Geschiedenis: Nederland (samenvatting)

Nederland – Deel 1
(1948-2008)
Waardoor veranderen de maatschappelijke verhoudingen in Nederland van 1948
tot 1978?

Kenmerkende aspecten:
- De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep
van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van
een atoomoorlog.
- De dekolonisatie die een eind maakte aan de westerse hegemonie
in de wereld.
- De eenwording van Europa.
- De toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren zestig van de
20e eeuw aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal-culturele
veranderingsprocessen.
- De ontwikkeling van pluriforme en multiculturele samenlevingen.

Voorgeschiedenis
- Verzuiling
o 19e eeuw: kiesrechtkwestie, schoolstrijd en sociale kwestie
o Groepen tegenover elkaar > zuilen
 Katholiek
 Protestanten
 Socialisten
 Liberalen/rest
 Streven naar emancipatie

’40 – ‘45
- Verzuilde organisatie door bezetter samengevoegd
o Gezamenlijke misère (hongerwinter)
o Tijdens oorlog geen sprake van verzuiling

Wederopbouw
- 3 vormen nodig:
o Fysiek: NL in puin
o Maatschappelijk: weinig vertrouwen in medemens
o Economisch: weinig welvaart

Politiek
- Tijdens WOII-regering in Londen
o Premier Pieter Sjoerds Gerbrandy
o Regeren zonder parlement
- Kabinet stapt na bevrijding op
o Noodkabinet aangesteld door koningin > Schermerhorn &
Drees
o Kabinet: SDAP, RKSP en VDB
o 16 mei ’46 > verkiezingen



1

, Doorbraakgedachte
- Politieke leiders willen vernieuwing
o NVB mislukt
o NL’ers willen terug naar eerdere organisaties
- Verzuiling keert terug

Verziekingen 1946
- Kabinet Beel I: KVP en PvdA
o Rooms-Rode coalitie
 Confessionelen en socialisten werken niet eerder samen
 Willem Drees

Marshallplan
- Eind 1947: productie NL op vooroorlogsniveau
- Marshallplan
o Deels lening/deels gift
 $1,1 miljard > voorwaarden:
 Europese samenwerking
 ’49: Noord-Atlantische Verdragsorganisatie
 ’51: EGSK
 NL kiest partij, niet langer neutraliteitspolitiek

Demografische ontwikkeling
- ’48: vreugde bevrijding
o Geboortegolf
 Babyboom

Economische groei jaren ’50 en ‘60
- Door:
o Marshallhulp
o Economisch herstel BRD > wirtschaftswunder
o Aardgas Groningen
- Politiek beleid

Wederopbouw: Drees en sociale partners
- Samenwerking politiek, bedrijfsleven en burgers uit
verantwoordelijkheidsgevoel:
o Werkgevers akkoord met meer winstbelasting
o Geleidde loonpolitiek
o Overheid gebruikt extra geld uit:
 Fysieke wederopbouw
 Opzetten sociaal vangnet
 ’57: Algemene Ouderdomswet (trekken van Drees)

Maakbare samenleving
- De mate waarin de maatschappij door overheidsingrijpen
fundamenteel veranderd kan worden
o Rooms-rode coalitie:


2