas Malthus
 An Essay on the Principles of Populations as it Affects the
Future Improvement of Society.

– Sterke initiële populatie toename via
voedselschaarste, hongersnood, oorlog, ziekte =>
vertraagde populatiegroei

 Overproductie (darwin)
 mogelijkheid om sterker in aantal toe te nemen dan mogelijk
via beschikbare kritische hulpbronnen
 strijd om bestaan


 rond 1840 details v theorie va natuurlijke selectie als
mechanisme van evolutie uitgewerkt
 volgende 20 jaar: formuleren argumenten die de hypothese
ondersteunen

 Wallace
 via faunistische en floristische studie van de Malay Archipel
tot vergelijkbare conclusie.